鳊(bian)魚(yu)體(ti)(ti)(ti)高(gao),側(ce)扁,全(quan)體(ti)(ti)(ti)呈(cheng)(cheng)菱形(xing),體(ti)(ti)(ti)長(chang)約50厘米,為體(ti)(ti)(ti)高(gao)的2.2—2.8倍。體(ti)(ti)(ti)背部(bu)青灰(hui)色,兩側(ce)銀灰(hui)色,腹部(bu)銀白;體(ti)(ti)(ti)側(ce)鱗片基部(bu)灰(hui)白色,邊緣灰(hui)黑色,形(xing)成灰(hui)白相間的條(tiao)(tiao)紋。體(ti)(ti)(ti)側(ce)扁而高(gao),呈(cheng)(cheng)菱形(xing)。頭較小,頭后(hou)背部(bu)急(ji)劇(ju)隆起。眶上(shang)骨小而薄,呈(cheng)(cheng)三角形(xing)。口(kou)小,前(qian)位,口(kou)裂廣弧(hu)形(xing)。上(shang)下頜角質不(bu)發達(da)。背鰭(qi)具硬刺,刺短于頭長(chang);胸(xiong)鰭(qi)較短,達(da)到或僅達(da)腹鰭(qi)基部(bu),雄魚(yu)第一(yi)根胸(xiong)鰭(qi)條(tiao)(tiao)肥厚(hou),略呈(cheng)(cheng)波浪形(xing)彎曲;臀鰭(qi)基部(bu)長(chang),具27—32枚(mei)分(fen)枝鰭(qi)條(tiao)(tiao)。腹棱完全(quan),尾柄短而高(gao)。鰾3室,中室最大,后(hou)室小。 ?
鳊魚頭后背部急劇(ju)隆起。背部青(qing)灰色,兩側銀灰色,整個體(ti)側呈現出一行
行(xing)紫黑色條(tiao)紋,腹(fu)部(bu)銀白(bai)(bai)。上蓋有堅(jian)硬的(de)角質,但容易脫(tuo)落。眼側位(wei),至(zhi)吻端的(de)距(ju)(ju)離(li)(li)較至(zhi)鰓蓋后緣的(de)距(ju)(ju)離(li)(li)為近。下咽齒3行(xing)。鰓耙17—22,多(duo)數(shu)為18—21。側線(xian)鱗50—60。背鰭(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)條(tiao)3,7,起(qi)點至(zhi)吻端的(de)距(ju)(ju)離(li)(li)較至(zhi)尾(wei)鰭(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)基部(bu)的(de)距(ju)(ju)離(li)(li)為小,具(ju)有強大而(er)光(guang)滑的(de)硬刺;背鰭(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)高度顯(xian)著(zhu)大于頭(tou)長(chang)。胸鰭(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)剛達到腹(fu)鰭(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)的(de)基部(bu)。腹(fu)鰭(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)僅伸至(zhi)肛門,腹(fu)鰭(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)基部(bu)至(zhi)肛門間(jian)有顯(xian)著(zhu)的(de)腹(fu)棱。臀鰭(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)條(tiao)3,24—32,多(duo)數(shu)為26—28;無(wu)硬刺,起(qi)點在背鰭(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)基部(bu)末端的(de)垂直線(xian)下方。尾(wei)鰭(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)分(fen)叉深(shen),下葉較上葉為長(chang)。體呈(cheng)青灰色,頭(tou)的(de)背面及體的(de)背部(bu)較深(shen),側面灰色帶有淺綠色澤,腹(fu)部(bu)白(bai)(bai)色,各(ge)鰭(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)均呈(cheng)灰黑色。
鳊(bian)魚平(ping)時棲(qi)(qi)息(xi)于(yu)底(di)質(zhi)為(wei)淤泥、并(bing)長(chang)有(you)沉水植物的敞水區的中(zhong)、下(xia)層中(zhong),冬季喜在深(shen)水處越(yue)冬。它生活(huo)于(yu)江河、湖泊(bo)中(zhong)。平(ping)時棲(qi)(qi)于(yu)水的中(zhong)下(xia)層。比較適于(yu)靜(jing)水性生活(huo)。
鳊魚(yu)為(wei)草食(shi)(shi)性(xing)(xing)魚(yu)類,魚(yu)種及(ji)成(cheng)魚(yu)以苦草、輪(lun)葉黑藻(zao)、眼(yan)子菜(cai)等水生(sheng)維管束(shu)植(zhi)物為(wei)主要食(shi)(shi)料(liao),也(ye)喜歡吃陸生(sheng)禾本科(ke)植(zhi)物和菜(cai)葉,還(huan)能攝食(shi)(shi)部分湖底植(zhi)物碎屑和少量浮(fu)游動(dong)物,因此食(shi)(shi)性(xing)(xing)范圍較廣。從4月開始攝食(shi)(shi),延(yan)續到11月,以6—10月攝食(shi)(shi)量最大。
鳊魚屬于中型(xing)魚類,生長速(su)度較怏,以1—2齡(ling)(ling)生長最快(kuai)。在水草較豐盛(sheng)的條(tiao)件(jian)下,一般當年魚體(ti)重(zhong)可(ke)達100—200克;二(er)齡(ling)(ling)魚體(ti)重(zhong)可(ke)達300—500克,以后生長速(su)度逐漸(jian)減慢,最大個體(ti)可(ke)達3—5千克。
產卵期5—6月(yue),此時雌雄(xiong)兩性(xing)的(de)身上均有珠星出(chu)現。鳊(bian)魚一般(ban)2—3齡(ling)(ling)達性(xing)成熟,最小性(xing)成熟年齡(ling)(ling)為2齡(ling)(ling)。一般(ban)性(xing)成熟的(de)雌性(xing)個體(ti)重450克;雄(xiong)魚體(ti)重400克。產卵期為5—6月(yue),多(duo)在(zai)夜(ye)間產卵。產卵最適水溫為20—29℃,對(dui)水流要(yao)求不嚴(yan)格。卵具(ju)有微(wei)黏(nian)性(xing),淡黃色(se),黏(nian)附于水草或其他物體(ti)上,因此其產卵場多(duo)在(zai)淺水多(duo)草的(de)地方(fang)。
藥用(yong):鳊魚具(ju)有補虛,益脾,養(yang)血,祛風,健胃之功效(xiao),可以預防貧血癥、低血糖、高血壓和動脈血管硬化等疾病。
適用(yong)人群(qun):一般人都可食(shi)用(yong),適宜貧血,體(ti)虛(xu),營養不良(liang),不思飲(yin)食(shi)之人食(shi)用(yong);
文獻記載(zai):唐、孟(meng)詵:患疳痢(li)者(zhe)不得食(shi)。《食(shi)療本草(cao)》:魴魚,凋胃氣,利五臟,和芥(jie)子醬食(shi)之(zhi),能助肺氣,去胃風,消谷。作鮚食(shi)之(zhi),助脾(pi)氣,令人能食(shi),作羹(geng)膳食(shi)宜(yi)人,功與(yu)鯽(ji)同。凡(fan)患有慢(man)性痢(li)疾之(zhi)人忌食(shi)。
營養(yang):肉鮮美,質(zhi)鮮嫩而含(han)脂量高(gao),內臟含(han)脂量更大(da)。每一百克(ke)含(han)蛋(dan)白質(zhi)21.0毫(hao)(hao)克(ke),脂肪6.9-8.0克(ke),熱量92千(qian)卡(ka),鈣(gai)120毫(hao)(hao)克(ke),磷165毫(hao)(hao)克(ke),鐵(tie)1.1毫(hao)(hao)克(ke)。
鳊魚2—3齡(ling)可(ke)達性(xing)成(cheng)熟,長江(jiang)中下游地區(qu)多(duo)在4月底至(zhi)6月初,即水溫(wen)在20—29℃的(de)時節為產卵(luan)期。池(chi)塘培育的(de)鳊魚在繁殖季節,如有微流水或其他條(tiao)件(jian)刺激(ji),能造成(cheng)不集中的(de)自然產卵(luan)。所(suo)以每(mei)年3月左右,就要將雌雄親(qin)魚分開培育,人工催情,集中成(cheng)批(pi)繁殖,生產魚苗。 ?
人(ren)工(gong)繁殖(zhi)魚苗(miao),可采取自(zi)然(ran)產(chan)卵(luan)或人(ren)工(gong)催產(chan)方法。用(yong)于繁殖(zhi)的親魚最好在池塘(tang)中(zhong)經過一年(nian)培育(yu),也(ye)可以直接從天(tian)然(ran)水體中(zhong)捕起選擇(ze)。鳊魚的雌雄鑒
別比(bi)較容易,從(cong)魚(yu)種階段開(kai)始,雌魚(yu)胸(xiong)鰭的(de)第一根(gen)鰭條薄而平直,雄(xiong)魚(yu)的(de)厚(hou)則呈“波浪”形彎(wan)曲。性成熟后(hou),雄(xiong)魚(yu)胸(xiong)鰭的(de)前數根(gen)鰭條的(de)背(bei)(bei)面(mian),尾柄的(de)背(bei)(bei)、腹(fu)(fu)側緣都有(you)(you)密集的(de)“珠(zhu)星(xing)”,用手摸有(you)(you)粗糙感,腹(fu)(fu)部較小,輕(qing)壓后(hou)腹(fu)(fu)部有(you)(you)乳白色精(jing)(jing)(jing)(jing)液流出;雌魚(yu)僅眼眶骨及背(bei)(bei)部有(you)(you)少量“珠(zhu)星(xing)”,腹(fu)(fu)部膨(peng)大而柔(rou)軟。繁殖時(shi)可選擇成熟好的(de)親魚(yu),按計(ji)劃(hua)配組并(bing)入(ru)產卵(luan)(luan)池,或先用激素進行(xing)人(ren)工(gong)催產,讓其自然產卵(luan)(luan)授(shou)精(jing)(jing)(jing)(jing)。由于(yu)鳊魚(yu)魚(yu)卵(luan)(luan)為(wei)粘(zhan)性,可使卵(luan)(luan)附(fu)著在(zai)人(ren)工(gong)設置的(de)等魚(yu)巢上,然后(hou)在(zai)靜水中(zhong)孵(fu)化。也(ye)可以采用人(ren)工(gong)采卵(luan)(luan)授(shou)精(jing)(jing)(jing)(jing),然后(hou)將受精(jing)(jing)(jing)(jing)卵(luan)(luan)脫粘(zhan),再進行(xing)流水式人(ren)工(gong)孵(fu)化。?
鳊魚魚苗細小(xiao)嬌嫩,操作時要(yao)細致小(xiao)心(xin)。魚苗下(xia)塘時,水質(zhi)不宜太肥,出塘計數時不宜過于密集擁擠。魚苗養(yang)成(cheng)春片魚種,常(chang)采用分級飼養(yang)法。 ?
魚(yu)(yu)苗(miao)孵出2—3天后(hou),才逐(zhu)漸脫離魚(yu)(yu)巢自由(you)活動,并開始(shi)攝食小型浮(fu)游動物(wu)。因此當(dang)魚(yu)(yu)苗(miao)下池后(hou),要(yao)每天適量(liang)施肥(fei)。脫粘(zhan)孵化的魚(yu)(yu)苗(miao),畝放(fang)12—15萬尾為(wei)宜。當(dang)魚(yu)(yu)苗(miao)開口攝食時(shi),最好(hao)先喂(wei)1—2次熟蛋黃(huang),再(zai)喂(wei)幾天黃(huang)豆(dou)漿(jiang),以(yi)后(hou)依水(shui)質肥(fei)瘦和(he)魚(yu)(yu)苗(miao)生長(chang)情況而決定施肥(fei)量(liang)。經(jing)(jing)15—20天飼(si)養(yang),魚(yu)(yu)苗(miao)可(ke)長(chang)到2—3厘(li)米,這時(shi)再(zai)分池飼(si)養(yang)。第二次分池疏養(yang),畝放(fang)4—5萬尾火片魚(yu)(yu)種,培育以(yi)施肥(fei)培養(yang)浮(fu)游生物(wu)為(wei)主(zhu),同時(shi)可(ke)隔(ge)日投喂(wei)豆(dou)餅(bing)漿(jiang),還(huan)要(yao)加喂(wei)些瓢(piao)莎、小浮(fu)萍(ping)等植物(wu)飼(si)料。經(jing)(jing)一(yi)個月左(zuo)右(you)(you)時(shi)間(jian),可(ke)養(yang)成(cheng)4—5厘(li)米規格的夏花(hua)(hua),成(cheng)活率可(ke)達80%左(zuo)右(you)(you)。由(you)夏花(hua)(hua)養(yang)成(cheng)冬片魚(yu)(yu)種,即第三(san)級飼(si)養(yang)。其方法(fa)與(yu)培育草魚(yu)(yu)基本相同。池水(shui)的透明度一(yi)般保持在30厘(li)米左(zuo)右(you)(you)。放(fang)養(yang)密(mi)度一(yi)般每畝5000—7000尾,再(zai)搭配(pei)養(yang)10—20%的鰱、鳙和(he)青(qing)魚(yu)(yu)夏花(hua)(hua)。也可(ke)以(yi)在主(zhu)養(yang)鰱、鳙魚(yu)(yu)種池內(nei)搭配(pei)放(fang)養(yang)10—20%的團(tuan)頭魴。下塘初(chu)期(qi),喂(wei)瓢(piao)莎、小浮(fu)萍(ping)和(he)豆(dou)餅(bing)漿(jiang)等,以(yi)后(hou)喂(wei)紫背浮(fu)萍(ping)、輪葉黑(hei)藻或(huo)切碎(sui)的新鮮旱(han)草等。入冬時(shi),一(yi)般可(ke)長(chang)到12—15厘(li)米,成(cheng)活率可(ke)達90%以(yi)上(shang)。
養(yang)(yang)(yang)殖方(fang)式有(you)池(chi)塘(tang)(tang)主(zhu)養(yang)(yang)(yang)或混養(yang)(yang)(yang),有(you)在水(shui)草較(jiao)豐(feng)茂的(de)(de)湖庫水(shui)面粗養(yang)(yang)(yang),有(you)利用網箱進行集約(yue)式養(yang)(yang)(yang)殖。主(zhu)養(yang)(yang)(yang)鳊(bian)魚(yu)(yu)(yu),在水(shui)深1.5—2米的(de)(de)池(chi)塘(tang)(tang),每畝可(ke)放冬片魚(yu)(yu)(yu)種(zhong)600—800尾(wei)(wei)(wei),配(pei)養(yang)(yang)(yang)鰱、鳙魚(yu)(yu)(yu)種(zhong)200—300尾(wei)(wei)(wei),飼養(yang)(yang)(yang)一年鳊(bian)魚(yu)(yu)(yu)個體可(ke)達(da)500克左右。生長速度在三齡以(yi)前較(jiao)快。以(yi)后逐漸減(jian)慢。鳊(bian)魚(yu)(yu)(yu)的(de)(de)食性和草魚(yu)(yu)(yu)相似,所以(yi)能(neng)經濟地利用天然水(shui)域中(zhong)的(de)(de)餌料(liao)資源,同(tong)時(shi)也能(neng)攝(she)食人(ren)工(gong)飼料(liao),促進成魚(yu)(yu)(yu)的(de)(de)生長。武漢(han)市試驗池(chi)塘(tang)(tang)主(zhu)養(yang)(yang)(yang)鳊(bian)魚(yu)(yu)(yu),效果很(hen)好(hao),其方(fang)法為:畝放尾(wei)(wei)(wei)重(zhong)40克的(de)(de)鳊(bian)魚(yu)(yu)(yu)越冬魚(yu)(yu)(yu)種(zhong)1220尾(wei)(wei)(wei),配(pei)養(yang)(yang)(yang)尾(wei)(wei)(wei)重(zhong)50克的(de)(de)白鰱魚(yu)(yu)(yu)種(zhong)200尾(wei)(wei)(wei),尾(wei)(wei)(wei)重(zhong)60克花鰱魚(yu)(yu)(yu)種(zhong)30尾(wei)(wei)(wei),還適當放些高背鯽魚(yu)(yu)(yu)種(zhong),使(shi)用“正(zheng)大”083號飼料(liao),餌料(liao)素(su)數為1.8,投喂時(shi)用手(shou)撒均勻。平(ping)時(shi)注意水(shui)質管理,防止水(shui)質變(bian)壞和泛塘(tang)(tang),晝夜(ye)池(chi)水(shui)中(zhong)溶氧不低于(yu)2毫(hao)克/升。