主要棲息于海拔3000-4000米(mi)(mi)的高山(shan)和(he)亞高山(shan)針(zhen)葉(xie)(xie)林(lin)(lin)和(he)針(zhen)闊(kuo)葉(xie)(xie)混交林(lin)(lin)帶,有時也上到(dao)林(lin)(lin)線上林(lin)(lin)緣疏林(lin)(lin)灌叢中活動(dong)(dong),冬季有時可下到(dao)2800米(mi)(mi)左右的常綠闊(kuo)葉(xie)(xie)林(lin)(lin)和(he)落葉(xie)(xie)闊(kuo)葉(xie)(xie)林(lin)(lin)帶活動(dong)(dong)。大都棲息于丘(qiu)陵和(he)高山(shan)。
分布于中國(guo)西藏南(nan)部的拉薩、林(lin)周、達孜、曲水、墨(mo)竹工(gong)卡、堆龍德慶、加查(cha)、錯那、林(lin)芝、墨(mo)脫、朗縣(xian)、米林(lin)、工(gong)布江(jiang)達等地。
藏(zang)馬(ma)雞(ji)雄(xiong)鳥頭(tou)(tou)頂(ding)被(bei)以黑色(se)(se)的(de)(de)(de)軟而卷曲的(de)(de)(de)短羽(yu)如(ru)絨(rong),頭(tou)(tou)側裸出(chu)(chu),滿布緋(fei)紅色(se)(se)疣狀突(tu),格外(wai)醒目。耳羽(yu)后面生有兩(liang)簇白色(se)(se)羽(yu)毛(mao)向頭(tou)(tou)后伸出(chu)(chu),形長(chang)而稍硬,往(wang)往(wang)突(tu)出(chu)(chu)于頸項,好像兩(liang)只(zhi)犄角(jiao),又宛如(ru)圍著白雪樣的(de)(de)(de)圍巾,被(bei)微風輕(qing)輕(qing)掠起,所以也被(bei)稱為“角(jiao)雞(ji)”或“耳雞(ji)”。體羽(yu)形長(chang),呈毛(mao)發狀。兩(liang)翅(chi)稍圓。體羽(yu)主(zhu)要為藍(lan)灰色(se)(se);尾藍(lan)黑色(se)(se),具(ju)綠(lv)藍(lan)色(se)(se)金屬(shu)光澤。雄(xiong)鳥的(de)(de)(de)跗跖上(shang)有一個短鈍(dun)的(de)(de)(de)距(ju),有時雌鳥也有距(ju)。尾略側扁(bian)(bian)(bian)或平扁(bian)(bian)(bian),藏(zang)馬(ma)雞(ji)只(zhi)有22枚(mei)尾羽(yu),中央(yang)尾羽(yu)比(bi)較平扁(bian)(bian)(bian),其羽(yu)支短,也不披散,整(zheng)個尾部是向下拖垂的(de)(de)(de)。
藏馬(ma)雞(ji)(ji)的(de)羽(yu)色(se)(se)(se)介(jie)于白(bai)馬(ma)雞(ji)(ji)和(he)藍(lan)馬(ma)雞(ji)(ji)之(zhi)間,近灰(hui)色(se)(se)(se)馬(ma)雞(ji)(ji)。藏馬(ma)雞(ji)(ji)的(de)耳(er)羽(yu)簇(cu)短小(xiao)幾乎看(kan)不出(chu),兩枚中(zhong)央(yang)尾羽(yu)下(xia)垂平拖跟藍(lan)馬(ma)雞(ji)(ji)和(he)褐馬(ma)雞(ji)(ji)有明顯的(de)差別。具白(bai)色(se)(se)(se)的(de)耳(er)羽(yu)簇(cu),似白(bai)馬(ma)雞(ji)(ji)但羽(yu)色(se)(se)(se)深(shen)沉,耳(er)羽(yu)簇(cu)較(jiao)長。喉,耳(er)羽(yu)簇(cu)及(ji)枕部白(bai)色(se)(se)(se),與(yu)黑(hei)色(se)(se)(se)頭蓋及(ji)灰(hui)色(se)(se)(se)體羽(yu)成對比;兩翼近黑(hei);尾上覆羽(yu)淡灰(hui)色(se)(se)(se);中(zhong)胸近白(bai);彎曲的(de)絲狀尾羽(yu)近黑(hei)具銅紫色(se)(se)(se)光澤(ze)。虹膜橙黃色(se)(se)(se);嘴角質(zhi)色(se)(se)(se);腿、腳紅(hong)色(se)(se)(se)。雌、雄羽(yu)色(se)(se)(se)相(xiang)似。
喜集(ji)(ji)群,常(chang)(chang)成群活(huo)動(dong),特別是(shi)冬季(ji)至(zhi)春季(ji),有時(shi)集(ji)(ji)群多達50-60只。群中(zhong)常(chang)(chang)有一(yi)只健(jian)壯的(de)雄雞充當頭鳥,它不時(shi)昂首觀望,警惕性(xing)很高(gao),當發現異常(chang)(chang)情況時(shi),便(bian)發出鳴(ming)叫(jiao),并向高(gao)處(chu)(chu)奔(ben)跑,群雞緊隨其后,形(xing)成一(yi)列不整齊的(de)縱(zong)隊,危急時(shi)則(ze)往低處(chu)(chu)飛。白天活(huo)動(dong),從(cong)清晨一(yi)亮天即(ji)開始活(huo)動(dong)和(he)覓食(shi),一(yi)直到黃昏(hun)。中(zhong)午(wu)多在樹(shu)陰處(chu)(chu)休息(xi),夜晚則(ze)棲息(xi)于樹(shu)上。早晨和(he)黃昏(hun)時(shi)常(chang)(chang)發出高(gao)聲(sheng)(sheng)(sheng)的(de)鳴(ming)叫(jiao),聲(sheng)(sheng)(sheng)音短促、粗獷而(er)洪(hong)亮,呈斷(duan)續的(de)“咯,咯,咯,咯”的(de)聲(sheng)(sheng)(sheng)音。
善奔走,飛行速度慢,通(tong)常(chang)不(bu)(bu)遠飛。受驚時常(chang)往(wang)山上(shang)狂(kuang)奔,至嶺脊處才振翅(chi)飛起,滑(hua)翔(xiang)至山谷間。藏馬(ma)(ma)雞(ji)不(bu)(bu)象藍(lan)馬(ma)(ma)雞(ji)、褐馬(ma)(ma)雞(ji)那(nei)樣(yang)怯懦,有時接近村(cun)落也不(bu)(bu)畏懼。叫聲洪亮。在鳴叫時,昂首引頸,嘴幾乎直向(xiang)上(shang)方,尾也往(wang)上(shang)翹(qiao),姿態雄俊。馬(ma)(ma)雞(ji)用嘴挖土覓食。
藏(zang)馬雞的(de)食(shi)(shi)物以(yi)(yi)植物性食(shi)(shi)物為(wei)(wei)主,如(ru)草根(gen)、草葉、塊莖、青棵種(zhong)子(zi)、云杉花和果、海棠果、瑞香、唐松草、毛香火絨(rong)草、忍冬、野蘋果、野豌豆(dou)、杜鵑等(deng),也兼吃(chi)蜘蛛(zhu)、蜈蚣、步行蟲等(deng)鞘翅(chi)(chi)目昆(kun)蟲及鱗翅(chi)(chi)目幼蟲等(deng)動物性食(shi)(shi)物。特別是在(zai)繁殖季節。冬季多吃(chi)樹根(gen)和種(zhong)子(zi),春(chun)季以(yi)(yi)綠色(se)植物的(de)嫩(nen)根(gen)、嫩(nen)葉為(wei)(wei)主,夏秋季以(yi)(yi)植物的(de)葉蕾、花、果子(zi)為(wei)(wei)食(shi)(shi)。幼鳥以(yi)(yi)昆(kun)蟲為(wei)(wei)主,隨體增(zeng)長,食(shi)(shi)物中昆(kun)蟲所占比(bi)例逐漸減少。
繁殖期5-7月。4月中(zhong)(zhong)旬群(qun)即(ji)開(kai)始(shi)逐漸分散成(cheng)(cheng)小群(qun)和(he)(he)配對,一雌(ci)一雄制。營巢于(yu)3000-4000米(mi)(mi)的(de)向陽坡針葉林(lin)中(zhong)(zhong),巢多置(zhi)于(yu)林(lin)下(xia)灌叢中(zhong)(zhong)地(di)面上、倒木下(xia)、林(lin)中(zhong)(zhong)巖(yan)洞中(zhong)(zhong),周圍(wei)均(jun)有灌木或高(gao)草隱蔽(bi),在茂密的(de)林(lin)下(xia)或灌叢間的(de)地(di)面低洼處,不(bu)注意一般難于(yu)發現。巢內略鋪些干草、枯(ku)葉,即(ji)偎窩產卵。巢的(de)大小為外徑(jing)24-50厘(li)米(mi)(mi)×22-30厘(li)米(mi)(mi),內徑(jing)34厘(li)米(mi)(mi)×22厘(li)米(mi)(mi),深7-17厘(li)米(mi)(mi)。巢甚(shen)簡陋,主要(yao)利用地(di)面自然凹(ao)坑(keng),內墊(dian)以枯(ku)枝、干草、苔(tai)蘚和(he)(he)少量羽毛即(ji)成(cheng)(cheng)。每窩產卵4-7枚(mei)和(he)(he)15-16枚(mei)。卵重59.3-67.8克(ke),平(ping)均(jun)63.9克(ke),卵為土黃色(se)和(he)(he)青灰(hui)色(se)。孵卵由雌(ci)鳥(niao)承(cheng)擔,雄鳥(niao)在巢附近活(huo)動(dong)(dong)和(he)(he)警戒(jie)。雛鳥(niao)早(zao)成(cheng)(cheng)性,出殼后(hou)不(bu)久即(ji)隨親鳥(niao)離巢活(huo)動(dong)(dong)。
藏馬(ma)雞是(shi)中(zhong)國(guo)(guo)(guo)特產鳥類(lei),數量稀少(shao),分布(bu)區(qu)域狹窄,已屬中(zhong)國(guo)(guo)(guo)國(guo)(guo)(guo)家二級保護動(dong)物。種(zhong)(zhong)群(qun)(qun)密度(du)為1.5-2只/平(ping)方(fang)公里(li)。1985年3-7月在四(si)川馬(ma)爾康龍爾甲山的(de)調(diao)查,種(zhong)(zhong)群(qun)(qun)密度(du)為2只/平(ping)方(fang)公里(li),較為常見(jian)。但(dan)對棲息地木(mu)材的(de)大量采伐,大片杉木(mu)被砍光,使藏馬(ma)雞喪失了大片賴(lai)以生存的(de)棲息環境,從(cong)而導(dao)致分布(bu)區(qu)域的(de)縮小和種(zhong)(zhong)群(qun)(qun)數量的(de)減(jian)少(shao)。
列(lie)入(ru)《世界自(zi)然(ran)保護聯盟》(IUCN)2016年瀕危物種紅色名錄(lu)ver3.1——近危(NT)。
該物種已(yi)被(bei)列入中國(guo)國(guo)家林業局2000年8月1日發(fa)布(bu)的(de)《國(guo)家保護的(de)有益的(de)或(huo)者(zhe)有重要經濟、科學研究(jiu)價值的(de)陸生(sheng)野(ye)生(sheng)動物名錄》。