早年經歷
據《蒙古世(shi)系》記載,僧格(ge)林沁是(shi)成吉思(si)汗二弟(di)哈布(bu)(bu)圖哈薩爾(er)的(de)二十(shi)六(liu)(liu)代孫,嘉慶(qing)十(shi)六(liu)(liu)年(nian)(nian)(1811年(nian)(nian))六(liu)(liu)月(yue)五日出生在科爾(er)沁左翼后旗哈日額(e)日格(ge)蘇(su)木百(bai)興圖嘎查一普通臺(tai)吉家庭,幼(you)年(nian)(nian)的(de)僧格(ge)林沁因家境(jing)貧寒,曾隨父親布(bu)(bu)和(he)德力格(ge)爾(er)為富人放牧。十(shi)二歲時被(bei)送到(dao)昌圖老(lao)城(cheng)文昌宮讀書。
道(dao)光五年(nian)(nian)(1825年(nian)(nian)),僧格(ge)林沁(qin)(qin)被選定為索特納木多布齋郡(jun)王(wang)嗣子,承襲科(ke)爾沁(qin)(qin)左翼后旗扎薩克郡(jun)王(wang)。同(tong)年(nian)(nian)十二(er)月,奉命御前行走,賞戴三(san)眼花(hua)翎。
道光(guang)(guang)六年(nian)(1826年(nian)),賞用紫(zi)韁。道光(guang)(guang)九年(nian)(1829年(nian)),賞穿(chuan)黃(huang)馬褂。同年(nian)二月,命管(guan)(guan)上虞備(bei)用處(chu)事。九月,命管(guan)(guan)火器(qi)營事。
道光(guang)十四(si)年(1834年),授御(yu)前大(da)臣(chen)、正白旗(qi)領(ling)侍衛內大(da)臣(chen)、正藍旗(qi)蒙古都統(tong)。九月(yue),為后扈大(da)臣(chen)。
道光十(shi)五年(nian)(1835年(nian))正月,署(shu)鑲紅旗蒙(meng)古都統。二(er)月,充諳(an)達(督領侍)管虎槍營(ying)事。七月,命總理(li)行營(ying)。十(shi)二(er)月,為閱(yue)兵大臣。
道光十六年(1836年),授鑲(xiang)白(bai)旗滿洲都統,十七年(1837年),賞用黃韁。
道(dao)光二十一年(1841年)九月(yue),為正(zheng)(zheng)黃旗(qi)滿洲(zhou)都(dou)統,二十四年(1844年),充右翼監督,署正(zheng)(zheng)藍旗(qi)滿洲(zhou)都(dou)統。
道光二十五(wu)年(1845年)二月(yue),為鑲黃旗(qi)領侍(shi)衛(wei)內大臣,二十六年(1846年)五(wu)月(yue),為正白旗(qi)領侍(shi)衛(wei)內大臣。
道光(guang)三十年(1850年),為(wei)鑲黃(huang)旗蒙古都(dou)統。一月(yue),道光(guang)皇帝駕(jia)崩,僧格林沁(qin)為(wei)顧(gu)命(ming)(ming)大臣(chen)之一。九月(yue),命(ming)(ming)往密云縣剿匪(fei)(fei),授左翼監(jian)督(du)。十二(er)月(yue),嘉(jia)獎僧格林沁(qin)清除匪(fei)(fei)患之功,賞四團(tuan)正龍補服(fu)并準予穿用。
屢立功勛
咸豐元年(nian)(1851年(nian)),僧格林沁(qin)任御前大(da)臣,署鑾儀(yi)衛事。曾請(qing)旨出兵鎮壓科爾沁(qin)左翼后旗(qi)佃農抗租斗爭。
咸豐二年(1852年),上書捕佃農抗租領頭人吳寶泰等下獄。主持道光帝梓宮遷葬,恭謹(jin)從事,賞(shang)加三級。
咸豐(feng)(feng)(feng)三年(nian)(1853年(nian))五(wu)月(yue),受命督辦京城巡防(fang),任參贊大臣。此時,太平(ping)天(tian)(tian)國已定都天(tian)(tian)京,并派(pai)兵北伐。僧(seng)格林(lin)沁受命統領健(jian)銳營、外火器營、兩翼(yi)前鋒營、八(ba)旗護軍(jun)(jun)營、巡撲(pu)五(wu)營及(ji)察哈(ha)爾(er)各官兵,并哲(zhe)里(li)木、卓索圖、昭烏達蒙古諸王(wang)勁(jing)旅出(chu)京。八(ba)月(yue),太平(ping)天(tian)(tian)國北伐軍(jun)(jun)攻入(ru)京畿重(zhong)地(di)。咸豐(feng)(feng)(feng)帝(di)親自將清太祖努爾(er)哈(ha)赤(chi)使(shi)用過(guo)的(de)寶刀授予僧(seng)格林(lin)沁,命其率(lv)軍(jun)(jun)進剿。九月(yue),設防(fang)紫荊(jing)關(guan)。十(shi)月(yue),在天(tian)(tian)津(jin)南(nan)王(wang)慶坨與北伐軍(jun)(jun)開戰(zhan)。北伐軍(jun)(jun)損失慘重(zhong),退到連鎮一(yi)帶。咸豐(feng)(feng)(feng)四年(nian)(1854年(nian)),又在連鎮大敗(bai)北伐軍(jun)(jun),咸豐(feng)(feng)(feng)帝(di)賜僧(seng)格林(lin)沁“湍多巴圖魯”稱號(hao)。
咸豐五年(1855年)正月(yue),僧(seng)格林(lin)(lin)沁整(zheng)軍再戰太平軍,破東(dong)(dong)連鎮木(mu)城(cheng),太平軍冒(mao)死沖突,僧(seng)格林(lin)(lin)沁盡殲之(zhi),生擒太平天(tian)(tian)國北伐軍統帥林(lin)(lin)鳳祥。因此殊功,咸豐帝于(yu)二月(yue)加(jia)封(feng)僧(seng)格林(lin)(lin)沁為博(bo)多勒噶臺親王(wang),賞朝珠一盤、四(si)團龍補褂一件。四(si)月(yue),詔世襲罔替,俸(feng)銀加(jia)倍。六月(yue),在(zai)山東(dong)(dong)馮官屯剿滅太平天(tian)(tian)國李(li)(li)開芳(fang)(fang)部,生擒李(li)(li)開芳(fang)(fang)。林(lin)(lin)鳳祥、李(li)(li)開芳(fang)(fang)都是太平天(tian)(tian)國的名(ming)將,驍勇善戰,僧(seng)格林(lin)(lin)沁在(zai)兩年之(zhi)中,大小數百戰,全部殄(tian)滅,無一漏網,因此威名(ming)震于(yu)海內。
抗擊英法
咸(xian)豐(feng)七年(1857年)五月,命僧格林沁署鑲(xiang)紅(hong)旗漢軍都統。
咸(xian)豐八年(nian)(1858年(nian)),直隸(li)總督譚廷(ting)祥及托明(ming)阿防(fang)守天津大沽海(hai)口戰敗,清廷(ting)主和派與英國(guo)代(dai)表簽署《天津條(tiao)約》。僧格林沁得知后,向咸(xian)豐帝奏請,堅(jian)決要求撤回談判(pan)代(dai)表,主張(zhang)調用全(quan)國(guo)之兵員,傾(qing)全(quan)國(guo)之糧食,整頓(dun)軍隊(dui),把西方侵略者趕出(chu)去。但因主和派占上風,他(ta)的(de)意見未被采納。
咸豐九年(1859年),咸豐帝(di)命(ming)僧(seng)格林(lin)沁至(zhi)天津(jin)督辦大(da)沽口和京東防務。僧(seng)格林(lin)沁吸取第(di)一次大(da)沽口戰役(yi)失敗的(de)教訓,積極籌(chou)建大(da)沽海口和雙(shuang)港的(de)防御(yu)工事,整肅軍隊(dui),做好反侵(qin)略的(de)各(ge)項(xiang)準備。
英(ying)(ying)法新(xin)任駐華公(gong)使(shi)普(pu)魯士、布(bu)爾布(bu)隆(long)率領所謂換約艦隊(dui)從上海沿(yan)水路北上。艦隊(dui)由一艘巡(xun)洋艦和13只炮(pao)艇組(zu)成,行(xing)至天津大(da)沽口時,藐視中(zhong)(zhong)國軍(jun)(jun)(jun)隊(dui)的設防(fang),不聽中(zhong)(zhong)國軍(jun)(jun)(jun)隊(dui)的勸阻和警(jing)告,明目張膽地闖入大(da)沽口,激起(qi)了(le)中(zhong)(zhong)國官兵的極大(da)憤慨。僧格(ge)林(lin)沁下(xia)達堅(jian)決(jue)反擊(ji)入侵者的戰斗命令,督軍(jun)(jun)(jun)力(li)戰,擊(ji)毀英(ying)(ying)軍(jun)(jun)(jun)戰艦3艘,使(shi)英(ying)(ying)軍(jun)(jun)(jun)死傷464人,英(ying)(ying)海軍(jun)(jun)(jun)司令賀布(bu)受重傷。相持數日(ri),英(ying)(ying)法聯軍(jun)(jun)(jun)軍(jun)(jun)(jun)艦撤走。
這次大(da)沽口保衛(wei)戰,是(shi)自1840年西方資本主義列強(qiang)入(ru)(ru)侵以(yi)來中國軍隊抵抗外國入(ru)(ru)侵所取(qu)得(de)的第一次重(zhong)大(da)勝利。清廷對(dui)僧格林沁和有功將士大(da)加獎賞。無(wu)產(chan)階級革命導(dao)師(shi)馬克思(si)也對(dui)此事(shi)給(gei)予充分關注與(yu)肯定。
咸豐(feng)十年(nian)(1860年(nian)),英法(fa)(fa)聯軍(jun)(jun)攻(gong)入天津,僧(seng)(seng)格(ge)(ge)林沁(qin)(qin)(qin)兵(bing)敗退(tui)駐(zhu)通(tong)州。咸豐(feng)帝下令拔去僧(seng)(seng)格(ge)(ge)林沁(qin)(qin)(qin)三眼花翎(ling),削去正黃旗領侍衛(wei)內大(da)臣、鑲藍(lan)旗滿洲(zhou)都(dou)統職。繼而再戰,又敗于張(zhang)家(jia)灣(wan)、八(ba)里橋(qiao),英法(fa)(fa)聯軍(jun)(jun)攻(gong)入北京,圓(yuan)明園被(bei)毀。主和(he)派大(da)臣埋(mai)怨僧(seng)(seng)格(ge)(ge)林沁(qin)(qin)(qin)觸怒了洋人。咸豐(feng)帝革去僧(seng)(seng)格(ge)(ge)林沁(qin)(qin)(qin)郡王爵仍(reng)留欽(qin)差大(da)臣職。
復起剿捻
咸豐十年(nian)(1860年(nian))九(jiu)月,直隸、山東及河間府(fu)一帶捻(nian)軍四起。清(qing)廷恢復僧格(ge)林(lin)沁郡王(wang)爵(jue),命(ming)其(qi)率一萬(wan)余清(qing)軍赴山東與(yu)捻(nian)軍作(zuo)戰。
咸(xian)豐十(shi)一年(nian)(1861年(nian))十(shi)二月(yue)二十(shi)四日,根據僧(seng)格林沁的奏請,其哲里木盟長職由達爾罕親王(wang)索特那木彭(peng)蘇(su)克補授。
同治元年(nian)(nian)(1862年(nian)(nian)),賞還博多勒噶臺親(qin)王(wang)爵(jue),不(bu)久詔(zhao)世襲罔替。朝(chao)廷授權(quan)僧(seng)格林沁節(jie)制調遣直、魯、豫、鄂、皖五省兵(bing)(bing)馬(ma)。僧(seng)格林沁率蒙古騎兵(bing)(bing)和五省提(ti)供的兵(bing)(bing)力多次(ci)打(da)敗捻軍,在鄂東霍山黑石渡收降捻軍十(shi)幾萬人,并打(da)散十(shi)幾萬人,清軍也損失慘(can)重。
戰死沙場
同治(zhi)四年(1865年)五月(yue),僧(seng)格(ge)(ge)(ge)林(lin)沁被捻(nian)軍誘至山東(dong)曹(cao)州(今山東(dong)菏澤市(shi))高(gao)樓寨,隨后陷入重圍(wei)。五月(yue)十九日(ri)晚,僧(seng)格(ge)(ge)(ge)林(lin)沁率少數(shu)隨從冒(mao)死突圍(wei),當逃至曹(cao)州西北的吳家店時(shi),中傷墜馬,被捻(nian)軍張皮綆(geng)斬殺(sha)在麥田,終(zhong)年五十五歲。僧(seng)格(ge)(ge)(ge)林(lin)沁戰死疆場,令清廷上下一片震驚,皆以(yi)失(shi)去“國之柱石”而惋惜。
由于僧(seng)格林沁(qin)平素(su)愛(ai)護百(bai)姓(xing)、善(shan)待士卒(zu),聽說他(ta)去世的消(xiao)息,百(bai)姓(xing)罷市,巷哭(ku)野祭(ji)(ji)。靈柩(jiu)返回(hui)北京時(shi),獻(xian)上的萬民傘有七十多柄,兵弁、百(bai)姓(xing)皆迎祭(ji)(ji),哭(ku)聲震(zhen)地(di)。清(qing)政府以親(qin)王(wang)規(gui)格為僧(seng)格林沁(qin)舉(ju)行(xing)了(le)葬禮,同治帝和慈禧親(qin)臨祭(ji)(ji)奠,賜謚號“忠”,配(pei)享太廟,在北京、山東、河南、盛京等(deng)地(di)建“昭忠祠”,并繪(hui)像紫光(guang)閣。在科左后旗吉(ji)爾(er)嘎(ga)朗博王(wang)府東建祠堂一座供奉僧(seng)王(wang)圖(tu)像。在額布力爾(er)協(xie)日嘎(ga)地(di)方另建僧(seng)王(wang)塑(su)像祠一座,并繪(hui)像紫光(guang)閣。
同年七月,清(qing)政府派員護送(song)僧格林(lin)沁的靈(ling)柩北(bei)上,安(an)葬在科爾沁左翼世襲旗陵(今遼寧省法(fa)庫縣四(si)家子鄉公主陵村)。
《清史稿》:“僧(seng)格林(lin)沁(qin)(qin)(qin)忠勇樸誠,出(chu)於天性,名震寰宇,朝廷倚為(wei)長城。治(zhi)軍(jun)公廉無私,部(bu)曲誠服,勞(lao)而(er)不怨。其殄寇(kou)也(ye),惟(wei)以殺敵致(zhi)果,無畏(wei)難趨避(bi)之心。剿捻凡(fan)五年,掃穴擒渠,馀孽遂為(wei)流寇(kou),困獸之斗,勢更棘焉。繼事者變通戰略(lve),以持(chi)重蕆功,則僧(seng)格林(lin)沁(qin)(qin)(qin)所未(wei)暇計及者也(ye)。然燕、齊(qi)、皖、豫之間,謳(ou)思久而(er)不沫,於以見功德入人之深。有清籓部(bu)建大勛者,惟(wei)僧(seng)格林(lin)沁(qin)(qin)(qin)及策凌二人,同膺侑廟(miao)曠典,后先輝映,旂常增色矣。”
恒福:“(僧格林(lin)沁)與士卒誓同(tong)甘(gan)苦,風雨無間,勞(lao)瘁(cui)至今,其忠勇樸(pu)誠,實(shi)為奴才所不及。”
劉體仁:“僧(seng)王(wang)將蒙(meng)古鐵(tie)騎,馳逐中(zhong)原,可謂(wei)勇矣(yi),而計(ji)謀不定,故無成功之望。”
震鈞:“生(sheng)平忠節(jie)(jie),可與定邊(bian)超勇(yong)親王(wang)(wang)并峙。其不(bu)可及者(zhe),則有(you)(you)數(shu)端。自兵(bing)民(min)(min)既分(fen),遂不(bu)相入(ru)。雖節(jie)(jie)制之(zhi)師,不(bu)擾(rao)民(min)(min)者(zhe)有(you)(you)之(zhi),斷(duan)無民(min)(min)愿兵(bing)之(zhi)來者(zhe),惟王(wang)(wang)異(yi)是。聞(wen)山左人(ren)言:捻匪之(zhi)亂,王(wang)(wang)駐兵(bing)于彼凡數(shu)年(nian)。它將非養(yang)寇自重,即棄民(min)(min)不(bu)顧。惟王(wang)(wang)專以(yi)救民(min)(min)為心,凡捻蹤所及,王(wang)(wang)必追蹤而至(zhi)。首(shou)令保護百(bai)姓,故民(min)(min)皆(jie)仰之(zhi)如父母。”
蔡東藩(fan):“自曾國藩(fan)戰勝江湖,而(er)(er)湘(xiang)軍(jun)遂橫厲(li)無(wu)(wu)(wu)前;自僧(seng)格林沁肅(su)清(qing)燕魯,而(er)(er)京畿(ji)乃完全無(wu)(wu)(wu)缺。南有(you)(you)曾帥,北有(you)(you)僧(seng)王(wang)(wang),是(shi)實(shi)太平(ping)軍(jun)之勁敵(di),而(er)(er)清(qing)祚之所(suo)(suo)賴以保(bao)存者(zhe)也。”“僧(seng)親王(wang)(wang)銳(rui)意平(ping)捻,所(suo)(suo)向無(wu)(wu)(wu)前,戮張洛型,誅(zhu)苗(miao)沛霖,鐵騎所(suo)(suo)經,風云變色,乃其后卒為張總愚等所(suo)(suo)困,戰歿(mo)曹南。蓋有(you)(you)勇無(wu)(wu)(wu)謀,以致于此。”