慎夫(fu)人,生卒及家世不(bu)詳(xiang),邯(han)鄲(今河北邯(han)鄲)人,漢文帝劉恒的寵妃(fei),當時(shi),慎夫(fu)人甚至可(ke)以與(yu)孝文竇皇(huang)后同席而坐。有美色(se),能歌舞(wu),擅鼓瑟。
從文(wen)帝、皇后(hou)幸(xing)上林時,中(zhong)郎將袁(yuan)盎引(yin)慎夫人坐下席(xi),并以(yi)尊卑失序非愛(ai)之(zhi)而(er)適禍之(zhi)說文(wen)帝,夫人喜而(er)賜(si)盎金五(wu)十斤。
慎夫(fu)人懂得這宮闈處處暗藏殺(sha)機,若不當心便可能為他(ta)人魚肉(rou)。平日,恭謹賢良,對(dui)竇后恭順有加,對(dui)薄太后十分(fen)孝順。
漢(han)文(wen)帝的(de)(de)生活(huo)比(bi)較簡樸(pu),他穿(chuan)的(de)(de)是粗糙的(de)(de)絲(si)綢,“所幸慎夫人,令衣不(bu)得(de)曳地,帷帳不(bu)得(de)文(wen)繡,以示敦樸(pu),為天(tian)下先。”
荀悅《申鑒》:”孝文帝不(bu)愛千里馬,慎夫人衣不(bu)曳地,光武手不(bu)持珠玉,可謂難矣。“
宋(song)璟《定(ding)諸王公主封邑名(ming)號奏》:”昔袁盎降慎(shen)夫(fu)人(ren)之席,文帝竟納之;慎(shen)夫(fu)人(ren)亦(yi)不以為嫌,美其(qi)得久長之計。“
《史記·卷一(yi)十·孝(xiao)文本紀(ji)第十》
《史記·卷四(si)十九·外戚世家(jia)第十九》
《史記(ji)·卷一(yi)(yi)百一(yi)(yi)·袁盎晁錯列傳(chuan)第四十(shi)一(yi)(yi)》
《史(shi)記(ji)·卷一百二·張釋(shi)之馮唐列傳(chuan)第四十二》
《漢書(shu)·卷第四(si)·文帝紀第四(si)》
《漢書·卷四十九·爰盎晁錯傳第十九》
《漢書(shu)·卷五十(shi)·張馮汲鄭傳(chuan)第二十(shi)》
《漢書·卷九十(shi)七·外戚傳第六十(shi)七》
公元前(qian)177年,漢文(wen)帝(di)帶著竇皇后、慎夫(fu)(fu)(fu)人(ren)(ren)乘輦(nian)同(tong)往(wang)上林苑游幸,晚上在(zai)上林苑舉行盛宴。由(you)于慎夫(fu)(fu)(fu)人(ren)(ren)是漢文(wen)帝(di)的(de)寵妾(qie),在(zai)宮中常與皇后平(ping)起(qi)平(ping)坐,上林郎(lang)官按照慣例,把慎夫(fu)(fu)(fu)人(ren)(ren)的(de)座(zuo)位也(ye)安排在(zai)與皇后對等的(de)上席(xi)(xi)。中郎(lang)將袁盎見到,令(ling)內(nei)侍把慎夫(fu)(fu)(fu)人(ren)(ren)的(de)座(zuo)位撤至下席(xi)(xi),慎夫(fu)(fu)(fu)人(ren)(ren)大怒,不肯入下席(xi)(xi)就(jiu)坐。漢文(wen)帝(di)也(ye)怒氣沖天(tian),拉著慎夫(fu)(fu)(fu)人(ren)(ren)乘輦(nian)回宮。這次上林之行,乘興而來,敗興而歸。
袁(yuan)盎是剛正不(bu)阿的直(zhi)臣,他乘漢文(wen)(wen)(wen)帝稍(shao)息怒氣,便進諫說:“臣聞(wen)尊卑有序則(ze)上下(xia)和。今陛(bi)(bi)下(xia)既已立后(hou),慎夫人(ren)(ren)乃妾,妾主豈可(ke)與(yu)同坐哉(zai)!適(shi)所以(yi)(yi)失尊卑矣。且陛(bi)(bi)下(xia)幸之。即厚賜之。陛(bi)(bi)下(xia)所以(yi)(yi)為慎夫人(ren)(ren),適(shi)所以(yi)(yi)禍之。陛(bi)(bi)下(xia)獨不(bu)見‘人(ren)(ren)豕(shi)’二(er)字乎?”(《史記·袁(yuan)盎傳》)漢文(wen)(wen)(wen)帝一聽“人(ren)(ren)豕(shi)”二(er)字,則(ze)心驚膽(dan)跳。他把袁(yuan)盎的話告(gao)訴慎夫人(ren)(ren),慎夫人(ren)(ren)也息怒,并(bing)賜給袁(yuan)盎金五十(shi)斤。漢文(wen)(wen)(wen)帝因(yin)此被評價為衽席無辯(bian)(《后(hou)漢書.后(hou)妃傳》)。
又有一(yi)次,漢(han)(han)文(wen)帝偕慎(shen)(shen)夫(fu)人(ren)(ren)乘(cheng)輦出宮游幸(xing),在霸陵(ling)橋上遠眺。漢(han)(han)文(wen)帝指著新(xin)豐驛道,對慎(shen)(shen)夫(fu)人(ren)(ren)說;“此走邯鄲道也。”(《史記·張釋之傳》)意思說從這里(li)走去,就可(ke)以到慎(shen)(shen)夫(fu)人(ren)(ren)家鄉。慎(shen)(shen)夫(fu)人(ren)(ren)動起思鄉之情,漢(han)(han)文(wen)帝令(ling)慎(shen)(shen)夫(fu)人(ren)(ren)鼓瑟,漢(han)(han)文(wen)帝引吭高歌凄婉哀惻。
丈夫:漢文帝劉恒(heng)。
2010年電視劇《美人(ren)心(xin)計》:王(wang)麗坤飾聶慎兒
2010年電(dian)視劇《大風歌》:丁叮飾慎(shen)女