明正統八年(1443年)建(jian)。桃渚城(cheng)是(shi)明代(dai)專門(men)為(wei)抗倭(wo)而設(she)置的千戶所所城(cheng),周長1366米,城(cheng)高4.5米,現除垛口外,城(cheng)墻主體(ti)及三(san)個(ge)城(cheng)門(men)(包(bao)括甕城(cheng))均保持完(wan)好。特別是(shi)城(cheng)內街巷至(zhi)今仍(reng)保持著(zhu)明清風(feng)貌(mao),城(cheng)內民居(ju)絕大部(bu)分(fen)為(wei)清代(dai)建(jian)筑,尤(you)以郎家里、郎德豐、吳宅(zhai)、柳宅(zhai)、宗祠(ci)、關帝廟(miao)等具有代(dai)表性。
此前的(de)(de)(de)洪(hong)武三(san)年(nian)(nian)(nian)(nian)(公(gong)元1370年(nian)(nian)(nian)(nian)),活動在(zai)朝鮮和(he)(he)(he)我(wo)國(guo)沿(yan)(yan)海(hai)的(de)(de)(de)日本海(hai)盜集團一(yi)(yi)(yi)倭(wo)寇突(tu)然(ran)登陸(lu)福建(jian)祥芝的(de)(de)(de)蚶江(jiang)(jiang),開(kai)始對(dui)東(dong)(dong)南沿(yan)(yan)海(hai)地區進(jin)(jin)行(xing)(xing)騷(sao)擾。由(you)于(yu)(yu)(yu)倭(wo)寇的(de)(de)(de)不斷侵入(ru)(ru),沿(yan)(yan)海(hai)居民(min)的(de)(de)(de)安全(quan)(quan)受(shou)到了(le)(le)(le)嚴(yan)重的(de)(de)(de)威(wei)脅。為(wei)(wei)(wei)了(le)(le)(le)保(bao)護人(ren)民(min)的(de)(de)(de)生(sheng)命(ming)財產(chan)不受(shou)侵害,明(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)太祖朱元璋遂于(yu)(yu)(yu)洪(hong)武十七年(nian)(nian)(nian)(nian)(1384年(nian)(nian)(nian)(nian))“命(ming)信(xin)國(guo)公(gong)湯(tang)和(he)(he)(he)巡視海(hai)上(shang)(shang)(shang),筑(zhu)山東(dong)(dong)、江(jiang)(jiang)南北、浙(zhe)(zhe)東(dong)(dong)西沿(yan)(yan)海(hai)諸城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)”(《明(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)史(shi)(shi)(shi)(shi)》卷(juan)九(jiu)十一(yi)(yi)(yi))。湯(tang)和(he)(he)(he)就此事(shi)就教于(yu)(yu)(yu)熟悉(xi)海(hai)上(shang)(shang)(shang)事(shi)務的(de)(de)(de)方國(guo)珍從子方鳴謙,方鳴謙認為(wei)(wei)(wei):“倭(wo)海(hai)上(shang)(shang)(shang)來(lai),則(ze)海(hai)上(shang)(shang)(shang)御(yu)之(zhi)(zhi)(zhi)耳。請量地遠(yuan)(yuan)近(jin),置衛(wei)所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo),陸(lu)聚(ju)步兵(bing),水(shui)具戰艦,則(ze)倭(wo)不得入(ru)(ru),入(ru)(ru)亦不得傅岸。近(jin)海(hai)民(min)四(si)(si)丁籍一(yi)(yi)(yi)以為(wei)(wei)(wei)軍,戍守之(zhi)(zhi)(zhi),可無煩客兵(bing)也”(《明(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)史(shi)(shi)(shi)(shi)》卷(juan)一(yi)(yi)(yi)二(er)六)。湯(tang)和(he)(he)(he)至(zhi)(zhi)(zhi)浙(zhe)(zhe)江(jiang)(jiang)后(hou)(hou),“選丁壯(zhuang)三(san)萬(wan)五(wu)(wu)千(qian)人(ren)筑(zhu)之(zhi)(zhi)(zhi),盡發(fa)州縣錢(qian)及籍罪人(ren)貲給(gei)役(yi)”(《明(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)史(shi)(shi)(shi)(shi)》卷(juan)一(yi)(yi)(yi)二(er)六)。洪(hong)武二(er)十年(nian)(nian)(nian)(nian)(1387年(nian)(nian)(nian)(nian)),“湯(tang)和(he)(he)(he)還(huan),凡(fan)筑(zhu)寧(ning)海(hai)、臨(lin)山等五(wu)(wu)十九(jiu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)”(《明(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)史(shi)(shi)(shi)(shi)》卷(juan)三(san))。桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)就是(shi)(shi)(shi)此時(shi)所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)筑(zhu)成(cheng)的(de)(de)(de)五(wu)(wu)十九(jiu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)中的(de)(de)(de)一(yi)(yi)(yi)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng),隸屬(shu)于(yu)(yu)(yu)臨(lin)海(hai)的(de)(de)(de)海(hai)門(men)衛(wei)。《明(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)史(shi)(shi)(shi)(shi)》卷(juan)四(si)(si)十四(si)(si)說(shuo):“……桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)千(qian)戶(hu)(hu)(hu)(hu)所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo),洪(hong)武二(er)十年(nian)(nian)(nian)(nian)九(jiu)月(yue)置”。《明(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)實錄(lu)》亦謂:“洪(hong)武二(er)十年(nian)(nian)(nian)(nian)……九(jiu)月(yue),筑(zhu)臺州健跳、桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)土城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng),各置千(qian)戶(hu)(hu)(hu)(hu)所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)以防倭(wo)”。但當(dang)時(shi)的(de)(de)(de)桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)并(bing)(bing)不是(shi)(shi)(shi)現今的(de)(de)(de)桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng),當(dang)時(shi)所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)筑(zhu)的(de)(de)(de)桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)坐落在(zai)距(ju)今桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)東(dong)(dong)南方向10·56公(gong)里(li)的(de)(de)(de)上(shang)(shang)(shang)盤鎮(zhen)新(xin)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)村(cun)舊(jiu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)山,距(ju)海(hai)岸僅1公(gong)里(li)許。該城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)“三(san)面濱海(hai),東(dong)(dong)臨(lin)圣塘門(men),接輕盈山,南襟海(hai)涂,北扼桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)港”(民(min)國(guo)《臨(lin)海(hai)縣志(zhi)》),百姓(xing)稱(cheng)之(zhi)(zhi)(zhi)為(wei)(wei)(wei)“下(xia)(xia)舊(jiu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)”。永(yong)樂(le)七年(nian)(nian)(nian)(nian)(1409年(nian)(nian)(nian)(nian))九(jiu)月(yue),“浙(zhe)(zhe)江(jiang)(jiang)衛(wei)所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)五(wu)(wu),颶風驟雨,壞(huai)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)漂流房舍(she)”(《明(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)史(shi)(shi)(shi)(shi)》卷(juan)二(er)十九(jiu))。從地形(xing)(xing)上(shang)(shang)(shang)看,這(zhe)里(li)所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)說(shuo)的(de)(de)(de)“浙(zhe)(zhe)江(jiang)(jiang)衛(wei)所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)五(wu)(wu)”,桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)當(dang)是(shi)(shi)(shi)其中之(zhi)(zhi)(zhi)一(yi)(yi)(yi)。因(yin)(yin)過于(yu)(yu)(yu)近(jin)海(hai),既(ji)不利于(yu)(yu)(yu)防守,又(you)瀕遭臺風海(hai)潮的(de)(de)(de)襲(xi)擊。桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)隨后(hou)(hou)進(jin)(jin)行(xing)(xing)了(le)(le)(le)遷(qian)(qian)移,內(nei)遷(qian)(qian)至(zhi)(zhi)(zhi)今桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)鎮(zhen)中城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)村(cun),即所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)謂的(de)(de)(de)“中舊(jiu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)”。桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)的(de)(de)(de)這(zhe)次(ci)遷(qian)(qian)移,具體時(shi)間不詳,估計是(shi)(shi)(shi)在(zai)永(yong)樂(le)二(er)十二(er)年(nian)(nian)(nian)(nian)(1424年(nian)(nian)(nian)(nian))。永(yong)樂(le)二(er)十二(er)年(nian)(nian)(nian)(nian)(1424年(nian)(nian)(nian)(nian)),朝廷“詔天下(xia)(xia)都司(si)(si)衛(wei)所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)修(xiu)(xiu)(xiu)治城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)池”(《明(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)史(shi)(shi)(shi)(shi)》卷(juan)八(ba)),此時(shi)應(ying)當(dang)是(shi)(shi)(shi)桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)內(nei)遷(qian)(qian)的(de)(de)(de)好(hao)時(shi)機。內(nei)遷(qian)(qian)后(hou)(hou)的(de)(de)(de)桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng),雖然(ran)離海(hai)岸遠(yuan)(yuan)了(le)(le)(le)許多(duo),但由(you)于(yu)(yu)(yu)每逢漲潮,城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)之(zhi)(zhi)(zhi)四(si)(si)周仍為(wei)(wei)(wei)海(hai)水(shui)所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)圍,安全(quan)(quan)還(huan)是(shi)(shi)(shi)得不到保(bao)證。正(zheng)統四(si)(si)年(nian)(nian)(nian)(nian)(1439年(nian)(nian)(nian)(nian))五(wu)(wu)月(yue),大(da)(da)股倭(wo)寇進(jin)(jin)犯桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu),初為(wei)(wei)(wei)浙(zhe)(zhe)江(jiang)(jiang)僉(qian)事(shi)陶成(cheng)所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)敗。陶成(cheng)“密布釘板(ban)海(hai)沙中。倭(wo)至(zhi)(zhi)(zhi),艤(yi)舟躍上(shang)(shang)(shang),釘洞(dong)足(zu)背(bei)。倭(wo)畏之(zhi)(zhi)(zhi),遠(yuan)(yuan)去”(《明(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)史(shi)(shi)(shi)(shi)》卷(juan)一(yi)(yi)(yi)六五(wu)(wu))。但倭(wo)寇畢竟人(ren)多(duo)勢眾,桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)還(huan)是(shi)(shi)(shi)被攻陷。致使(shi)“官(guan)(guan)庾(yu)民(min)舍(she),焚劫一(yi)(yi)(yi)空”(明(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)·佚(yi)名(ming)《嘉(jia)靖(jing)(jing)(jing)東(dong)(dong)南平(ping)倭(wo)通(tong)錄(lu)》附錄(lu)《國(guo)朝典匯》),造成(cheng)“城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)野(ye)蕭條,過者(zhe)隕(yun)涕”(明(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)·佚(yi)名(ming)《嘉(jia)靖(jing)(jing)(jing)東(dong)(dong)南平(ping)倭(wo)通(tong)錄(lu)》附錄(lu)《國(guo)朝典匯》)的(de)(de)(de)悲(bei)慘局面。正(zheng)統七年(nian)(nian)(nian)(nian)(1442年(nian)(nian)(nian)(nian)),朝廷遣戶(hu)(hu)(hu)(hu)部侍郎(lang)焦宏、監察(cha)御(yu)史(shi)(shi)(shi)(shi)高峻備倭(wo)浙(zhe)(zhe)江(jiang)(jiang)。他們認為(wei)(wei)(wei)桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)“在(zai)臨(lin)邑海(hai)崖之(zhi)(zhi)(zhi)巔(dian),勢甚孤危(wei),適足(zu)以餌寇,且潮汐沖激,弗(fu)克寧(ning)居”(明(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)·黃淮(huai)《介庵集》卷(juan)九(jiu)《桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)千(qian)戶(hu)(hu)(hu)(hu)所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)遷(qian)(qian)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)記(ji)》)。因(yin)(yin)而主(zhu)張再次(ci)遷(qian)(qian)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng),“乃集藩憲及都司(si)(si)臣僚,僉(qian)議內(nei)徙十里(li)許,地曰芙蓉,規(gui)(gui)劃(hua)既(ji)定,召(zhao)匠掄材,乃筑(zhu)乃構,聿底于(yu)(yu)(yu)成(cheng)”(明(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)·黃淮(huai)《介庵集》卷(juan)九(jiu)《桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)千(qian)戶(hu)(hu)(hu)(hu)所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)遷(qian)(qian)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)記(ji)》)。這(zhe)次(ci)的(de)(de)(de)遷(qian)(qian)建(jian)至(zhi)(zhi)(zhi)第二(er)年(nian)(nian)(nian)(nian)結(jie)束(shu),成(cheng)為(wei)(wei)(wei)了(le)(le)(le)初具此時(shi)規(gui)(gui)模的(de)(de)(de)桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)的(de)(de)(de)雛形(xing)(xing)。嘉(jia)靖(jing)(jing)(jing)二(er)十六年(nian)(nian)(nian)(nian)(1547年(nian)(nian)(nian)(nian))十二(er)月(yue),倭(wo)寇進(jin)(jin)犯“寧(ning)、臺二(er)郡,大(da)(da)肆殺掠”,致“二(er)郡將(jiang)吏并(bing)(bing)獲(huo)罪”(《明(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)史(shi)(shi)(shi)(shi)》卷(juan)三(san)二(er)二(er)),而桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)則(ze)經(jing)受(shou)住了(le)(le)(le)考(kao)驗。嘉(jia)靖(jing)(jing)(jing)三(san)十四(si)(si)年(nian)(nian)(nian)(nian)(1555年(nian)(nian)(nian)(nian)),譚(tan)綸出(chu)任(ren)臺州知府。同(tong)年(nian)(nian)(nian)(nian)七月(yue),戚繼(ji)(ji)光調任(ren)浙(zhe)(zhe)江(jiang)(jiang)都指(zhi)揮使(shi)司(si)(si)僉(qian)書,司(si)(si)理屯(tun)田(tian)。次(ci)年(nian)(nian)(nian)(nian),以足(zu)智干練(lian)(lian)升(sheng)都司(si)(si)參(can)將(jiang),鎮(zhen)守寧(ning)波(bo)、紹(shao)興、臺州三(san)府。并(bing)(bing)在(zai)譚(tan)綸的(de)(de)(de)節制下(xia)(xia),屢次(ci)領(ling)兵(bing)救援臺州。嘉(jia)靖(jing)(jing)(jing)三(san)十八(ba)年(nian)(nian)(nian)(nian)(1559年(nian)(nian)(nian)(nian)),倭(wo)寇再次(ci)入(ru)(ru)侵,桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)“被圍七晝夜,城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)幾岌(ji)岌(ji),時(shi)千(qian)戶(hu)(hu)(hu)(hu)翟銓膺(ying)是(shi)(shi)(shi)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)守,羽書告急”(明(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)·何(he)(he)寵(chong)(chong)(chong)《桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)新(xin)建(jian)敵臺碑記(ji)》)。戚繼(ji)(ji)光自(zi)寧(ning)波(bo)“統大(da)(da)兵(bing)壓境長驅,以破巢穴,城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)賴以全(quan)(quan),活者(zhe)數萬(wan)”(明(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)·何(he)(he)寵(chong)(chong)(chong)《桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)新(xin)建(jian)敵臺碑記(ji)》)。殲(jian)滅(mie)入(ru)(ru)侵的(de)(de)(de)倭(wo)寇后(hou)(hou),戚繼(ji)(ji)光于(yu)(yu)(yu)桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)“補弊(bi)救偏,興革利弊(bi),立體統,樹(shu)勤職,謹斥堠,練(lian)(lian)士卒,墜(zhui)者(zhe)修(xiu)(xiu)(xiu),廢者(zhe)舉,增(zeng)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)浚濠(hao),靡不周悉(xi)”(明(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)·何(he)(he)寵(chong)(chong)(chong)《桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)新(xin)建(jian)敵臺碑記(ji)》)。后(hou)(hou)又(you)以桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)“東(dong)(dong)西一(yi)(yi)(yi)角(jiao)為(wei)(wei)(wei)藪澤,蔽塞不通(tong)” (明(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)·何(he)(he)寵(chong)(chong)(chong)《桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)新(xin)建(jian)敵臺碑記(ji)》),因(yin)(yin)而用官(guan)(guan)府空基易價作為(wei)(wei)(wei)費用,建(jian)敵臺二(er)所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)。使(shi)桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)“城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)上(shang)(shang)(shang)有(you)臺,臺上(shang)(shang)(shang)有(you)樓,高下(xia)(xia)深廣,相(xiang)地宜以曲全(quan)(quan),懸(xuan)瞭城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)外,纖悉(xi)莫隱(yin)藏”(明(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)(ming)·何(he)(he)寵(chong)(chong)(chong)《桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)新(xin)建(jian)敵臺碑記(ji)》)。嘉(jia)靖(jing)(jing)(jing)四(si)(si)十三(san)年(nian)(nian)(nian)(nian)(1564年(nian)(nian)(nian)(nian))秋季,衛(wei)指(zhi)揮柳應(ying)時(shi)又(you)以督(du)造官(guan)(guan)的(de)(de)(de)身份(fen)對(dui)桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)進(jin)(jin)行(xing)(xing)了(le)(le)(le)大(da)(da)規(gui)(gui)模的(de)(de)(de)修(xiu)(xiu)(xiu)繕,并(bing)(bing)“以功世襲(xi)(桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)千(qian)戶(hu)(hu)(hu)(hu)所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo))千(qian)戶(hu)(hu)(hu)(hu)”(清乾隆《柳氏宗譜·鶴喬先生(sheng)自(zi)序》)。此后(hou)(hou),歷經(jing)多(duo)次(ci)的(de)(de)(de)修(xiu)(xiu)(xiu)葺與增(zeng)補,直(zhi)至(zhi)(zhi)(zhi)二(er)十世紀五(wu)(wu)十年(nian)(nian)(nian)(nian)代大(da)(da)躍進(jin)(jin)時(shi)期,桃(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)(tao)渚(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)的(de)(de)(de)軟墻和(he)(he)(he)垛口全(quan)(quan)部被拆,形(xing)(xing)成(cheng)了(le)(le)(le)現今的(de)(de)(de)形(xing)(xing)制和(he)(he)(he)規(gui)(gui)模。
桃渚城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)的(de)(de)(de)平(ping)面(mian)基本上(shang)呈方(fang)形,城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)池前(qian)有護(hu)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)河(he),西(xi)(xi)(xi)(xi)南(nan)二(er)面(mian)為(wei)一(yi)(yi)(yi)片(pian)曠(kuang)野。根據《臺(tai)州府志》和《臨海縣志》的(de)(de)(de)記載,“城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)高(gao)(gao)二(er)丈一(yi)(yi)(yi)尺,周圍二(er)里(li)七十步”。今實測,城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)周長(chang)1366米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi);其中東(dong)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)墻(qiang)(qiang)(qiang)431米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi),南(nan)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)墻(qiang)(qiang)(qiang)350米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi),西(xi)(xi)(xi)(xi)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)墻(qiang)(qiang)(qiang)285米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi),北(bei)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)墻(qiang)(qiang)(qiang)300米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)。城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)的(de)(de)(de)平(ping)均高(gao)(gao)度一(yi)(yi)(yi)般在4.6米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)左(zuo)右,平(ping)均寬(kuan)(kuan)度5米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)左(zuo)右,城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)基寬(kuan)(kuan)10米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)。城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)上(shang)原建有敵(di)臺(tai)十四個(ge),敵(di)臺(tai)的(de)(de)(de)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)墻(qiang)(qiang)(qiang)外(wai)壁均做成“馬面(mian)”。現(xian)尚存十二(er)個(ge),具體分布為(wei)東(dong)面(mian)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)墻(qiang)(qiang)(qiang)三(san)個(ge)、南(nan)面(mian)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)墻(qiang)(qiang)(qiang)二(er)個(ge)、西(xi)(xi)(xi)(xi)面(mian)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)墻(qiang)(qiang)(qiang)二(er)個(ge)、北(bei)面(mian)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)墻(qiang)(qiang)(qiang)一(yi)(yi)(yi)個(ge),以(yi)(yi)及四角各一(yi)(yi)(yi)個(ge)。桃渚城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)有城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)門三(san)道,東(dong)、南(nan)、西(xi)(xi)(xi)(xi)各一(yi)(yi)(yi)。東(dong)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)門偏南(nan)而(er)(er)設(she),距南(nan)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)墻(qiang)(qiang)(qiang)98米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi),北(bei)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)墻(qiang)(qiang)(qiang)331米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)。門呈拱券(quan)形,高(gao)(gao)2.3米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)、寬(kuan)(kuan)2.15米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)、深(shen)(shen)3.15米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)。南(nan)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)門偏東(dong)而(er)(er)設(she),距東(dong)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)墻(qiang)(qiang)(qiang)127米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi),西(xi)(xi)(xi)(xi)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)墻(qiang)(qiang)(qiang)221米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)。城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)門也是拱券(quan)形,高(gao)(gao)2.4米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)、寬(kuan)(kuan)2.8米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)、深(shen)(shen)3.2米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)。西(xi)(xi)(xi)(xi)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)門與東(dong)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)門相似,亦偏南(nan)而(er)(er)設(she),距南(nan)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)墻(qiang)(qiang)(qiang)93米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi),北(bei)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)墻(qiang)(qiang)(qiang)190米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)。城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)門還是拱券(quan)形,高(gao)(gao)2.42米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)、寬(kuan)(kuan)2.75米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)、深(shen)(shen)3.6米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)。三(san)道城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)門外(wai)都有一(yi)(yi)(yi)道重(zhong)門,以(yi)(yi)半圓形的(de)(de)(de)圍合空(kong)間(jian)構成里(li)門之外(wai)的(de)(de)(de)又一(yi)(yi)(yi)道防線,即謂之“甕(weng)(weng)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)”。東(dong)甕(weng)(weng)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)的(de)(de)(de)重(zhong)門為(wei)豎長(chang)形,南(nan)向(xiang),高(gao)(gao)2.44米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)、寬(kuan)(kuan)1.75米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)。甕(weng)(weng)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)空(kong)間(jian)東(dong)西(xi)(xi)(xi)(xi)14.2米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi),南(nan)北(bei)21.8米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)。南(nan)甕(weng)(weng)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)重(zhong)門的(de)(de)(de)結構同東(dong)甕(weng)(weng)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)重(zhong)門,東(dong)向(xiang),高(gao)(gao)2.6米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)、寬(kuan)(kuan)2米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)。甕(weng)(weng)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)空(kong)間(jian)東(dong)西(xi)(xi)(xi)(xi)23米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi),南(nan)北(bei)11.6米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)。西(xi)(xi)(xi)(xi)甕(weng)(weng)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)的(de)(de)(de)重(zhong)門結構和朝向(xiang)均同東(dong)甕(weng)(weng)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng),高(gao)(gao)2.6米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)、寬(kuan)(kuan)2.27米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)。甕(weng)(weng)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)空(kong)間(jian)東(dong)西(xi)(xi)(xi)(xi)13.15米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi),南(nan)北(bei)21.4米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)。可惜的(de)(de)(de)是西(xi)(xi)(xi)(xi)甕(weng)(weng)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)在五十年代大躍進時(shi),為(wei)方(fang)便(bian)交通(tong)而(er)(er)被拆開了(le)一(yi)(yi)(yi)道寬(kuan)(kuan)3.6米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)的(de)(de)(de)口(kou)子(zi)。桃渚城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)甕(weng)(weng)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)的(de)(de)(de)筑造,一(yi)(yi)(yi)是戰(zhan)時(shi)為(wei)守(shou)城(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)將士提供同倭(wo)寇迂回的(de)(de)(de)絕好條件;二(er)是借此(ci)以(yi)(yi)“避煞”;三(san)是足以(yi)(yi)遮避郊(jiao)外(wai)的(de)(de)(de)風塵(chen);作用非常巨大。
桃(tao)渚城仍保存著(zhu)明代(dai)(dai)的(de)(de)摩崖(ya)(ya)題刻和明、清(qing)歷朝(chao)所(suo)修建(jian)的(de)(de)寺(si)廟(miao)庵堂以及(ji)古(gu)(gu)建(jian)民居等和古(gu)(gu)跡(ji)數十處。其中題刻為明代(dai)(dai)所(suo)刻的(de)(de)“眺遠”、“鎮海”大(da)字(zi)摩崖(ya)(ya)和《桃(tao)城新建(jian)敵(di)臺碑記(ji)》石(shi)碑;寺(si)廟(miao)庵堂有(you)明代(dai)(dai)始建(jian)的(de)(de)敬(jing)奉海神媽祖娘(niang)娘(niang)的(de)(de)“天妃宮”,也有(you)“關帝廟(miao)”和清(qing)代(dai)(dai)所(suo)建(jian)的(de)(de)“觀音堂”;古(gu)(gu)建(jian)民居有(you)鼓(gu)樓(lou)、鶴嶠書院,以及(ji)柳氏古(gu)(gu)宅(zhai)、郎家(jia)里古(gu)(gu)宅(zhai)、郎德豐古(gu)(gu)宅(zhai);古(gu)(gu)跡(ji)則有(you)佛號柱等等。
“眺遠”、“鎮海”大字摩崖
位于城(cheng)內后(hou)(hou)所(suo)山(shan)(shan)上(shang)。“眺遠”刻(ke)(ke)在山(shan)(shan)之東(dong)北(bei)角的(de)(de)巨巖上(shang),二字直(zhi)排(pai),字徑(jing)分別為(wei)118×138.5、168×109厘(li)(li)米,左為(wei)“明楚(chu)將軍胡(hu)海題(ti)”款,右(you)有(you)“民國廿(nian)九年(nian)(nian)(1940年(nian)(nian))五(wu)月吉旦桃(tao)渚區(qu)長(chang)敖翔(xiang)重(zhong)刻(ke)(ke)”款。題(ti)字的(de)(de)楚(chu)將軍胡(hu)海生平不詳,估計即明弘治時(1488—1505年(nian)(nian))的(de)(de)浙江按察使司僉事胡(hu)海。“鎮海”摩崖(ya)刻(ke)(ke)則刻(ke)(ke)在山(shan)(shan)之中段半山(shan)(shan)腰的(de)(de)崖(ya)壁上(shang),二字亦(yi)直(zhi)排(pai),字徑(jing)分別為(wei)117×115、114×111厘(li)(li)米,原題(ti)款已(yi)無法辨別,僅(jin)見“民國廿(nian)九年(nian)(nian)(1940年(nian)(nian))五(wu)月吉旦桃(tao)渚區(qu)長(chang)敖翔(xiang)重(zhong)刻(ke)(ke)”款。據《臺州府志(zhi).金石(shi)考》及桃(tao)渚《柳(liu)氏宗(zong)譜(pu)》,可知(zhi)原款為(wei)“崇禎元(yuan)年(nian)(nian)(1628年(nian)(nian))四月望吉古(gu)越鮑大謀題(ti)”。鮑大謀史(shi)志(zhi)無載,生平亦(yi)不詳。《桃(tao)城(cheng)新建(jian)敵臺碑(bei)(bei)記》石(shi)碑(bei)(bei)原立于西城(cheng)墻(qiang)與北(bei)城(cheng)墻(qiang)的(de)(de)轉角處,現豎在后(hou)(hou)所(suo)山(shan)(shan)上(shang),并建(jian)有(you)碑(bei)(bei)亭加以保護。石(shi)碑(bei)(bei)由碑(bei)(bei)和(he)碑(bei)(bei)座(zuo)組(zu)成,其中碑(bei)(bei)高(gao)160、寬82.5、厚11.5厘(li)(li)米,四周飾以纏枝紋(wen);碑(bei)(bei)座(zuo)高(gao)40,上(shang)端(duan)寬同石(shi)碑(bei)(bei)、下端(duan)寬88、厚37厘(li)(li)米;碑(bei)(bei)面(mian)(mian)文字共(gong)18行,滿行34字。碑(bei)(bei)文為(wei)嘉(jia)靖(jing)四十(shi)年(nian)(nian)(1561年(nian)(nian))邑人(ren)何(he)寵所(suo)撰,雖碑(bei)(bei)面(mian)(mian)已(yi)漫患無辨,但桃(tao)渚《柳(liu)氏宗(zong)譜(pu)》和(he)《郎氏宗(zong)譜(pu)》均(jun)錄有(you)原文。
天妃宮
位(wei)于后所山山腰(yao)的高阜處,始建于明正統中(1436—1449年),為祭祀天(tian)后和保佑出(chu)海漁民(min)而建。歷代屢有興(xing)廢,現尚有廟宇三(san)間(jian)。相(xiang)傳天(tian)后林默(mo)娘(niang)(niang)為莆田湄洲人,系唐(tang)未都巡(xun)檢(jian)林愿(yuan)之(zhi)六(liu)世孫女,生(sheng)于北宋建隆元年(960年)三(san)月廿三(san)日(ri)(ri)。默(mo)娘(niang)(niang)自幼(you)聰明好學、勇敢(gan)善良飛,能預知(zhi)氣象(xiang)變化,有驅邪治(zhi)病和泅(qiu)水航(hang)海的本領。也經常給鄰近鄉民(min)施診、施藥和出(chu)海救(jiu)助遇難(nan)的漁船。后羽化成(cheng)仙,白日(ri)(ri)飛升,民(min)間(jian)因稱(cheng)之(zhi)“龍女”、“神(shen)仙”,歷代尊其為航(hang)海保護(hu)神(shen)。明成(cheng)祖曾敕封為“護(hu)國庇民(min)妙(miao)(miao)靈昭(zhao)應宏仁普濟(ji)天(tian)妃”,清康熙皇帝又敕封為“護(hu)國庇民(min)妙(miao)(miao)靈昭(zhao)應宏仁普濟(ji)天(tian)后”,神(shen)號“天(tian)上圣(sheng)母”,俗稱(cheng)“媽祖娘(niang)(niang)”。
關帝廟
在(zai)桃渚(zhu)城內(nei),始建(jian)于(yu)明成化三(san)年(nian)(1467年(nian))。后(hou)為火災所毀(hui),清(qing)(qing)代重建(jian)。現存大殿三(san)間,內(nei)供關(guan)(guan)(guan)(guan)公(gong)(gong)神像(xiang)。房屋坐北朝南(nan),柱(zhu)礎呈鼓形,柱(zhu)頭飾有(you)斗拱(gong),雕(diao)梁畫(hua)棟(dong),尚留有(you)明式建(jian)筑(zhu)的(de)(de)(de)痕跡。關(guan)(guan)(guan)(guan)公(gong)(gong)廟巷口(kou)兩(liang)邊(bian)原(yuan)豎(shu)有(you)二(er)根“無極大帝”旗桿。關(guan)(guan)(guan)(guan)公(gong)(gong)本名關(guan)(guan)(guan)(guan)羽,字云長,出生(sheng)于(yu)公(gong)(gong)元(yuan)一(yi)(yi)(yi)六(liu)0年(nian),卒于(yu)公(gong)(gong)元(yuan)二(er)一(yi)(yi)(yi)九年(nian)。關(guan)(guan)(guan)(guan)公(gong)(gong)在(zai)其(qi)近六(liu)十年(nian)的(de)(de)(de)一(yi)(yi)(yi)生(sheng)中(zhong),策馬橫刀,馳騁(cheng)疆場(chang),征戰(zhan)群雄(xiong),輔(fu)佐劉(liu)備完成鼎立三(san)分大業,譜(pu)寫出一(yi)(yi)(yi)曲令人感慨萬端(duan)的(de)(de)(de)人生(sheng)壯(zhuang)歌。關(guan)(guan)(guan)(guan)羽那充滿英雄(xiong)傳奇(qi)的(de)(de)(de)一(yi)(yi)(yi)生(sheng),被(bei)后(hou)人推舉為“忠”、“信”、“義”、“勇”集于(yu)一(yi)(yi)(yi)身的(de)(de)(de)道德楷模(mo),并成了(le)中(zhong)國(guo)封(feng)建(jian)社(she)(she)會(hui)后(hou)期(qi)上至帝王將相(xiang),下(xia)(xia)至士農(nong)工(gong)商廣泛(fan)頂禮(li)膜拜(bai)的(de)(de)(de)神圣偶像(xiang)。“縣(xian)縣(xian)有(you)文(wen)廟,村村有(you)武(wu)(wu)廟”。這是在(zai)中(zhong)國(guo)封(feng)建(jian)社(she)(she)會(hui)后(hou)期(qi)中(zhong),社(she)(she)會(hui)各(ge)界普遍(bian)祭拜(bai)孔子和關(guan)(guan)(guan)(guan)公(gong)(gong)的(de)(de)(de)真實反映。據有(you)關(guan)(guan)(guan)(guan)資料記載(zai),在(zai)宋(song)元(yuan)明清(qing)(qing)社(she)(she)會(hui)中(zhong),對“武(wu)(wu)圣”關(guan)(guan)(guan)(guan)公(gong)(gong)崇拜(bai)的(de)(de)(de)虔誠(cheng)和普及,甚至超過了(le)被(bei)人們盛贊為“千古一(yi)(yi)(yi)圣”的(de)(de)(de)孔子。早在(zai)明代,王世(shi)貞就驚(jing)呼:“故前將軍漢壽亭侯關(guan)(guan)(guan)(guan)公(gong)(gong)祠廟遍(bian)天下(xia)(xia),祠廟幾與學宮、浮屠(tu)等。”而(er)清(qing)(qing)代的(de)(de)(de)趙翼,則更加(jia)驚(jing)嘆道“今且(qie)南(nan)極嶺表,北極寒垣,凡兒童婦女(nv),無不震其(qi)(關(guan)(guan)(guan)(guan)公(gong)(gong))威(wei)靈者。香火之(zhi)盛,將與天地同不朽(xiu)”。
鼓樓
位于(yu)城內(nei)主街道與(yu)通連衙門和(he)(he)(he)南門主巷道的(de)(de)交叉點,是古代預報敵情的(de)(de)場所,始建(jian)于(yu)明(ming)朝萬歷年(nian)間(jian)(1573—1620年(nian))。樓(lou)(lou)由(you)三間(jian)二層樓(lou)(lou)房組成(cheng),明(ming)間(jian)主樓(lou)(lou)巍(wei)聳高峨(e),樓(lou)(lou)下為過道,左右扶以翼樓(lou)(lou),酷似(si)展(zhan)翅(chi)飛翔的(de)(de)金翅(chi)大鵬鳥。主樓(lou)(lou)今(jin)存,由(you)于(yu)年(nian)代久遠,原樓(lou)(lou)之飛檐翹角和(he)(he)(he)雕梁畫棟已(yi)不復(fu)見。觀(guan)音堂坐落在城內(nei)后(hou)所山南麓,處于(yu)蒼松翠柏和(he)(he)(he)古樟修竹的(de)(de)懷抱之中,環境(jing)極(ji)為幽絕。庵堂由(you)三間(jian)大殿,南北(bei)二間(jian)翼樓(lou)(lou)和(he)(he)(he)南北(bei)三間(jian)二層廂(xiang)房組成(cheng),始建(jian)于(yu)清乾隆中(1736—1795年(nian))。整座建(jian)筑坐東朝西,造型古樸典雅(ya)。殿堂內(nei)陳設的(de)(de)各種佛像雕工精(jing)湛,栩栩如生。今(jin)遺跡尚(shang)存,惜大殿已(yi)毀,北(bei)翼樓(lou)(lou)和(he)(he)(he)北(bei)廂(xiang)房被(bei)改(gai)建(jian)成(cheng)民居(ju)。
鶴嶠書院
在城(cheng)內(nei)后所(suo)山(shan)東麓,因(yin)所(suo)在山(shan)坡(po)隆起似(si)嶠(jiao),且常有(you)于此棲息,故名(ming)鶴嶠(jiao)。書院(yuan)始建于清乾隆十(shi)(shi)五年(nian)(nian)(nian)(nian)(1750年(nian)(nian)(nian)(nian)),此當(dang)臨海“兩癢鬧學案(an)”余波未盡之(zhi)時,意(yi)義很大(da)。嘉慶二(er)十(shi)(shi)五年(nian)(nian)(nian)(nian)(1820年(nian)(nian)(nian)(nian))失(shi)之(zhi)于火,里(li)人郎正(zheng)齋(zhai)重(zhong)建。咸豐十(shi)(shi)一(yi)年(nian)(nian)(nian)(nian)(1861年(nian)(nian)(nian)(nian))又毀,同治中(1862—1874年(nian)(nian)(nian)(nian))里(li)人郎繼虞再次重(zhong)建。光(guang)緒三十(shi)(shi)年(nian)(nian)(nian)(nian)(1904年(nian)(nian)(nian)(nian)),辛亥(hai)志士楊鎮毅出任書院(yuan)山(shan)長,培(pei)養了不少的(de)革(ge)(ge)命學生。現代著名(ming)教(jiao)育家林迪生年(nian)(nian)(nian)(nian)少時就讀于書院(yuan),曾在這一(yi)帶從事(shi)過地下革(ge)(ge)命工作。今書院(yuan)雖(sui)已(yi)廢圯,但遺址(zhi)尚存。仍(reng)可見(jian)古(gu)楓侵(qin)空,翠柏森(sen)森(sen)之(zhi)靜謐清幽景象,只是不聞當(dang)年(nian)(nian)(nian)(nian)朗朗的(de)讀書之(zhi)聲。
柳氏古宅
建于明(ming)朝末年,為柳氏(shi)第五代后(hou)裔所造。清同(tong)治中(zhong)(1862—1874年),其第十二(er)代后(hou)裔柳子(zi)翰曾考取了“武舉”,風光一時。現存古宅(zhai)占(zhan)地1800平方米(mi),為一座完整(zheng)的(de)四合院。臺(tai)門(men)三進,大(da)臺(tai)門(men)中(zhong)開(kai),分上(shang)下二(er)層(ceng),設有(you)外障屏風,內(nei)有(you)堂號,北、西建有(you)屋套(tao)。臺(tai)門(men)兩(liang)旁原(yuan)豎(shu)有(you)二(er)根頂部(bu)設星(xing)斗的(de)旗桿,今(jin)已毀。東、西各開(kai)臺(tai)門(men),東臺(tai)門(men)上(shang)方原(yuan)懸掛有(you)“武魁”二(er)字匾額。宅(zhai)內(nei)柱(zhu)子(zi)均呈鼓形,柱(zhu)頭(tou)裝飾斗拱;梁(liang)枋(fang)、窗欞(ling)、廊(lang)柱(zhu)上(shang)的(de)木(mu)雕(diao),形態逼真;屋檐(yan)、照墻(qiang)的(de)磚雕(diao),技法細膩(ni);墻(qiang)上(shang)的(de)石(shi)漏窗,古樸大(da)方;天井地面的(de)石(shi)板,圖(tu)案(an)別致。無論是從建筑構造,還是木(mu)作雕(diao)刻上(shang)看,都留有(you)明(ming)代的(de)遺風。
郎家里古宅
建于清道光年(nian)間(1821—1850年(nian)),為(wei)郎(lang)氏第八代后裔郎(lang)昌滁所造(zao)。古(gu)宅為(wei)一座完整的(de)四合(he)院,占地面積2500平方(fang)米(mi)。有二(er)進臺門(men)(men)(men),東、西、北均建有屋(wu)(wu)套。房(fang)屋(wu)(wu)寬敞高(gao)(gao)大,前(qian)庭開闊。大臺門(men)(men)(men)為(wei)臨街(jie)二(er)層樓(lou)(lou)房(fang),門(men)(men)(men)上(shang)飾(shi)以四根門(men)(men)(men)簪,距(ju)大門(men)(men)(men)2米(mi)處設內障(zhang)屏風;小臺門(men)(men)(men)上(shang)則(ze)建有過街(jie)樓(lou)(lou)。整個(ge)院子建筑飛檐翹角、雕(diao)梁(liang)畫棟,顯得(de)古(gu)樸莊重。建筑構(gou)件上(shang),窗欞、梁(liang)枋的(de)木雕(diao),手(shou)法細膩靈活;柱頭的(de)如(ru)鹿(lu)回頭、飛龍、走獅、麒麟等(deng)高(gao)(gao)浮(fu)(fu)(fu)雕(diao),則(ze)更(geng)為(wei)純樸洗(xi)練(lian)。石漏窗和照墻屋(wu)(wu)檐的(de)磚雕(diao)技法多(duo)樣,有線刻、淺浮(fu)(fu)(fu)雕(diao)、高(gao)(gao)浮(fu)(fu)(fu)雕(diao)、半圓(yuan)雕(diao)、圓(yuan)雕(diao)等(deng)等(deng)。此外,在(zai)偏門(men)(men)(men)的(de)檻(jian)石兩旁都設有門(men)(men)(men)枕石,既牢固方(fang)便,又雅(ya)致氣魄。
郎德豐古宅
始建(jian)于清光緒中(1875—1908年),為(wei)郎(lang)氏(shi)第九代后裔郎(lang)子恒所建(jian)。宅院(yuan)亦為(wei)四合(he)院(yuan)形式(shi)(shi),占地面(mian)積3200平(ping)(ping)方米,規(gui)模(mo)宏大(da)。共(gong)有(you)樓房30間,平(ping)(ping)屋22間,屋套環繞東、西(xi)、北(bei),呈U形。臨街(jie)照墻高大(da)壯觀,給人(ren)一種(zhong)古(gu)(gu)樸莊(zhuang)重(zhong)的感(gan)覺。大(da)門(men)中開,院(yuan)內東廂房與(yu)扦翼樓房契合(he),回(hui)廊與(yu)天井(jing)道地相通。特別(bie)值得(de)一提的是(shi)它的如人(ren)物、鳥獸、花(hua)草(cao)、魚蟲等(deng)木構件和各式(shi)(shi)鏤空(kong)石窗花(hua),造型(xing)優美(mei),線條流暢,圖案富于變化,賦(fu)予了古(gu)(gu)建(jian)筑一種(zhong)的生命。
佛號柱
在城內后所山山腰,傳為(wei)(wei)元末(mo)明(ming)初(chu)所立。柱(zhu)(zhu)由柱(zhu)(zhu)體、頂(ding)端石塊等組成(cheng),柱(zhu)(zhu)體高280、邊寬20厘米;柱(zhu)(zhu)頂(ding)端石塊高15、邊寬45厘米。柱(zhu)(zhu)體四邊分(fen)別刻有(you)(you)“南(nan)無(wu)本(ben)師(shi)釋迦(jia)牟(mou)尼佛”、“南(nan)無(wu)大方廣(guang)佛華(hua)(hua)嚴經”、“南(nan)無(wu)大乘妙法蓮(lian)華(hua)(hua)經”、“南(nan)無(wu)華(hua)(hua)嚴會上佛菩薩”等四佛號(hao)。此(ci)柱(zhu)(zhu)應為(wei)(wei)寺院庵堂大殿(dian)前的佛號(hao)柱(zhu)(zhu),不(bu)知何故(gu)徙立于此(ci)。亦有(you)(you)人認為(wei)(wei),此(ci)柱(zhu)(zhu)為(wei)(wei)石柱(zhu)(zhu)天(tian)燈,它暮(mu)時點燃(ran),徹(che)夜通明(ming),專為(wei)(wei)商(shang)賈(jia)、漁民航海定向之用。
此外,桃渚城(cheng)還完整(zheng)地(di)保存著明代的街巷(xiang)古(gu)(gu)道(dao)格(ge)局。主(zhu)(zhu)街道(dao)寬3米,東(dong)西(xi)走向(xiang)(xiang),連(lian)接東(dong)、西(xi)兩城(cheng)門,并(bing)與連(lian)接南(nan)城(cheng)門和原左(zuo)營(ying)衙門、校場的南(nan)北向(xiang)(xiang)主(zhu)(zhu)巷(xiang)交(jiao)叉。主(zhu)(zhu)街以(yi)北還有(you)一(yi)條(tiao)與主(zhu)(zhu)街平(ping)行的次街,依(yi)傍由(you)西(xi)向(xiang)(xiang)東(dong)穿城(cheng)而過(guo)的化龍渠(qu)。以(yi)主(zhu)(zhu)街道(dao)為(wei)干,有(you)10余條(tiao)古(gu)(gu)巷(xiang)與之垂直相向(xiang)(xiang),分別為(wei)主(zhu)(zhu)街以(yi)北七條(tiao),主(zhu)(zhu)街以(yi)南(nan)四(si)條(tiao)。又(you)有(you)一(yi)條(tiao)古(gu)(gu)道(dao)環繞東(dong)南(nan)西(xi)城(cheng)內側,與城(cheng)北依(yi)山勢而建的蹬步道(dao)連(lian)接成為(wei)城(cheng)內的環路。這些道(dao)路構成了層次分明,有(you)中心、有(you)邊界的街巷(xiang)網。