隋朝大業末年時,遷居魏(wei)州昌樂縣(xian)(xian)(今河南(nan)南(nan)樂縣(xian)(xian))。張文瓘自幼喪父,他孝順(shun)母親,尊敬兄長(chang),以孝友(you)聞名。
唐朝貞觀年間,張文瓘參加科舉,以明經及第(di),補(bu)任并(bing)州參軍,深(shen)受長史李(li)勣的器重。他在高(gao)宗(zong)年間,升任水部員外郎,但因與兄長張文琮(時任戶部侍郎)同在尚書省為官(guan),不合制度(du),被外放為云(yun)陽縣令。
龍朔元年(661年),張文瓘升(sheng)任東西臺(tai)舍人、參知(zhi)政事,成為宰(zai)相。
乾封二年(nian)(667年(nian)),張文瓘改任東臺侍(shi)郎(lang)(后改稱黃門侍(shi)郎(lang))、同(tong)東西臺三品,并管理左史事務(wu)。
咸(xian)亨二年(671年),唐高宗巡幸東都洛陽,命張文瓘與(yu)戴至德、李敬玄留守長安,輔佐太子(zi)李弘(hong)監(jian)國。
咸亨三年(672年),張(zhang)文瓘兼任太子左(zuo)庶子,后改任大理寺卿,但仍保留宰相(xiang)職權。他上任十日,便判決(jue)疑案(an)四百余件,執法(fa)公平,被時人比作貞觀名相(xiang)戴胄。
上(shang)元二年(nian)(675年(nian)),張文瓘(guan)升(sheng)任(ren)侍中,兼太子賓客。他生性(xing)嚴正,對百官奏(zou)議(yi)多有糾駁,深受(shou)唐高宗的器重。張文瓘(guan)臥病之時,朝廷每有大事(shi),高宗都會詢問是否已(yi)和張文瓘(guan)商(shang)議(yi)。若是商(shang)議(yi)過(guo),便一概準奏(zou)。
儀鳳三(san)年(678年),新羅(luo)反叛,唐高宗欲發(fa)兵(bing)征(zheng)討。張文瓘正在家養病(bing),得知后抱病(bing)進諫:“現(xian)在西部吐蕃入侵,正屯兵(bing)抵御。若再東征(zheng)新羅(luo),恐怕百姓難以(yi)(yi)承受(shou)。請陛(bi)下停止(zhi)用兵(bing),以(yi)(yi)安撫百姓。”唐高宗納取了他(ta)的諫言(yan)。
這一年九(jiu)月(yue),張文瓘(guan)逝世,終年七十三(san)歲,追贈幽州都督,謚號為(wei)懿。他生前(qian)曾為(wei)李弘的東宮屬官,因而陪葬恭(gong)陵。
張(zhang)文瓘曾參(can)與修撰《永(yong)徽留本司格后》。《全唐文》則收錄其奏疏(shu)一(yi)篇:《諫(jian)造蓬萊上陽宮疏(shu)》。
李勣:稚圭,今之管蕭(xiao),吾所不及。
白居易:國朝以來(lai),有劉德威、張文瓘、唐臨(lin)為(wei)大理(li)卿(qing),有魏徵、虞世南(nan)、顏師古為(wei)秘書監,設(she)官之重,得(de)賢之盛,人到于(yu)今稱(cheng)之。
劉昫:文法(fa),理具(ju)之大者(zhe),故(gu)舜命皋(gao)陶(tao)為士,昌言(yan)誡(jie)敕,勤亦至焉。蓋(gai)人(ren)命所懸,一(yi)失其平(ping),冤不可復,圣王(wang)所以疚心也。如唐臨之守法(fa),文瓘之議刑,時(shi)屬哲王(wang),可以理奪(duo)。
王(wang)夫(fu)之:若宇文節(jie)、柳(liu)奭、崔(cui)敦禮(li)、辛(xin)茂將(jiang)、許(xu)圉師、竇德(de)玄(xuan)、樂彥瑋(wei)、孫處(chu)約、姜(jiang)恪(ke)、閻立(li)本、陸敦信、楊(yang)弘武、戴至(zhi)德(de)、李安期、張文瓘、趙仁本、郝處(chu)俊、來(lai)恒(heng)、薛元超、高智周(zhou)、張大(da)安、崔(cui)知溫、王(wang)德(de)真(zhen)、郭(guo)待(dai)舉、岑長倩、魏(wei)玄(xuan)同者,皆節(jie)不足以守(shou)筦庫,才(cai)不足以理下邑(yi),或循次而升,或一言(yan)而合,或趨歧徑而詭遇,競相踵以贊天工。