小麂(ji)(ji)(學(xue)名:Muntiacus reevesi)是一(yi)種(zhong)小型的(de)鹿(lu)科動物,棲(qi)息在稠密灌叢中。小麂(ji)(ji)頭部為鮮棕色(se),體毛呈棕褐(he)色(se),頸(jing)背部較深,呈暗褐(he)色(se),腹(fu)面從前(qian)胸至(zhi)肛門周圍均為白(bai)色(se)。幼(you)獸體毛上具有斑點。取食(shi)多(duo)種(zhong)灌木和(he)草(cao)本(ben)植物的(de)枝(zhi)葉(xie)、幼(you)芽(ya),也吃花(hua)和(he)果實。喜(xi)獨(du)居或(huo)雌雄同棲(qi)。喜(xi)晝(zhou)夜活動。主食(shi)野(ye)果、青草(cao)和(he)嫩(nen)葉(xie),也常到村旁(pang)地角(jiao)盜食(shi)蔬菜或(huo)其它(ta)農作(zuo)物。受驚時常發出短促宏亮(liang)的(de)吠叫聲。7-8月(yue)齡性成熟,全年繁殖,每胎多(duo)產一(yi)仔。主要(yao)分布(bu)于中國的(de)亞熱帶地區。
小(xiao)(xiao)麂(ji)棲(qi)息在小(xiao)(xiao)丘陵、小(xiao)(xiao)山的低谷(gu)或(huo)森林邊緣的灌叢(cong)(cong)、雜草(cao)叢(cong)(cong)中。性(xing)很(hen)(hen)怯懦(nuo),且孤(gu)癖,喜(xi)單獨生(sheng)活(huo),很(hen)(hen)少結群,其(qi)活(huo)動范圍小(xiao)(xiao),經常游蕩(dang)于其(qi)棲(qi)處(chu)附近(jin),常出(chu)沒在森林四周或(huo)粗長的草(cao)叢(cong)(cong)周圍,很(hen)(hen)少遠(yuan)離其(qi)棲(qi)息地。它(ta)較為膽小(xiao)(xiao),聽覺敏銳(rui),略有(you)微小(xiao)(xiao)聲(sheng)音即足以驚動它(ta),使敵害難以接近(jin),受驚時,猛撞進高草(cao)叢(cong)(cong)或(huo)繁茂(mao)的森林中,能巧妙地隱蔽自己而得到保護,憑著它(ta)輕捷行動及靈(ling)活(huo)的軀干和敏捷的聽覺器官,雖則(ze)它(ta)沒有(you)強有(you)力斗爭(zheng)工具(ju),卻能巧妙地逃避敵害。
小麂主要(yao)分(fen)布于中國長江以南(nan)各省,指(zhi)名亞(ya)(ya)種(zhong)分(fen)布于安徽、河南(nan)、陜西、甘肅、四川、江蘇、浙江、福建、廣東(dong)、廣西、湖南(nan)、江西、湖北、貴州、云南(nan);臺灣亞(ya)(ya)種(zhong)分(fen)布于臺灣省;江口(kou)亞(ya)(ya)種(zhong)分(fen)布于貴州梵(fan)凈山。
小(xiao)(xiao)麂(ji)(ji)是麂(ji)(ji)類中(zhong)體形最小(xiao)(xiao)的(de)一種(zhong),身高約43-52厘米,體長(chang)70-87厘米,體重9-18千克,尾巴較(jiao)長(chang),為12厘米。臉(lian)部(bu)較(jiao)短而寬,額(e)腺(xian)短而平行。在頸背中(zhong)央(yang)有一條黑線(xian)。雄者(zhe)具角,但角叉短小(xiao)(xiao),角尖向(xiang)(xiang)內向(xiang)(xiang)下(xia)彎(wan)曲。眶下(xia)腺(xian)大,呈(cheng)彎(wan)月形的(de)裂(lie)縫,其后(hou)端(duan)向(xiang)(xiang)后(hou)彎(wan)曲的(de)淺溝直至眼(yan)窩的(de)前(qian)緣(yuan),其相(xiang)對的(de)另(ling)一端(duan)稍向(xiang)(xiang)臉(lian)部(bu)前(qian)方的(de)中(zhong)部(bu)略呈(cheng)“s”形,彎(wan)向(xiang)(xiang)裂(lie)縫的(de)中(zhong)部(bu)。彎(wan)月形的(de)裂(lie)縫中(zhong)部(bu)深度較(jiao)兩(liang)端(duan)淺。
小麂(ji)的頭骨(gu)(gu)(gu)(gu)短而(er)寬,約小于赤麂(ji)的三分之一,淚(lei)窩(wo)極大,甚(shen)至超過眼窩(wo),占有淚(lei)骨(gu)(gu)(gu)(gu)的大部分,而(er)使淚(lei)骨(gu)(gu)(gu)(gu)僅(jin)余(yu)狹(xia)窄上(shang)緣(yuan)。額(e)骨(gu)(gu)(gu)(gu)與(yu)(yu)鼻(bi)骨(gu)(gu)(gu)(gu)之間(jian)不相連為顎骨(gu)(gu)(gu)(gu)上(shang)端狡(jiao)小舌(she)狀(zhuang)突所隔。角一般不具基突,如有也很不顯著。小麂(ji)的牙齒(chi)結(jie)構(gou)與(yu)(yu)赤麂(ji)相似(si),成年(nian)的雄獸上(shang)犬齒(chi)相當發達(da),形成獠牙;下頜門齒(chi)和犬齒(chi)均集中在頜骨(gu)(gu)(gu)(gu)前(qian)端,故與(yu)(yu)前(qian)臼齒(chi)形成一個齒(chi)間(jian)隙。
小麂的(de)個體(ti)毛色變異較大。由栗(li)色以(yi)至暗(an)(an)(an)栗(li)色,腰部毛不(bu)其(qi)(qi)黑(hei)尖,而是鮮栗(li)色,其(qi)(qi)后部黑(hei)色毛尖相當長。身(shen)體(ti)兩側(ce)較暗(an)(an)(an)黑(hei),腳(jiao)為(wei)黑(hei)棕色、面頰暗(an)(an)(an)棕色,喉部發白略呈淡(dan)栗(li)黃色,頸背黑(hei)線或不(bu)明顯,或向后伸延(yan)至頸背一(yi)半(ban),顏色漸淡(dan)以(yi)至于(yu)完(wan)全(quan)和頸背的(de)暗(an)(an)(an)栗(li)色融合(he)在一(yi)起(qi)而難以(yi)區分。雌獸(shou)前額(e)毛色為(wei)暗(an)(an)(an)棕,耳(er)背呈黑(hei)色。雄獸(shou)的(de)前額(e)為(wei)鮮艷的(de)橙(cheng)栗(li)色,耳(er)背呈暗(an)(an)(an)棕色。
小麂的(de)(de)(de)冬(dong)毛(mao)通(tong)常較(jiao)夏毛(mao)稍黑,夏毛(mao)通(tong)常為淡栗(li)紅色(se)(se)(se),且混雜(za)有(you)灰黃色(se)(se)(se)的(de)(de)(de)斑(ban)點。吻至角(jiao)的(de)(de)(de)基部(bu)(bu)暗(an)(an)棕(zong)色(se)(se)(se),從眶下腺直至角(jiao)的(de)(de)(de)分叉地方(fang)每側(ce)各有(you)一(yi)條(tiao)黑色(se)(se)(se)寬(kuan)紋。吻側(ce)、面部(bu)(bu)、頸背和(he)黑色(se)(se)(se)寬(kuan)紋之間以及(ji)耳的(de)(de)(de)基部(bu)(bu)和(he)耳廓的(de)(de)(de)外(wai)側(ce),毛(mao)色(se)(se)(se)鮮(xian)栗(li)色(se)(se)(se)。耳背的(de)(de)(de)上緣暗(an)(an)棕(zong),其內(nei)部(bu)(bu)有(you)長的(de)(de)(de)白毛(mao)。體背和(he)四(si)肢(zhi)上部(bu)(bu)近(jin)于暗(an)(an)栗(li)色(se)(se)(se),四(si)肢(zhi)下部(bu)(bu)為黑棕(zong)色(se)(se)(se),在蹄的(de)(de)(de)附近(jin)毛(mao)色(se)(se)(se)暗(an)(an)黑色(se)(se)(se),是與赤麂在同樣(yang)部(bu)(bu)位的(de)(de)(de)白色(se)(se)(se)顯然不同。胸、腹部(bu)(bu)、后肢(zhi)的(de)(de)(de)內(nei)側(ce)、臀部(bu)(bu)邊(bian)緣及(ji)尾(wei)的(de)(de)(de)腹面白色(se)(se)(se)。尾(wei)的(de)(de)(de)背面和(he)臀部(bu)(bu)邊(bian)緣均有(you)一(yi)條(tiao)鮮(xian)艷(yan)的(de)(de)(de)橙栗(li)色(se)(se)(se)的(de)(de)(de)窄(zhai)線。
小(xiao)麂(ji)的(de)(de)繁殖(zhi)主要(yao)受(shou)內(nei)分泌的(de)(de)控制,而(er)周(zhou)圍環境及公母麂(ji)比例則直(zhi)接影(ying)(ying)響其內(nei)分泌的(de)(de)規律。發(fa)情期(qi)雄性間爭斗顯得激烈(lie)而(er)隱蔽。時(shi)間多集中在晨昏,人工養殖(zhi)時(shi)難(nan)(nan)以(yi)觀(guan)察到。由于雄性頭上的(de)(de)杈角(jiao)鋒(feng)利(li),兩雄相爭,必(bi)有一(yi)傷,斗敗(bai)者往(wang)往(wang)連人工投給的(de)(de)飼料都難(nan)(nan)以(yi)采食,常(chang)倦蹲在一(yi)角(jiao)休(xiu)養生息,有的(de)(de)傷勢嚴(yan)重,難(nan)(nan)以(yi)救治復愈(yu)。此外,環境周(zhou)圍尖銳(rui)刺耳的(de)(de)噪音也直(zhi)接影(ying)(ying)響小(xiao)麂(ji)的(de)(de)情緒,使(shi)它們(men)常(chang)常(chang)躲縮在一(yi)角(jiao)或因飼養場內(nei)無隱蔽藏(zang)身之處而(er)惶恐不安,久之則導致內(nei)分泌紊亂,不再發(fa)情,并可引起消化功能紊亂,成活率降低。
小(xiao)麂(ji)發情(qing)時,生殖(zhi)器官(guan)在(zai)(zai)外觀(guan)上(shang)見不到(dao)明顯(xian)的(de)季節性(xing)變化。雄性(xing)小(xiao)麂(ji)不像(xiang)鹿那樣(yang)經常吼(hou)叫、頸部變粗、皮(pi)毛蓬松、經常翻滾于泥潭之處(chu),全身沾滿污泥,表現出強(qiang)烈的(de)發情(qing)癥狀和(he)爭(zheng)偶行為,而是在(zai)(zai)晨昏時靜(jing)悄悄的(de)爭(zheng)偶、交(jiao)配(pei)。
人工養殖小麂(ji)時(shi),在(zai)繁殖前期要掌握好公、母(mu)麂(ji)性比在(zai)2:5左右,多余小麂(ji)必須隔(ge)離飼養,對受傷的雄麂(ji)應加強觀察,及早發現,及時(shi)隔(ge)離,單獨飼養。治(zhi)療(liao)藥物最好混入飼料(liao)中喂。傷口不(bu)大時(shi)不(bu)可(ke)采(cai)取強行(xing)捕捉(zhuo),保(bao)定(ding)縫合。由于小麂(ji)屬于“神經(jing)質(zhi)動物”,保(bao)定(ding)治(zhi)療(liao)所(suo)引起的心理上的損害大于生(sheng)理上的治(zhi)療(liao)效(xiao)果,只有在(zai)迫(po)不(bu)得已(yi)時(shi)才(cai)可(ke)采(cai)納。此外,為產仔設置巢箱(xiang)顯得尤為重要。以小麂(ji)的生(sheng)態習性為依(yi)據(ju),結合飼養實際。
用1.5厘(li)米厚(hou)的(de)(de)松木(mu)制成(cheng)單只巢(chao)箱(xiang)(xiang)。箱(xiang)(xiang)底(di)用磚塊墊高10-15厘(li)米以防(fang)潮(chao),底(di)部便于用水(shui)沖洗(xi)。整個(ge)巢(chao)箱(xiang)(xiang)組(zu)合放置(zhi)于涼蓬(peng)下,防(fang)止雨淋(lin)(lin)日(ri)曬。每4只巢(chao)箱(xiang)(xiang)組(zu)成(cheng)一(yi)組(zu),根(gen)據養殖規模,整個(ge)運動場安置(zhi)3-4組(zu)為(wei)宜。公、母比應控制在2:5左右。飼養實(shi)踐(jian)證明,組(zu)合箱(xiang)(xiang)的(de)(de)頂部亦常有小麂棲(qi)息。巢(chao)箱(xiang)(xiang)內有糞便結存,但較為(wei)干燥,平時(shi)可不(bu)打掃巢(chao)箱(xiang)(xiang),但須防(fang)止漏水(shui)淋(lin)(lin)雨。
小(xiao)麂7-8月(yue)齡(ling)性成熟,全年(nian)繁殖(zhi)。懷孕(yun)期(qi)為6個月(yue),每次產仔1-2只,幼仔有淡白色斑點(dian),經數月(yue)后斑點(dian)逐漸消失。在繁殖(zhi)季節里雄(xiong)獸能發出(chu)“嘎,嘎”的聲音及(ji)有爭偶(ou)的斗爭。
小麂(3亞種)
中文名稱 拉丁學名
1 小麂江口亞種 Muntiacus reevesi jiangkouensis
2 小(xiao)麂臺灣亞種(臺灣山羌) Muntiacus reevesi micrurus
3 小麂指(zhi)名亞種 Muntiacus reevesi reevesi
野(ye)生小麂列入中國國家林業(ye)局2000年8月(yue)1日發布的(de)《國家保護的(de)有(you)益的(de)或者有(you)重要經濟、科學研究價值的(de)陸生野(ye)生動物名錄》。
列入(ru)《世(shi)界自然保護(hu)聯(lian)盟(meng)》(IUCN)2008年瀕危物種紅(hong)色名錄 ver 3.1——無(wu)危(LC)。
列入中(zhong)國生物多樣性紅色名錄——脊椎動物卷,評估級別為(wei)近危(wei)(NT)。
注:小麂全(quan)部圖冊網址
可對小(xiao)麂進行人工養(yang)殖,因為它的(de)食物來源好(hao)解決,懷孕(yun)期又短,是(shi)一種有養(yang)殖前途的(de)獸類。
2020年(nian)10月(yue),國家林草(cao)局發布(bu)了(le)《關于規范(fan)禁(jin)(jin)食野生動(dong)物(wu)分類管理范(fan)圍的通知》,對該動(dong)物(wu)禁(jin)(jin)止(zhi)以(yi)食用為目的的養殖(zhi)活動(dong),除適量(liang)保留(liu)種(zhong)源等特殊(shu)情形外,引導養殖(zhi)戶停止(zhi)養殖(zhi)。