康熙三十(shi)七年(1698年),劉大櫆出(chu)(chu)生于安徽桐(tong)城,幼年時期跟著父親(qin)和哥哥讀(du)書。劉家世代(dai)都(dou)居(ju)住在陳(chen)家洲,后來居(ju)住在樅陽(yang)鎮(zhen)寺巷。劉大櫆雖然出(chu)(chu)生于書香門第,但是(shi)家境不佳。
劉大櫆早年有“明經致用”的(de)志(zhi)向,十三四(si)歲之時與諸兄(xiong)師從(cong)吳(wu)直。他(ta)在青年時期很(hen)有抱負,期待著建(jian)功立業,報效國家,可謂“生則為國干(gan),死當為國殤”。
劉大櫆青年時與同(tong)鄉(xiang)姚范、葉(xie)酉、愧(kui)之繒(zeng)、方輔讀(du)相識,他(ta)們相互討論(lun)政治得失和文章創作,此時他(ta)的(de)交友圈局(ju)限于桐城一地(di)。
康(kang)熙六十(shi)年(1721年),劉(liu)大櫆師從吳直(zhi),最后沒有完成學業,那時候他(ta)才二十(shi)四歲(sui)。
劉大櫆在二十多歲的(de)時(shi)候,與桐(tong)城的(de)張氏家族建立(li)良(liang)好的(de)關系,其中(zhong)與張若矩私交頗密。在京城參加科考期間得(de)到吳士(shi)玉(yu)的(de)賞識(shi),并(bing)住在他的(de)家中(zhong)。
雍正三年(nian)(nian)(1725年(nian)(nian)),受江南學政俞(yu)兆晟(sheng)提拔(ba),童生劉大櫆首次入(ru)京,貢入(ru)太學。
在京(jing)城期間,劉大(da)(da)櫆(kui)館居清(qing)代名(ming)臣(chen)吳士(shi)(shi)(shi)玉(yu)家中,經(jing)吳士(shi)(shi)(shi)玉(yu)薦舉,得以拜入桐城籍(ji)翰林院侍講學(xue)士(shi)(shi)(shi)方(fang)苞(bao)(bao)門下(xia)。方(fang)苞(bao)(bao)看(kan)到了他寫的(de)文章,稱贊他是和韓愈(yu)、歐(ou)陽修一(yi)樣的(de)一(yi)流人物(wu),因此劉大(da)(da)櫆(kui)一(yi)時名(ming)噪京(jing)城,士(shi)(shi)(shi)大(da)(da)夫大(da)(da)多愿意和他結交。
雍(yong)正(zheng)七年(nian)(nian)(nian)(1729年(nian)(nian)(nian))、雍(yong)正(zheng)十年(nian)(nian)(nian)(1732年(nian)(nian)(nian)),劉(liu)大櫆曾經(jing)連(lian)續兩次參(can)加順天鄉試,無(wu)奈都(dou)只登上(shang)副(fu)榜貢生,無(wu)緣中舉。雍(yong)正(zheng)十一(yi)年(nian)(nian)(nian)(1733年(nian)(nian)(nian))離京歸(gui)省。
雍正(zheng)十三年(nian)(1735年(nian)),劉大櫆第二次入(ru)京,第三次參加順天鄉試,被考官(guan)罷黜無(wu)緣中舉。
乾隆元年(1736年),乾隆登基詔舉(ju)天下,劉大櫆第(di)三次(ci)入京(jing),受方苞舉(ju)薦應(ying)征博學(xue)鴻詞,為張廷(ting)玉所罷黜。不過(guo),后來張廷(ting)玉得知罷黜之人乃劉大櫆十分后悔。
乾隆六年(nian)(1741年(nian))前后,劉大櫆第四次入京。(時間待考(kao)證(zheng),存(cun)在(zai)學者(zhe)推測的成(cheng)分)
乾隆九年(nian)(1744年(nian)),劉大櫆離開京師前往山西(xi),到達他的哥哥劉大賓的縣署,后到晉祠游玩。
乾隆十五(wu)年(1750年),劉大櫆(kui)第(di)五(wu)次入京。張廷玉為(wei)彌補遺(yi)憾,又舉(ju)薦劉大櫆(kui)參加經(jing)學考(kao)試,劉大櫆(kui)又未被錄取。
乾隆十(shi)(shi)一(yi)年(nian)(1746年(nian)),尹(yin)會一(yi)督任江蘇學政,劉(liu)大櫆被方苞舉薦做他的(de)幕僚校(xiao)詩(shi)閱文(wen)。直到乾隆十(shi)(shi)三(san)年(nian)(1748年(nian))七(qi)月,尹(yin)會一(yi)在松江使院去世。
乾(qian)隆(long)十九年(1754年)至(zhi)二十年(1755年),劉(liu)大(da)櫆應湖北(bei)學政(zheng)陳浩聘(pin)用,到他的府中擔任幕僚。在湖北(bei)期間,劉(liu)大(da)櫆游歷了(le)江(jiang)南、荊楚(chu)、襄漢等地,留下了(le)《晚過黃州》《望武昌縣城》《登(deng)黃鶴樓》《學山亭納涼》《武昌雜詩》《江(jiang)夏(xia)送(song)客》《夜渡長湖》等詩歌(ge)。
乾隆二(er)十(shi)二(er)年(nian)(1757年(nian)),劉大櫆在浙(zhe)江學政竇光鼐的府中擔任(ren)幕僚(liao)。
乾隆二十(shi)四年(1759年),在竇光鼎(ding)離(li)任前,劉(liu)大櫆已離(li)開浙江抵達(da)徽州。
講學徽州
乾(qian)(qian)隆二(er)十六年(1761年),劉大櫆(kui)64歲,赴(fu)皖南黟(yi)縣任(ren)(ren)教諭(yu),主講(jiang)安慶和徽州書院,任(ren)(ren)期6年,直至乾(qian)(qian)隆三十二(er)年(1767年)離任(ren)(ren)。
劉(liu)大櫆(kui)在黟縣期間(jian)大量收(shou)授(shou)門徒(tu)(tu),通過(guo)與吳定、方矩、金(jin)榜、吳紹澤、鄭牧等(deng)生(sheng)徒(tu)(tu)的(de)交往,劉(liu)大櫆(kui)的(de)古(gu)文(wen)思(si)想得以在徽(hui)州地(di)區廣為(wei)傳播。
乾隆三(san)十二年(nian)(nian)(1767年(nian)(nian)),劉大櫆(kui)辭去黟縣(xian)教諭一職,應聘至歙(she)縣(xian),歙(she)縣(xian)知縣(xian)張(zhang)佩芳重視文教,邀請劉大櫆(kui)主講問政書院(yuan),應張(zhang)佩芳之邀編修(乾隆)《歙(she)縣(xian)志》,歷時兩年(nian)(nian)完成(乾隆三(san)十五(wu)年(nian)(nian)至三(san)十六年(nian)(nian))。
乾(qian)(qian)隆三十(shi)六年(nian)(nian)(nian)(1771年(nian)(nian)(nian)),76歲(sui)的(de)劉大(da)櫆從歙縣回(hui)到故里桐城樅陽,在江畔故居聚徒講學,直至(zhi)乾(qian)(qian)隆四十(shi)四年(nian)(nian)(nian)(1779年(nian)(nian)(nian))或四十(shi)五年(nian)(nian)(nian)(1780年(nian)(nian)(nian))病故,享年(nian)(nian)(nian)82歲(sui)(一作83歲(sui))。
劉(liu)大櫆著有(you)《海峰先(xian)生(sheng)文(wen)(wen)集(ji)》10卷(juan)(juan)、《海峰先(xian)生(sheng)詩集(ji)》11卷(juan)(juan)、《論文(wen)(wen)偶記》1卷(juan)(juan)、編《古文(wen)(wen)約(yue)選(xuan)》48卷(juan)(juan)、《歷代詩約(yue)選(xuan)》92卷(juan)(juan)、《七律正(zheng)宗》4卷(juan)(juan)、《唐宋八家古文(wen)(wen)約(yue)選(xuan)》48卷(juan)(juan)、《劉(liu)海峰制藝(yi)》三卷(juan)(juan),纂修(xiu)《歙縣志》20卷(juan)(juan)等(deng)。較有(you)代表性(xing)的有(you)《答吳(wu)殿麟書》等(deng)篇章。
劉大櫆(kui)有很多評(ping)點(dian)(dian)類著作(zuo),如《評(ping)點(dian)(dian)孟(meng)子》《評(ping)點(dian)(dian)左傳》《評(ping)點(dian)(dian)莊子》等(deng)15部。
劉大櫆的代表詩作(zuo)有(you)《西山》《至(zhi)安慶書(shu)院》,散文有(you)《騾(luo)說》《游三游洞記》《程易田詩序》。
劉大櫆總結(jie)和發(fa)展了桐城(cheng)派(pai)散(san)文理論。他(ta)的(de)(de)文學活動主要在乾隆(long)時期,創作(zuo)了大量(liang)散(san)文。他(ta)的(de)(de)文章(zhang)既少歌功頌德、妝點“盛世”,也不多(duo)指(zhi)斥(chi)時政、揭露現實黑暗,代表著下層正統知(zhi)識分子的(de)(de)一般思想(xiang)狀況。他(ta)的(de)(de)論文強調“義事、書卷(juan)、經濟”,主張在藝術形式上模仿(fang)古人的(de)(de)“神(shen)氣”、“音(yin)節”、“字句(ju)”,是繼方苞之后桐城(cheng)派(pai)的(de)(de)中堅人物。
劉大櫆兼重(zhong)古文(wen)(wen)的(de)(de)神(shen)韻,博采古文(wen)(wen)大家的(de)(de)眾長,在(zai)(zai)總結(jie)和發(fa)展了(le)桐城派散文(wen)(wen)的(de)(de)基礎上,強調(diao)神(shen)氣、音節(jie)、字(zi)句的(de)(de)統一,重(zhong)視散文(wen)(wen)的(de)(de)藝術(shu)表觀形式,形成了(le)獨(du)特的(de)(de)風格。在(zai)(zai)桐城派的(de)(de)發(fa)展歷史(shi)上,起到了(le)承上啟下的(de)(de)關鍵作用,故被尊(zun)為“桐城三祖”之(zhi)(zhi)(zhi)一。他寫(xie)的(de)(de)《論文(wen)(wen)偶記》,既(ji)肯定內(nei)容的(de)(de)重(zhong)要性同時注重(zhong)法度、技巧。他將小說、戲曲描寫(xie)手法用于散文(wen)(wen)寫(xie)作的(de)(de)創(chuang)作手法。強調(diao)字(zi)句、音節(jie)之(zhi)(zhi)(zhi)妙,風格、意境之(zhi)(zhi)(zhi)美,較(jiao)之(zhi)(zhi)(zhi)空(kong)談“文(wen)(wen)以(yi)載道”是一大進(jin)步。
劉(liu)大櫆的(de)古(gu)文(wen)(wen)創作成就對桐城派的(de)形成和發(fa)展,起了十分重要(yao)(yao)的(de)推動作用。他(ta)從“文(wen)(wen)之能事”來探討文(wen)(wen)學創作之規律(lv),又把“文(wen)(wen)人之能事”具(ju)體化為“十二(er)貴”,指明了文(wen)(wen)學創作的(de)要(yao)(yao)領。
劉大櫆在桐(tong)城派(pai)中(zhong)的(de)(de)(de)地位,既來(lai)自(zi)(zi)于他(ta)(ta)(ta)(ta)與方(fang)苞、姚鼐等人(ren)的(de)(de)(de)交往,也(ye)來(lai)自(zi)(zi)于他(ta)(ta)(ta)(ta)的(de)(de)(de)品行高尚和他(ta)(ta)(ta)(ta)自(zi)(zi)己的(de)(de)(de)思(si)想。他(ta)(ta)(ta)(ta)主張(zhang)寫文章貴奇,符(fu)合戴名世的(de)(de)(de)寫文章的(de)(de)(de)思(si)想;他(ta)(ta)(ta)(ta)主張(zhang)文章貴簡,符(fu)合方(fang)苞的(de)(de)(de)寫好文章的(de)(de)(de)思(si)想;他(ta)(ta)(ta)(ta)主張(zhang)文章貴變(bian),與姚鼐的(de)(de)(de)思(si)想相接。劉大櫆的(de)(de)(de)文章寫作法(fa),豐富(fu)了桐(tong)城派(pai)的(de)(de)(de)內容。他(ta)(ta)(ta)(ta)本人(ren)關于文章的(de)(de)(de)范文,寫法(fa)的(de)(de)(de)一系列總(zong)結,對文章節奏、神氣(qi)的(de)(de)(de)總(zong)結,奠定(ding)了劉大櫆在桐(tong)城派(pai)中(zhong)的(de)(de)(de)地位。后(hou)來(lai)他(ta)(ta)(ta)(ta)的(de)(de)(de)學(xue)生姚鼐把文章的(de)(de)(de)風格歸(gui)結為陽剛與陰(yin)柔,當(dang)是(shi)對劉大櫆思(si)想的(de)(de)(de)繼承與發展。
劉大(da)櫆(kui)的(de)(de)詩(shi)(shi)作(zuo)數量甚多,其中(zhong)(zhong)相當一部分詩(shi)(shi)歌風(feng)格豪(hao)放(fang),頗具陽剛之(zhi)美,為“桐(tong)(tong)城詩(shi)(shi)派”中(zhong)(zhong)一大(da)家。劉大(da)櫆(kui)是“桐(tong)(tong)城詩(shi)(shi)派”的(de)(de)奠(dian)基人(ren),他的(de)(de)詩(shi)(shi)歌理論自(zi)成體系,他以氣(qi)論詩(shi)(shi),既發展了前人(ren)的(de)(de)詩(shi)(shi)論,又(you)有(you)自(zi)己的(de)(de)獨到之(zhi)處(chu),肇(zhao)姚(yao)卿的(de)(de)“陰陽剛柔”的(de)(de)風(feng)格論之(zhi)端。中(zhong)(zhong)國古代(dai)文(wen)論中(zhong)(zhong),既有(you)“言志(zhi)說”,亦(yi)有(you)“緣情說”,劉大(da)櫆(kui)的(de)(de)詩(shi)(shi)論于此二者則兼而有(you)之(zhi)。
劉大櫆的(de)(de)論述主要(yao)可(ke)歸結(jie)為(wei)(wei)兩點:一是(shi)(shi)(shi)詩(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)文和心(xin)(xin)志的(de)(de)關(guan)系,認(ren)為(wei)(wei)詩(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)人的(de)(de)心(xin)(xin)志是(shi)(shi)(shi)詩(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)文的(de)(de)根(gen)本,詩(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)文是(shi)(shi)(shi)心(xin)(xin)志的(de)(de)外(wai)在表現(xian)。二是(shi)(shi)(shi)詩(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)與人的(de)(de)關(guan)系,劉大櫆認(ren)為(wei)(wei)詩(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)如其人,人的(de)(de)胸懷志向(xiang)會象照鏡(jing)子一樣反映(ying)到詩(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)中。他認(ren)為(wei)(wei)寫(xie)(xie)(xie)詩(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)的(de)(de)人不(bu)是(shi)(shi)(shi)為(wei)(wei)寫(xie)(xie)(xie)詩(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)而寫(xie)(xie)(xie)詩(shi)(shi)(shi)(shi)(shi),寫(xie)(xie)(xie)詩(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)是(shi)(shi)(shi)為(wei)(wei)了“言情(qing)(qing)”;寫(xie)(xie)(xie)詩(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)的(de)(de)人不(bu)是(shi)(shi)(shi)任何時候(hou)都(dou)可(ke)以(yi)寫(xie)(xie)(xie)詩(shi)(shi)(shi)(shi)(shi),而是(shi)(shi)(shi)在感(gan)情(qing)(qing)激動(dong)到抑制不(bu)住的(de)(de)時候(hou)才(cai)寫(xie)(xie)(xie)詩(shi)(shi)(shi)(shi)(shi);古(gu)人寫(xie)(xie)(xie)詩(shi)(shi)(shi)(shi)(shi),不(bu)限(xian)于文人,只要(yao)感(gan)情(qing)(qing)激動(dong),“里(li)巷(xiang)無(wu)知之野(ye)人莫不(bu)能為(wei)(wei)詩(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)”。其中心(xin)(xin)是(shi)(shi)(shi)強調詩(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)歌乃“發(fa)乎(hu)情(qing)(qing)之不(bu)容巳然后言”,詩(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)歌是(shi)(shi)(shi)情(qing)(qing)感(gan)的(de)(de)產物,惟其如此,只有(you)抒(shu)發(fa)了真(zhen)情(qing)(qing)實感(gan)的(de)(de)詩(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)才(cai)是(shi)(shi)(shi)好(hao)詩(shi)(shi)(shi)(shi)(shi),那些缺乏真(zhen)情(qing)(qing)實感(gan)無(wu)病呻(shen)吟的(de)(de)所(suo)謂“詩(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)”,是(shi)(shi)(shi)不(bu)能打動(dong)人的(de)(de),是(shi)(shi)(shi)沒(mei)有(you)生命力的(de)(de)。
劉大櫆在吸(xi)收(shou)借鑒前人理論(lun)與經驗(yan)的基(ji)礎上,創(chuang)造性地提出了(le)古(gu)文(wen)(wen)理論(lun)“神(shen)氣(qi)(qi)(qi)(qi)”說(shuo),并將其應用到詩歌(ge)領域,指導了(le)自(zi)己(ji)的詩歌(ge)創(chuang)作(zuo)。他標舉“神(shen)氣(qi)(qi)(qi)(qi)”說(shuo),“神(shen)氣(qi)(qi)(qi)(qi)”是他的個性思想、精神(shen)品質(zhi)在文(wen)(wen)章中的體(ti)現(xian)。他的“神(shen)氣(qi)(qi)(qi)(qi)”投射(she)在實際的詩歌(ge)創(chuang)作(zuo)中,具(ju)體(ti)表(biao)現(xian)在四個方面:直諒寬博、豁達爽朗的精神(shen)氣(qi)(qi)(qi)(qi)質(zhi);豪邁慷慨、氣(qi)(qi)(qi)(qi)勢充沛的風(feng)格;一氣(qi)(qi)(qi)(qi)單行、意脈連貫的句法結構;文(wen)(wen)從字(zi)順、音節和(he)諧的語言。
劉大(da)櫆十分重視(shi)對天(tian)道(dao)(dao)的(de)研討,在(zai)《天(tian)道(dao)(dao)》上(shang)(shang)、中、下三篇論文中,集中闡述了他的(de)天(tian)道(dao)(dao)自(zi)(zi)(zi)然無(wu)為的(de)唯主義(yi)自(zi)(zi)(zi)然觀。他開宗明義(yi)地(di)指出,天(tian)道(dao)(dao)是(shi)(shi)自(zi)(zi)(zi)然無(wu)為的(de),無(wu)論從天(tian)上(shang)(shang)的(de)日月星辰,還是(shi)(shi)到地(di)上(shang)(shang)的(de)山河(he)大(da)地(di),都是(shi)(shi)運動(dong)著的(de)各種物質現象(xiang)。天(tian)上(shang)(shang)的(de)日食、星隕,地(di)上(shang)(shang)的(de)地(di)震和河(he)流干涸(he)等,都是(shi)(shi)自(zi)(zi)(zi)然界自(zi)(zi)(zi)身按其(qi)規律在(zai)變化發展(zhan),并沒有一個上(shang)(shang)帝(di)在(zai)那里主宰。他反對唯心(xin)主義(yi)者把福(fu)善禍淫說成(cheng)是(shi)(shi)上(shang)(shang)帝(di)的(de)意(yi)志的(de)唯心(xin)主義(yi)天(tian)道(dao)(dao)觀。
在(zai)劉大(da)櫆(kui)看來(lai),宇宙間萬物(wu),“生者(zhe)(zhe)自(zi)生”、“死(si)者(zhe)(zhe)自(zi)死(si)”、“貴者(zhe)(zhe)自(zi)貴”、“賤者(zhe)(zhe)自(zi)賤”,天(tian)道是自(zi)然(ran)無(wu)為的。劉大(da)櫆(kui)從天(tian)道自(zi)然(ran)無(wu)為出發(fa),探討了萬物(wu)的本原問題。
劉大櫆(kui)反對“天(tian)(tian)人感(gan)應”的歷史觀,認(ren)為(wei)天(tian)(tian)道渾然無知(zhi),事物(wu)發展有其內(nei)在的規律。他對千百年來儒家先(xian)賢(xian)宣揚(yang)的“天(tian)(tian)有知(zhi)”的傳統天(tian)(tian)命觀念作了批判,認(ren)為(wei)天(tian)(tian)道是渾然無知(zhi)的,更多地賦予了天(tian)(tian)的自(zi)然屬性(xing)。
劉大(da)櫆反對(dui)天(tian)命史觀(guan),否定善惡必有報應。他認為“天(tian)下(xia)之(zhi)事(shi)將然(ran)者(zhe)不可知,而惟已然(ran)者(zhe)可以循跡(ji)而較”,突出史學研究(jiu)鑒(jian)往知來的(de)現實(shi)(shi)意義,其讀史評(ping)議及對(dui)史實(shi)(shi)的(de)解喻具有強烈的(de)現實(shi)(shi)觀(guan)照(zhao)。他撰寫的(de)大(da)量人(ren)物(wu)行狀、傳記(ji)和墓志(zhi),不僅(jin)有益于鄉間風俗教化,亦有助于傳統史學的(de)平民化和通俗化。
清代《國(guo)史(shi)·文(wen)苑傳》:“大櫆雖游學方苞之門(men),所為文(wen)學造詣各有(you)千秋。方苞蓋取(qu)義(yi)理于經,昕得于文(wen)者(zhe)義(yi)法;大櫆并(bing)古(gu)人神氣音節得之,兼及莊、騷、左、史(shi)、韓(han)、柳、歐、蘇之長。其(qi)氣肆,其(qi)才雄,其(qi)波瀾壯闊。”
程晉(jin)芳:“耕(geng)南(nan)詩勝于文(wen)也。”(《隨園詩話》卷(juan)十)
管(guan)世銘:“桐城劉大櫆(kui)耕(geng)南,任黟縣教諭,著有海峰詩鈔,各(ge)體(ti)俱有本末,近自館(guan)閣(ge)及山林(lin)罕見其匹。”(《韞(yun)山堂文集》卷(juan)八(ba)《論文雜言(yan)》)
姚鼐:“海(hai)(hai)峰(feng)則文與(yu)詩(shi)并極(ji)其(qi)力,能包括古人異體,熔以(yi)成(cheng)其(qi)體,雄豪奧(ao)秘(mi),麾斥出之(zhi),豈(qi)非其(qi)才之(zhi)絕出今古者哉?”(《劉海(hai)(hai)峰(feng)先生傳(chuan)》)“自海(hai)(hai)峰(feng)先生晚居樅陽(yang),以(yi)詩(shi)教后進(jin),桐(tong)城為詩(shi)者大率稱海(hai)(hai)峰(feng)弟子(zi)。”(《抱犢(du)山人李君墓志銘》)
沈(shen)曾植:“惜(xi)抱選詩(shi),暨與(yu)及門(men)講授,一宗(zong)海峰家法,門(men)庭階闥,矩范秩然。”(《惜(xi)抱軒詩(shi)集(ji)跋》《海日樓題跋》)
李銀德(安慶文(wen)(wen)(wen)史(shi)專家):“劉大(da)櫆(kui)早年抱(bao)明經致用之(zhi)志,但屢試(shi)不中,遂‘退而強(qiang)學棲(qi)遲山隴間’。劉大(da)櫆(kui)好工(gong)文(wen)(wen)(wen)辭,以才(cai)氣著稱。他(ta)的(de)(de)文(wen)(wen)(wen)學活(huo)動,主要在乾隆時期,創作了大(da)量詩歌、散文(wen)(wen)(wen)。他(ta)論文(wen)(wen)(wen)強(qiang)調‘義事(shi)、書(shu)卷(juan)、經濟’,主張在藝術形(xing)式上模(mo)仿古人的(de)(de)‘神氣’、‘音(yin)節’、‘字(zi)句(ju)’,是繼方苞(bao)之(zhi)后(hou)桐(tong)城派的(de)(de)領軍人物。”
操鵬(桐城派研究知(zhi)名人士):“劉大櫆(kui)古文做得絕妙,命運卻(que)坎坷不濟。幼從父(fu)兄讀書,14歲(sui)時與(yu)諸兄同授業于吳直(zhi)。及至青(qing)年(nian)極(ji)有抱(bao)負(fu),期待著建功立(li)業,報效國(guo)家(jia),可謂(wei)‘生則為(wei)國(guo)干,死當為(wei)國(guo)殤’。”(《揚子(zi)晚(wan)報》)
朱洪(hong)(安慶師(shi)范大學(xue)教(jiao)授):“他(ta)的(de)一些文(wen)(wen)字(zi),因(yin)時(shi)(shi)代(dai)的(de)局限性(xing),有許多(duo)內容(rong)已經過時(shi)(shi)了,如文(wen)(wen)以(yi)載道(dao)、贊(zan)(zan)(zan)揚(yang)節婦等。因(yin)清代(dai)文(wen)(wen)字(zi)獄,他(ta)在(zai)詩文(wen)(wen)中(zhong)不涉(she)及官場文(wen)(wen)字(zi),但(dan)他(ta)對(dui)于孝子的(de)贊(zan)(zan)(zan)揚(yang),對(dui)于勤(qin)儉持(chi)家的(de)贊(zan)(zan)(zan)揚(yang),對(dui)于同(tong)(tong)時(shi)(shi)人(ren)的(de)奮斗(dou)和勵志(zhi)(zhi)的(de)贊(zan)(zan)(zan)揚(yang),都(dou)沒有過時(shi)(shi)。讀其作品,如同(tong)(tong)與一個(ge)(ge)清代(dai)德(de)高望重、才高八斗(dou)的(de)老人(ren)對(dui)話(hua),品味一個(ge)(ge)矢志(zhi)(zhi)不移者終身奮斗(dou)的(de)故事(shi)。”