潘(pan)(pan)玉兒(?—501年),亦稱(cheng)潘(pan)(pan)玉奴,本(ben)名俞尼子(zi),原(yuan)是大司馬王敬(jing)則(ze)的樂伎(ji)。后來,潘(pan)(pan)玉兒被(bei)蕭寶卷納(na)入宮中,深得蕭寶卷的寵幸。
永泰元(yuan)年(498年),蕭(xiao)(xiao)寶(bao)(bao)卷(juan)(juan)繼位(wei)后(hou),將潘玉兒納(na)入宮中(zhong),封(feng)為貴妃(fei),得到蕭(xiao)(xiao)寶(bao)(bao)卷(juan)(juan)的專(zhuan)寵,蕭(xiao)(xiao)寶(bao)(bao)卷(juan)(juan)死后(hou)被蕭(xiao)(xiao)衍縊(yi)殺于(yu)獄(yu)中(zhong)。
潘(pan)玉(yu)(yu)(yu)兒(er),亦(yi)稱(cheng)潘(pan)玉(yu)(yu)(yu)奴,本姓俞,名尼子,原是大司馬王敬則的樂伎。后來(lai),潘(pan)玉(yu)(yu)(yu)兒(er)被蕭(xiao)(xiao)(xiao)寶(bao)卷(juan)納入宮中,深(shen)得蕭(xiao)(xiao)(xiao)寶(bao)卷(juan)的寵幸(xing),蕭(xiao)(xiao)(xiao)寶(bao)卷(juan)的太子蕭(xiao)(xiao)(xiao)誦(song)的生(sheng)母黃貴嬪很早去(qu)世,蕭(xiao)(xiao)(xiao)寶(bao)卷(juan)就讓潘(pan)玉(yu)(yu)(yu)兒(er)做蕭(xiao)(xiao)(xiao)誦(song)的義母撫養他,并封潘(pan)玉(yu)(yu)(yu)兒(er)為貴妃。
當時(shi)有一種說法,南朝宋(song)(song)皇(huang)帝(di)(di)(di)(di)宋(song)(song)文帝(di)(di)(di)(di)劉義隆有位(wei)妃子潘(pan)妃,而宋(song)(song)文帝(di)(di)(di)(di)在帝(di)(di)(di)(di)位(wei)三十(shi)年,蕭(xiao)寶(bao)卷也想像(xiang)宋(song)(song)文帝(di)(di)(di)(di)那樣在位(wei)幾十(shi)年,于是把潘(pan)玉(yu)兒(er)改(gai)姓(xing)潘(pan),潘(pan)玉(yu)兒(er)的父(fu)親俞寶(bao)慶(qing)也隨著改(gai)姓(xing)潘(pan)。
潘(pan)玉(yu)兒后來(lai)為蕭(xiao)寶卷生下一個女(nv)兒,但出生一百天就夭折(zhe)了。
永(yong)元三年(nian)(501年(nian)),宮(gong)(gong)中(zhong)發生大火(huo),三千多間宮(gong)(gong)殿都(dou)被(bei)燒毀。蕭寶卷于是在各(ge)處重(zhong)建宮(gong)(gong)殿,建有芳樂(le)、芳德、仙華、大興、含德、清曜(yao)、安(an)壽(shou)等宮(gong)(gong)殿,并另外(wai)給(gei)潘(pan)玉(yu)(yu)兒建起神仙、永(yong)壽(shou)、玉(yu)(yu)壽(shou)三殿,都(dou)在周圍用金(jin)壁加以裝(zhuang)飾(shi)。其(qi)中(zhong)玉(yu)(yu)壽(shou)宮(gong)(gong)的(de)(de)飛(fei)仙帳,四面(mian)(mian)都(dou)是綺繡(xiu),窗戶(hu)間都(dou)畫著(zhu)神仙。又畫作七賢,全部以美女侍候在旁(pang)邊。用金(jin)銀鑿成(cheng)題字,靈獸、神鳥、風(feng)云(yun)、火(huo)炬作為(wei)玩物裝(zhuang)飾(shi)。椽子的(de)(de)外(wai)端都(dou)掛著(zhu)風(feng)鈴。江東的(de)(de)舊物,有古玉(yu)(yu)律數枚,都(dou)拆開用以裝(zhuang)飾(shi)笛子。莊(zhuang)嚴寺的(de)(de)玉(yu)(yu)制九(jiu)子鈴、外(wai)國(guo)寺中(zhong)的(de)(de)佛面(mian)(mian)光(guang)相,禪靈寺塔上的(de)(de)各(ge)種(zhong)寶物耳(er)環,都(dou)剝(bo)取(qu)下來用作潘(pan)玉(yu)(yu)兒殿中(zhong)的(de)(de)裝(zhuang)飾(shi)。
蕭寶(bao)卷又命(ming)人把金(jin)子鑿(zao)制成(cheng)(cheng)蓮花(hua)貼在(zai)地(di)上(shang),讓潘玉(yu)兒在(zai)上(shang)面(mian)行走,說(shuo):“這叫做步步生(sheng)蓮花(hua)。” 潘玉(yu)兒的(de)(de)(de)服(fu)飾用(yong)(yong)具,無不(bu)是盡(jin)意挑選(xuan)的(de)(de)(de)珍奇之品(pin),如此(ci)奢侈,以致府庫中舊(jiu)有的(de)(de)(de)物品(pin),不(bu)再能(neng)滿足其用(yong)(yong)。蕭寶(bao)卷于(yu)是派人以高價收(shou)買民間的(de)(de)(de)金(jin)玉(yu)寶(bao)器,價格皆(jie)高于(yu)正常價格數倍。蕭寶(bao)卷還(huan)讓人把京城建(jian)康(kang)(今江蘇南(nan)京)的(de)(de)(de)酒稅全都折(zhe)合成(cheng)(cheng)銀錢(qian)交入(ru)官庫,就這樣仍不(bu)能(neng)滿足后宮之用(yong)(yong)。 蕭寶(bao)卷命(ming)令揚、南(nan)徐二州(zhou)的(de)(de)(de)橋梁、塘壩、丁役折(zhe)計(ji)工程價值,斂(lian)取現錢(qian),供應(ying)太樂和主衣庫的(de)(de)(de)日雜費(fei)用(yong)(yong)。因此(ci)各處的(de)(de)(de)水(shui)塘溝渠,全都廢毀。蕭寶(bao)卷還(huan)命(ming)令交納(na)賦(fu)稅的(de)(de)(de)百姓上(shang)貢錦雞頭,白(bai)鶴翎(ling)、白(bai)鷺羽毛(mao),此(ci)類斂(lian)財名目成(cheng)(cheng)百上(shang)千,無窮(qiong)無盡(jin)。
潘(pan)玉兒放(fang)縱恣肆,威風橫行遠近(jin),她的(de)父親潘(pan)寶慶(qing)和(he)一(yi)群小人(ren)共同施展毒計(ji),誣告富人(ren)有罪(zui),霸占其田(tian)宅資(zi)財。
蕭寶(bao)(bao)卷(juan)(juan)后來在(zai)芳(fang)樂苑(yuan)中建立一個集(ji)市,讓宮人、宦官們充當小販,讓潘(pan)(pan)(pan)玉(yu)(yu)兒做市令(ling),他自己則(ze)自任集(ji)市的錄事,如果誰稍有(you)過失(shi),潘(pan)(pan)(pan)貴妃(fei)就把其(qi)交給(gei)衛士(shi)杖責。蕭寶(bao)(bao)卷(juan)(juan)小有(you)得失(shi),潘(pan)(pan)(pan)玉(yu)(yu)兒就用棍(gun)子打(da)(da)他,于是(shi)他命令(ling)武(wu)士(shi)們打(da)(da)時不(bu)得使(shi)用杖和(he)實芯(xin)的荻桿。蕭寶(bao)(bao)卷(juan)(juan)雖然(ran)畏懼潘(pan)(pan)(pan)玉(yu)(yu)兒,卻暗(an)地里和(he)她的姐妹(mei)們淫(yin)通。蕭寶(bao)(bao)卷(juan)(juan)每(mei)次出游,潘(pan)(pan)(pan)玉(yu)(yu)兒乘著小車(che),宮人都(dou)露(lu)出褲子,穿(chuan)綠絲鞋,蕭寶(bao)(bao)卷(juan)(juan)自己穿(chuan)著軍服騎(qi)馬跟在(zai)后面(mian)。蕭寶(bao)(bao)卷(juan)(juan)又開(kai)渠(qu)立壩(ba),親自拉船(chuan),壩(ba)上(shang)開(kai)店,坐在(zai)那里賣(mai)肉。當時百姓有(you)歌(ge)謠(yao)說:“閱(yue)武(wu)堂,種(zhong)楊柳,皇上(shang)賣(mai)肉,潘(pan)(pan)(pan)妃(fei)賣(mai)酒。”
永元三(san)年(501年),蕭(xiao)寶卷(juan)遇害,雍州刺史蕭(xiao)衍立蕭(xiao)寶卷(juan)之(zhi)弟(di)蕭(xiao)寶融為帝,是(shi)為齊(qi)和帝。當(dang)時蕭(xiao)衍聽聞潘玉(yu)(yu)兒(er)美貌無比,想納(na)她(ta)為妾,便詢問侍中、領軍(jun)將軍(jun)王茂(mao),王茂(mao)說:“使齊(qi)朝滅亡(wang)的就是(shi)這個(ge)女人,您如(ru)果留下她(ta),恐怕要招(zhao)來外界的議論(lun)。”蕭(xiao)衍便沒有納(na)潘玉(yu)(yu)兒(er)。軍(jun)官田(tian)安請求蕭(xiao)衍把潘玉(yu)(yu)兒(er)賞給自己做妻(qi)子(zi),潘玉(yu)(yu)兒(er)哭(ku)道:“以前受君(jun)主恩遇,如(ru)今怎么能(neng)匹配給下人。我只有一死(si)(si)了之(zhi),決不(bu)再受辱!”于是(shi),蕭(xiao)衍下令把潘玉(yu)(yu)兒(er)勒死(si)(si)在(zai)獄中 ,潘玉(yu)(yu)兒(er)死(si)(si)后光潔美艷一如(ru)生前,用(yong)車把她(ta)的尸體拉出去(qu)時,將校(xiao)們居然都(dou)按(an)捺不(bu)住,做出許多猥(wei)褻行(xing)為。
李延壽:①時東(dong)昏妃潘(pan)玉(yu)兒有國色。 ②潘(pan)妃放恣(zi),威行遠(yuan)近(jin)。
蔡東藩:纖(xian)足風開自六朝,蓮(lian)花生步(bu)不勝嬌;美人(ren)未必(bi)能傾國,禍水都從暗(an)主招。
《南齊書·卷七(qi)·本紀第(di)七(qi)》
《南(nan)齊書·卷二十·列傳第一(yi)》
《南史(shi)·卷五(wu)·齊(qi)本紀(ji)下第(di)五(wu)》
《南(nan)史(shi)·卷(juan)五十五·列傳第四十五》
《南(nan)史·卷七(qi)十七(qi)·列傳第六十七(qi)》
《資治通(tong)鑒·卷(juan)一(yi)百四十三》
《資治通鑒·卷一百四十四》
父親(qin):潘寶(bao)慶(俞寶(bao)慶)。
丈夫:東昏侯蕭寶卷。
女兒:蕭氏,出生一百天(tian)夭(yao)折。
唐代·孫元晏《齊·潘妃(fei)》
唐代·溫(wen)庭筠《漢皇(huang)迎春詞》
唐代·周曇《六朝門·齊廢(fei)帝東昏侯》
五(wu)代·毛熙(xi)震《臨江(jiang)仙(xian)·南齊天子寵嬋娟》
北宋·蘇軾(shi)《次韻楊公濟奉議梅花十首》