《謝亭送別》是唐(tang)代詩(shi)人許(xu)渾的(de)作品。這是許(xu)渾在宣城送別友人后寫的(de)一首詩(shi)。此詩(shi)主要表(biao)達了(le)詩(shi)人送別友人時(shi)的(de)惆悵。前(qian)二(er)句以青山紅葉的(de)明麗景色反襯別緒(xu),后二(er)句以風雨凄(qi)凄(qi)的(de)黯淡景色正(zheng)襯離情,以描寫景色作為反襯的(de)手法表(biao)達情感,筆法富于(yu)變(bian)化。
謝亭送別⑴
勞歌一曲(qu)解行舟⑵,紅葉青山水(shui)急流⑶。
日暮(mu)酒醒人已(yi)遠,滿天風雨下西(xi)樓⑷。
⑴謝(xie)亭,又叫謝(xie)公亭,在(zai)宣(xuan)城(cheng)北(bei)面,南齊(qi)詩人謝(xie)朓任宣(xuan)城(cheng)太守時所建(jian)。他曾在(zai)這(zhe)里送別朋友范(fan)云,后來謝(xie)亭就成(cheng)為宣(xuan)城(cheng)著名的送別之地。李(li)白《謝(xie)公亭》詩說:“謝(xie)亭離別處,風景每生愁。客(ke)散(san)青天(tian)月,山空碧水流。”
⑵勞(lao)歌:原(yuan)本指在(zai)勞(lao)勞(lao)亭(舊(jiu)址在(zai)今(jin)南(nan)京市南(nan)面(mian),也是一個著(zhu)名的送別(bie)之地)送客時唱的歌,后來(lai)遂成為送別(bie)歌的代稱。勞(lao)勞(lao)亭,在(zai)今(jin)南(nan)京市南(nan)面(mian),李白(bai)詩有“天下傷心(xin)處,勞(lao)勞(lao)送客亭”。
⑶葉:一作“樹”。水急流:暗指(zhi)行舟(zhou)遠去,與“日暮(mu)酒(jiu)醒”、“滿(man)天(tian)風雨”共同(tong)渲染無限別意。
⑷西樓(lou):即指(zhi)送別的謝亭。古(gu)代詩詞(ci)中“南浦”、“西樓(lou)”都常指(zhi)送別之處。
聽罷(ba)一曲送別之歌,朋友匆匆解(jie)纜開(kai)船。舉頭(tou)四望,兩岸青山之間,層(ceng)林(lin)盡染,紅(hong)葉奪目,只是水流迅疾,歸行似箭。黃昏酒醒之后(hou),朋友早已走遠。漫天風(feng)雨(yu)之中,獨自走下(xia)西(xi)樓。
許(xu)渾(生卒(zu)年不詳),字用(yong)晦(一作(zuo)仲晦),因曾經住在京(jing)口(今(jin)江(jiang)蘇(su)鎮(zhen)江(jiang))丁(ding)卯澗,后來就以“丁(ding)卯”來命名他的作(zuo)品集,世稱“許(xu)丁(ding)卯”,又曾任郢(ying)(ying)州刺使(shi),所以也被稱為“許(xu)郢(ying)(ying)州”。他善于寫律(lv)詩,多(duo)寫登臨懷(huai)古和寄情山(shan)水的作(zuo)品,以文辭工麗、屬(shu)對(dui)精切、格律(lv)整密著(zhu)稱于世。有《丁(ding)卯集》。
第(di)一句寫友人乘(cheng)舟離去(qu)。古代有唱(chang)歌(ge)送行的習俗(su)。勞歌(ge)一曲,纜解(jie)舟行,從送別者眼中寫出一種匆遽而無奈(nai)的情景氣氛。
第二句(ju)寫(xie)友人乘舟出(chu)發(fa)后(hou)所見(jian)江上(shang)景(jing)(jing)色。時值深秋(qiu),兩(liang)岸青山,霜林(lin)盡染,滿目紅葉丹楓,映襯著一(yi)江碧綠的秋(qiu)水,顯(xian)得色彩格外鮮艷。這(zhe)明(ming)麗之(zhi)景(jing)(jing)乍(zha)看似與(yu)別(bie)(bie)(bie)離之(zhi)情不大協(xie)調,實際上(shang)前者(zhe)恰(qia)恰(qia)是對后(hou)者(zhe)的有(you)力反(fan)襯。景(jing)(jing)色越美,越顯(xian)出(chu)歡聚的可戀,別(bie)(bie)(bie)離的難堪,大好(hao)秋(qiu)光反(fan)倒(dao)成為添(tian)愁增恨的因素了(le)。江淹《別(bie)(bie)(bie)賦》說(shuo):“春(chun)草(cao)碧色,春(chun)水綠波,送君南浦,傷如之(zhi)何(he)!”借美好(hao)的春(chun)色反(fan)襯別(bie)(bie)(bie)離之(zhi)悲(bei),與(yu)此同一(yi)機(ji)杼。這(zhe)也(ye)正是王夫之(zhi)所揭示(shi)的:“以(yi)樂(le)景(jing)(jing)寫(xie)哀(ai),以(yi)哀(ai)景(jing)(jing)寫(xie)樂(le),一(yi)倍增其哀(ai)樂(le)”(《姜齋(zhai)詩話》)的藝術辯(bian)證(zheng)法。
這一(yi)句并沒有直接寫到友(you)人的(de)(de)(de)行舟(zhou)(zhou)。但通(tong)過“水(shui)急(ji)流(liu)”的(de)(de)(de)刻畫,舟(zhou)(zhou)行的(de)(de)(de)迅疾(ji)讀者可以(yi)想見,詩(shi)人目送行舟(zhou)(zhou)穿行于夾岸青山(shan)紅葉的(de)(de)(de)江面(mian)上的(de)(de)(de)情景(jing)也生動(dong)地表(biao)現(xian)了(le)出來。“急(ji)”字暗透出送行者“流(liu)水(shui)何太急(ji)”的(de)(de)(de)心理狀態,也使(shi)整個詩(shi)句所表(biao)現(xian)的(de)(de)(de)意境(jing)帶有一(yi)點(dian)逼仄(ze)憂傷、騷屑不寧的(de)(de)(de)意味。這和詩(shi)人當時那種并不和諧安閑的(de)(de)(de)心境(jing)是相一(yi)致的(de)(de)(de)。
詩(shi)的(de)(de)(de)前后聯之間有一個較長的(de)(de)(de)時(shi)間間隔。朋(peng)友乘(cheng)舟走遠后,詩(shi)人并沒有離開送別(bie)(bie)的(de)(de)(de)謝亭,而(er)是在原地(di)小憩了一會。別(bie)(bie)前喝了點酒(jiu),微有醉意,朋(peng)友走后,心緒不(bu)佳,竟不(bu)勝酒(jiu)力睡著了。一覺醒(xing)來,已(yi)是薄暮時(shi)分。天色變(bian)了,下起(qi)了雨(yu),四望一片迷(mi)蒙。眼前的(de)(de)(de)江面,兩(liang)岸的(de)(de)(de)青山紅葉都(dou)已(yi)經籠(long)罩在蒙蒙雨(yu)霧和沉沉暮色之中(zhong)。而(er)朋(peng)友的(de)(de)(de)船,此刻更不(bu)知道隨著急流駛到云山霧嶂之外的(de)(de)(de)什么地(di)方(fang)去了。暮色的(de)(de)(de)蒼茫黯(an)淡,風(feng)雨(yu)的(de)(de)(de)迷(mi)蒙凄清(qing),酒(jiu)醒(xing)后的(de)(de)(de)朦朧,追(zhui)憶別(bie)(bie)時(shi)情景所感到的(de)(de)(de)悵(chang)惘空虛(xu),使詩(shi)人此刻的(de)(de)(de)情懷特(te)別(bie)(bie)凄黯(an)孤寂,感到無法承受這種環境氣氛(fen)的(de)(de)(de)包圍,于是默(mo)默(mo)無言地(di)獨(du)自從(cong)風(feng)雨(yu)籠(long)罩的(de)(de)(de)西(xi)樓上走了下來。
第(di)三句極寫別后酒醒的(de)悵惘空(kong)寂,第(di)四句卻(que)并不接著直(zhi)抒(shu)離愁(chou),而是宕開(kai)寫景(jing)。但由于(yu)這景(jing)物(wu)所特具的(de)凄黯迷茫色彩(cai)與詩人(ren)(ren)當時的(de)心境正相(xiang)契合,因此讀者完全可以從中感受到(dao)詩人(ren)(ren)的(de)蕭瑟凄清情(qing)懷。這樣借(jie)景(jing)寓情(qing),以景(jing)結(jie)情(qing),比起直(zhi)抒(shu)別情(qing)的(de)難堪(kan)來,不但更富含蘊,更有(you)感染力,而且使(shi)結(jie)尾別具一種(zhong)不言而神傷的(de)情(qing)韻。
這首(shou)詩前后(hou)兩(liang)聯(lian)(lian)分別(bie)由兩(liang)個不同(tong)時間和色(se)調的場景組成。前聯(lian)(lian)以青山紅葉(xie)的明麗景色(se)反襯(chen)別(bie)緒,后(hou)聯(lian)(lian)以風雨凄凄的黯淡景色(se)正襯(chen)離情,筆法富于(yu)變(bian)化(hua)。而一、三兩(liang)句分別(bie)點出舟(zhou)發與人(ren)遠,二、四兩(liang)句純用景物烘托渲染,則又(you)異中(zhong)有同(tong),使全(quan)篇(pian)在變(bian)化(hua)中(zhong)顯出統一。
《唐(tang)詩品匯(hui)》:謝云:醉中送(song)別(bie),見(jian)紅葉青山,景象可愛,必不瞻望涕(ti)泣矣。日(ri)暮酒醒,行(xing)人已(yi)遠,不能無惜別(bie)之懷,兼之滿天風雨,離思又尚何(he)如(ru)耶(ye)!
《唐詩正聲》:吳逸一評(ping);《陽關》諸(zhu)作,多(duo)為行(xing)客興慨,此獨申(shen)己之凄況,故(gu)獨妙于諸(zhu)作。
《唐(tang)詩絕(jue)句類(lei)選》:后二句可與《陽(yang)關》競美。蓋“西出陽(yang)關”寫(xie)行者不堪之(zhi)(zhi)情,“酒醒(xing)人(ren)遠”寫(xie)送者不堪之(zhi)(zhi)情,大(da)抵送別詩妙在寫(xie)情。
《匯編唐詩十(shi)集》:唐云:唐人(ren)(ren)長(chang)于送別,而《陽關(guan)》稱最。他若“雪(xue)晴云散”、“薊庭蕭颯”,轉相步驟,幾成套語。此獨舍卻行子(zi),寫(xie)居(ju)人(ren)(ren)之思,立(li)意既新,調復清逸,堪與盛(sheng)唐爭(zheng)雄。
《唐詩(shi)選脈會(hui)通評林》:胡次焱注:第三句言(yan)“酒(jiu)(jiu)醒”,則(ze)(ze)曲罷解舟,隱(yin)然(ran)見在醉中;水急流則(ze)(ze)舟行(xing)速,所以“人(ren)易遠(yuan)”:三句意脈相串。第四不(bu)言(yan)別(bie)(bie)愁,而(er)但言(yan)其(qi)景(jing)象,繾綣之意見于(yu)(yu)(yu)言(yan)外,至今讀之,猶使人(ren)凄然(ran),此詩(shi)家之妙。珽意:曲罷舟行(xing),酒(jiu)(jiu)醒人(ren)遠(yuan),紅葉青山(shan),忽(hu)為“滿天風雨”,皆含思(si)無窮(qiong)。蓋舟因水急有(you)不(bu)可暫挽之行(xing);去當人(ren)醉,有(you)不(bu)忍(ren)醒時之別(bie)(bie)。至于(yu)(yu)(yu)酒(jiu)(jiu)醒之后,對“風雨下西樓”,情之難堪,必有(you)甚于(yu)(yu)(yu)別(bie)(bie)時者矣。
《刪(shan)訂唐詩解》:酒醒之(zhi)后,對風雨下西樓,情之(zhi)難堪(kan),有其(qi)于別(bie)時(shi)者。
《唐詩摘鈔》:此詩全寫(xie)別后之情。首二句正從倚樓(lou)目(mu)送(song)中見出,卻倒(dao)接“下(xia)西樓(lou)”三字,情景筆意(yi)俱(ju)絕(jue)。
《歷代詩(shi)法》:中(zhong)晚(wan)唐人送別截(jie)句最多,無(wu)不盡態極妍;而不事(shi)尖巧,渾成(cheng)一氣(qi),應推此為巨擘。
《網師(shi)園唐詩箋》:凄涼欲絕(末(mo)二句下)。
《唐人萬(wan)首絕句選評》:寫出分手之易,悵望(wang)之切。
《精選評注五(wu)朝詩學津梁》:“滿天”句妙(miao)造自然(ran),非淺學所能窺見。
《詩境淺(qian)說續(xu)編》:唐(tang)人(ren)送別詩,每情文(wen)兼(jian)至,凄音動(dong)人(ren),如“君向瀟湘我向秦”、“明朝(chao)相憶(yi)路漫漫”、“西出陽(yang)關無(wu)故人(ren)”、“不及(ji)汪倫送我情”及(ji)此(ci)詩皆是也(ye)。曲終人(ren)遠,江上峰青,倘令柳枝(zhi)娘鳳鞋點拍,曼聲(sheng)歌之,當怨入落花深處(chu)矣。
《唐(tang)人絕句精華》:通(tong)首(shou)不敘(xu)別情,而末句七字中別后之情,殊覺難堪,此以景結(jie)情之說也。