張嫣(公元前202年―公元前163年),碭郡(jun)外黃縣人,野史載其字孟媖,小字淑(shu)君。張嫣是魯元公主(zhu)與宣平侯張敖之女,漢(han)惠帝劉盈的皇(huang)后。
公元前192年,年僅十一歲(sui)的(de)張嫣成為舅(jiu)(jiu)舅(jiu)(jiu)漢惠帝的(de)皇后。
公元(yuan)前180年(nian),群臣共除諸呂(lv),擁(yong)立漢文(wen)帝劉恒為帝。廢黜張嫣皇后之位。公元(yuan)前163年(nian)去(qu)世,張嫣去(qu)世,終年(nian)四十(shi)歲(sui),謚號(hao)孝惠(hui)皇后,與(yu)漢惠(hui)帝合葬于漢安陵(ling)。
張(zhang)嫣是漢惠(hui)帝劉(liu)盈的親(qin)姐(jie)姐(jie)魯元(yuan)公主和宣平侯(hou)張(zhang)敖的女兒,即漢惠(hui)帝的外甥女。
漢惠帝四年(nian)(公元前192年(nian))十月(yue)壬寅日,張(zhang)嫣(yan)的(de)外祖母(mu)呂后(hou)為(wei)(wei)了(le)“親(qin)上(shang)加親(qin)”,將年(nian)僅十一歲的(de)張(zhang)嫣(yan)立為(wei)(wei)漢惠帝的(de)皇后(hou)。呂后(hou)希望張(zhang)嫣(yan)能生子(zi),但(dan)由于張(zhang)嫣(yan)年(nian)紀實(shi)在(zai)太(tai)小,想盡(jin)千(qian)方(fang)百計仍然(ran)一直無法懷孕。呂后(hou)于是(shi)設計教她假裝懷孕,然(ran)后(hou)再強取漢惠帝與(yu)宮女所(suo)生之子(zi)劉恭(gong),謊(huang)稱是(shi)張(zhang)嫣(yan)所(suo)生, 然(ran)后(hou)將劉恭(gong)的(de)生母(mu)殺死,并立劉恭(gong)為(wei)(wei)皇太(tai)子(zi)。
漢惠帝(di)七(qi)年(nian)(公元前188年(nian))八月(yue)十二日(ri),漢惠帝(di)在未(wei)央宮(gong)去世,時年(nian)二十三歲(sui)。同年(nian)九月(yue)初五日(ri),將(jiang)漢惠帝(di)安葬(zang)在安陵。安葬(zang)漢惠帝(di)后(hou),呂(lv)后(hou)立(li)張(zhang)(zhang)嫣收養的兒子(zi)劉(liu)恭為帝(di),史稱(cheng)“前少(shao)帝(di)”。因為劉(liu)恭年(nian)幼,便(bian)由呂(lv)后(hou)臨朝(chao)稱(cheng)制,并仍稱(cheng)皇太后(hou);張(zhang)(zhang)嫣則不稱(cheng)太后(hou),仍稱(cheng)皇后(hou)。
呂(lv)(lv)后(hou)(hou)元(yuan)年(nian)(公元(yuan)前187年(nian))四月,張嫣的(de)(de)(de)(de)母(mu)親魯元(yuan)公主去世。呂(lv)(lv)后(hou)(hou)四年(nian)(公元(yuan)前184年(nian)),當(dang)時劉(liu)(liu)(liu)恭已經漸漸長(chang)大(da),知道自己的(de)(de)(de)(de)生母(mu)已死,自己并非是(shi)張嫣的(de)(de)(de)(de)親生兒子(zi),于是(shi)口(kou)出怨(yuan)言(yan)說(shuo):“皇后(hou)(hou)怎(zen)么能殺(sha)死我的(de)(de)(de)(de)生母(mu)而把我當(dang)作她的(de)(de)(de)(de)兒子(zi)?我現在(zai)還(huan)小,等(deng)我長(chang)大(da)之后(hou)(hou),一定要(yao)復仇!”呂(lv)(lv)后(hou)(hou)知道后(hou)(hou)很擔心(xin),害怕劉(liu)(liu)(liu)恭真會作亂,于是(shi)將劉(liu)(liu)(liu)恭囚(qiu)禁在(zai)后(hou)(hou)宮的(de)(de)(de)(de)永巷中,宣稱(cheng)劉(liu)(liu)(liu)恭患病,任何(he)人不得與劉(liu)(liu)(liu)恭相(xiang)見。不久,呂(lv)(lv)后(hou)(hou)廢(fei)黜劉(liu)(liu)(liu)恭,并暗中將他殺(sha)害。同年(nian)五月十一日(ri),呂(lv)(lv)后(hou)(hou)立漢(han)惠(hui)帝的(de)(de)(de)(de)另一子(zi)常山(shan)王(wang)(恒山(shan)王(wang))劉(liu)(liu)(liu)義為帝,改名為劉(liu)(liu)(liu)弘,史(shi)稱(cheng)后(hou)(hou)少帝。繼(ji)續由(you)呂(lv)(lv)后(hou)(hou)臨朝稱(cheng)制。
呂(lv)后(hou)八(ba)年(公(gong)元(yuan)前180年)七(qi)月三十日,呂(lv)后(hou)去世。 不久,大臣們共(gong)同(tong)鏟(chan)除諸呂(lv)(呂(lv)后(hou)的呂(lv)氏家族),廢黜劉弘,擁立漢惠(hui)帝四弟(di)代王(wang)劉恒為帝,是為漢文帝。而(er)張(zhang)嫣雖然幸免一(yi)死(si),卻受到(dao)牽連,廢黜其(qi)位,安置(zhi)在北宮(gong)居住,仍(reng)稱皇后(hou)。
張(zhang)嫣(yan)所居住的北(bei)宮(gong),是未央宮(gong)后(hou)面(mian)的一處極為(wei)幽靜的院落。朝野都知(zhi)道(dao)張(zhang)嫣(yan)與諸呂亂政無(wu)關,因(yin)而沒有在夷(yi)滅諸呂時殺死她。張(zhang)嫣(yan)生活在北(bei)宮(gong)中,無(wu)聲(sheng)無(wu)息,日出日落整整十七年。漢文帝(di)后(hou)元年(公元前163年)三月,張(zhang)嫣(yan)病逝,終(zhong)年四十歲,與漢惠帝(di)合(he)葬于安陵(ling),不另(ling)起墳, 謚號“孝惠皇后(hou)”。
《漢(han)(han)宮春色》:“后(hou)(hou)勸(quan)惠帝除挾書律,澤被千(qian)古,偉矣(yi)。其(qi)在漢(han)(han)室,有(you)三大功(gong)(gong)。勸(quan)太后(hou)(hou)勿誅(zhu)諸(zhu)功(gong)(gong)臣,與謀害代(dai)王,及斂諸(zhu)門鑰(yao),使(shi)相國產不得入殿(dian)門,呂氏就誅(zhu),此其(qi)功(gong)(gong)之(zhi)最盛者也。代(dai)王既立,后(hou)(hou)乃幽廢(fei),竟(jing)無(wu)崇(chong)奉之(zhi)禮(li),蓋(gai)地處嫌逼(bi),雖賢如文帝,不能無(wu)介然(ran)于懷,故待后(hou)(hou)恩禮(li)頗儉云。夫古圣后(hou)(hou)賢妃多矣(yi),然(ran)容(rong)與德(de)皆(jie)極美而(er)(er)幽廢(fei)者,惟漢(han)(han)張皇后(hou)(hou)一人。但賦性柔愿(yuan),才略稍短耳。於(wu)戲!坤道(dao)以靜為體,以有(you)德(de)而(er)(er)無(wu)才為正,此后(hou)(hou)之(zhi)所以為至(zhi)德(de)歟?”
張嫣每次(ci)跟(gen)隨母親(qin)魯元公主出入宮中,她的外祖父漢(han)高祖劉(liu)邦就(jiu)讓戚(qi)夫(fu)人(ren)抱著她,并對(dui)戚(qi)夫(fu)人(ren)說:“你(ni)雖(sui)然美麗高雅,世上無人(ren)能(neng)及,但(dan)此女(nv)十年以后,絕非是你(ni)所比的。”
張(zhang)(zhang)嫣死后入殮時,宮女們替她(ta)凈身時驚人地發(fa)現,張(zhang)(zhang)嫣至死竟然冰清玉(yu)潔,依然是(shi)個處女。消息(xi)不(bu)(bu)脛而(er)走,天下的臣民無不(bu)(bu)懷念憐惜她(ta)。于是(shi)紛紛為(wei)(wei)她(ta)立廟(miao),定時享(xiang)祭,尊(zun)她(ta)為(wei)(wei)花神(shen),為(wei)(wei)她(ta)立的廟(miao)便(bian)稱(cheng)為(wei)(wei)“花神(shen)廟(miao)”。
父親:宣平侯(hou)張敖,趙景王(wang)張耳之(zhi)子(zi)。
母親(qin):魯元公(gong)主,漢高祖與呂后(hou)之女(nv)。
魯元王張(zhang)(zhang)偃(yan),張(zhang)(zhang)嫣同母兄弟。
樂昌侯張壽(shou),張嫣(yan)異母兄弟。
信都侯(hou)張(zhang)(zhang)侈,張(zhang)(zhang)嫣異母兄弟(di)。
漢惠帝劉盈,張嫣的丈夫兼(jian)舅舅。
《史記·卷四(si)十(shi)九·外戚世家第(di)十(shi)九》
《漢(han)書·卷九十七(qi)上·外戚傳第六十七(qi)上》
1998年(nian) 《呂后(hou)傳奇》 胡雅斯
2010年 《美人心(xin)計》 蘇青(成年)、董慧(幼(you)年)
2010年(nian)(nian) 《大風歌(ge)》 夏露(成年(nian)(nian))、張楚倩(幼年(nian)(nian))