早年經歷
劉備投奔公孫(sun)瓚,田(tian)(tian)豫(yu)(yu)當時(shi)年紀還小,自(zi)己托身于(yu)劉備,劉備非常看重他。劉備任豫(yu)(yu)州(zhou)刺(ci)史后,田(tian)(tian)豫(yu)(yu)以母親(qin)年老為理由請求(qiu)回鄉,劉備涕泣著與他告別,說:“只恨不能與君一起建立大業。”
公(gong)孫(sun)(sun)瓚命田(tian)豫(yu)為(wei)守(shou)東州縣令,公(gong)孫(sun)(sun)瓚的(de)部(bu)將王門背叛公(gong)孫(sun)(sun)瓚,為(wei)袁(yuan)紹率領一萬余人(ren)前來進(jin)攻(gong)。眾人(ren)恐(kong)懼,準(zhun)備投降。田(tian)豫(yu)登上城墻對王門說:“你(ni)(ni)受到公(gong)孫(sun)(sun)將軍厚待,卻離(li)開他(ta)(ta),想必有不得已的(de)原(yuan)因(yin);如今卻回來為(wei)敵(di),這才知道(dao)你(ni)(ni)是個犯(fan)上作亂的(de)人(ren)。人(ren)們雖然只有提瓶打水(shui)的(de)才智,也知道(dao)守(shou)護自己(ji)的(de)瓶子(zi)。我已接受了(le)(le)公(gong)孫(sun)(sun)將軍的(de)委任,你(ni)(ni)為(wei)什(shen)么不趕緊來進(jin)攻(gong)?”王門慚愧地(di)退走(zou)了(le)(le)。公(gong)孫(sun)(sun)瓚失敗后,鮮于輔為(wei)屬下(xia)官民所推重,代行太守(shou)之事,他(ta)(ta)與田(tian)豫(yu)素(su)來關系很好,任命田(tian)豫(yu)為(wei)太守(shou)府長(chang)史。
當時群雄并起(qi),鮮于(yu)輔不(bu)知依從誰好。田(tian)豫對(dui)鮮于(yu)輔說:“最終能(neng)夠安定天下的,一定是(shi)曹(cao)操(cao)。應該趕緊(jin)投奔他(ta)(ta),不(bu)要(yao)等著以后遭(zao)禍。”鮮于(yu)輔聽從了(le)他(ta)(ta)的建議,因而受到曹(cao)操(cao)的重用和封官、尊寵。曹(cao)操(cao)召田(tian)豫為丞相府軍(jun)謀(mou)掾,任命為穎陰、郎陵令,遷(qian)升為弋(yi)陽(yang)太守,所到之處,都得到很好的治理(li)。
北征代郡
建安(an)二十三年(218年)四月,代北(bei)烏(wu)(wu)(wu)桓無(能(neng)(neng))臣氐等反叛(pan),鄢(yan)陵侯(hou)曹彰征討代郡(jun)(jun),以田(tian)(tian)豫(yu)為相。軍(jun)隊進(jin)(jin)抵易水北(bei)岸,烏(wu)(wu)(wu)桓埋伏下騎(qi)兵偷(tou)襲,軍(jun)人(ren)亂成(cheng)(cheng)一團,不知(zhi)如何(he)是(shi)好。田(tian)(tian)豫(yu)根(gen)據地(di)形(xing),用戰車(che)圍繞(rao)成(cheng)(cheng)圓形(xing)戰陣,弓(gong)弩手拉滿弓(gong)守在里面。胡(hu)人(ren)攻不進(jin)(jin)來(lai),便潰散了(le)。大(da)軍(jun)乘勢追擊(ji),大(da)破(po)烏(wu)(wu)(wu)桓軍(jun)。田(tian)(tian)豫(yu)于是(shi)揮兵前(qian)進(jin)(jin),擊(ji)敗前(qian)來(lai)支援烏(wu)(wu)(wu)桓的鮮(xian)卑(bei)軍(jun)隊,軻比能(neng)(neng)逃往塞北(bei),平(ping)定了(le)代郡(jun)(jun),這些都(dou)是(shi)田(tian)(tian)豫(yu)謀劃的。
又遷升為(wei)南陽太守(shou)。先前,郡里人(ren)侯(hou)音反(fan)叛,率眾數千人(ren)在(zai)山中作盜匪(fei),給南陽造成極大禍(huo)患。前任(ren)太守(shou)收(shou)捕了(le)侯(hou)音的黨羽五(wu)百余(yu)人(ren),上表奏請全(quan)(quan)部(bu)處死。田豫召見全(quan)(quan)體在(zai)押囚犯,加以安慰曉諭,為(wei)他們指明悔過自(zi)新(xin)之(zhi)路,打開刑具,一次全(quan)(quan)部(bu)釋放。各位(wei)囚犯都叩頭感恩,希(xi)望為(wei)田豫效(xiao)命(ming),當(dang)即互(hu)相(xiang)轉告,各部(bu)盜賊(zei)一天之(zhi)內(nei)便都解散了(le),郡中得以清靜(jing)安定。田豫如實向上匯報,曹操予以表揚。
威震北疆
魏(wei)文帝初年(nian),北方的(de)游牧民族(zu)強盛,侵擾邊塞(sai),朝(chao)廷于是(shi)任(ren)命田(tian)(tian)豫(yu)(yu)(yu)(yu)為持節、護(hu)烏(wu)丸校(xiao)尉(wei),牽招、解俊同為護(hu)鮮卑(bei)校(xiao)尉(wei)。從高(gao)柳以東,濊貊以西(xi),有鮮卑(bei)人(ren)(ren)(ren)(ren)數十(shi)(shi)個(ge)部落,比(bi)能(neng)(neng)、彌加(jia)、素利(li)分(fen)割地(di)區(qu)加(jia)以統領,各自(zi)有自(zi)己的(de)地(di)界(jie);他(ta)們共同立下(xia)誓言,都不得把(ba)馬賣給(gei)中原人(ren)(ren)(ren)(ren)。田(tian)(tian)豫(yu)(yu)(yu)(yu)認為,胡(hu)(hu)人(ren)(ren)(ren)(ren)聯(lian)合在一起,對(dui)中原朝(chao)廷不利(li)。于是(shi)先(xian)挑撥(bo)離(li)間他(ta)們,讓他(ta)自(zi)相(xiang)仇視(shi),互(hu)相(xiang)攻殺(sha)(sha)。素利(li)違反盟(meng)約,把(ba)一千匹馬送給(gei)官府,因而遭(zao)到軻比(bi)能(neng)(neng)的(de)攻擊,向田(tian)(tian)豫(yu)(yu)(yu)(yu)求(qiu)救。田(tian)(tian)豫(yu)(yu)(yu)(yu)擔(dan)心因此互(hu)相(xiang)兼(jian)并,造(zao)成(cheng)更大的(de)危害,認為應該救助善良(liang)、懲(cheng)治兇(xiong)惡,向各部族(zu)顯示威信。于是(shi)單獨率(lv)(lv)(lv)(lv)領精銳(rui)士兵,深入到胡(hu)(hu)虜控(kong)制的(de)地(di)區(qu),胡(hu)(hu)人(ren)(ren)(ren)(ren)很多,在官兵前(qian)后進行抄(chao)掠,截斷退兵之路。田(tian)(tian)豫(yu)(yu)(yu)(yu)遂率(lv)(lv)(lv)(lv)軍挺進,距胡(hu)(hu)人(ren)(ren)(ren)(ren)十(shi)(shi)余里時,扎下(xia)營寨,收集許多牛馬的(de)糞便燒(shao)了(le)(le)(le)起來(lai)(lai),從另外一條路撤走(zou)(zou)了(le)(le)(le)。胡(hu)(hu)人(ren)(ren)(ren)(ren)見煙火不斷,以為田(tian)(tian)豫(yu)(yu)(yu)(yu)的(de)軍隊(dui)還(huan)在,便離(li)去(qu)了(le)(le)(le),走(zou)(zou)了(le)(le)(le)數十(shi)(shi)里之后;才發(fa)現(xian)田(tian)(tian)豫(yu)(yu)(yu)(yu)已(yi)撤走(zou)(zou)。他(ta)們又追擊田(tian)(tian)豫(yu)(yu)(yu)(yu)至馬城,將(jiang)其重重圍(wei)困,田(tian)(tian)豫(yu)(yu)(yu)(yu)嚴密防守(shou),令司(si)馬樹立起旗幟,奏(zou)起鼓(gu)樂,率(lv)(lv)(lv)(lv)步騎(qi)(qi)兵從南門(men)殺(sha)(sha)出,胡(hu)(hu)人(ren)(ren)(ren)(ren)把(ba)注意力集中到哪(na)里,便向哪(na)里攻擊。田(tian)(tian)豫(yu)(yu)(yu)(yu)則率(lv)(lv)(lv)(lv)領精銳(rui)騎(qi)(qi)兵從北門(men)沖了(le)(le)(le)出來(lai)(lai),擂鼓(gu)呼叫沖殺(sha)(sha),兩面發(fa)起沖擊,胡(hu)(hu)人(ren)(ren)(ren)(ren)措手不及,陣(zhen)腳(jiao)大亂,都丟(diu)棄弓、馬逃走(zou)(zou)了(le)(le)(le)。田(tian)(tian)豫(yu)(yu)(yu)(yu)率(lv)(lv)(lv)(lv)兵連擊二十(shi)(shi)余里,胡(hu)(hu)人(ren)(ren)(ren)(ren)的(de)尸體布滿了(le)(le)(le)原野。
此(ci)(ci)后,烏丸王骨(gu)進(jin)(jin)對官(guan)府(fu)不恭敬,田(tian)豫到(dao)塞外調查,自己僅(jin)率領百余(yu)人(ren)到(dao)了(le)骨(gu)進(jin)(jin)的(de)(de)部(bu)落中,骨(gu)進(jin)(jin)出來迎接拜(bai)見,田(tian)豫命令手下人(ren)將骨(gu)進(jin)(jin)斬(zhan)首,又(you)公布了(le)他的(de)(de)罪惡(e),以號令其部(bu)眾。骨(gu)進(jin)(jin)的(de)(de)部(bu)眾者(zhe)恐懼不敢(gan)行(xing)動,田(tian)豫便以骨(gu)進(jin)(jin)的(de)(de)弟弟統(tong)領其部(bu)眾。從此(ci)(ci)后,胡(hu)人(ren)嚇破了(le)膽,田(tian)豫的(de)(de)聲(sheng)威(wei)震動沙漠。
山賊(zei)高(gao)艾(ai),有部(bu)(bu)眾數(shu)千人,四處搶劫抄掠,在幽、冀西州為(wei)(wei)害,田(tian)(tian)豫(yu)引(yin)誘鮮卑素(su)利部(bu)(bu)殺死高(gao)艾(ai),將其首級送到(dao)京城。朝廷封田(tian)(tian)豫(yu)為(wei)(wei)長樂亭侯。他(ta)擔(dan)任(ren)(ren)護烏丸校尉九年,統治(zhi)少數(shu)部(bu)(bu)族,對兼并者予以壓服(fu),對豪強者使(shi)其離散。凡是逃走的(de)奸邪之(zhi)人,為(wei)(wei)胡人出謀(mou)劃策不利官(guan)(guan)府的(de),田(tian)(tian)豫(yu)都挑撥(bo)離間他(ta)們之(zhi)間的(de)關系,使(shi)他(ta)們的(de)兇(xiong)惡(e)陰(yin)謀(mou)不能(neng)得(de)(de)逞,聚居在一起卻不得(de)(de)安寧。田(tian)(tian)豫(yu)的(de)計劃還沒有完全(quan)實現,幽州刺史王(wang)雄的(de)黨(dang)羽欲圖讓王(wang)雄擔(dan)任(ren)(ren)領烏丸校尉,因此(ci)詆毀田(tian)(tian)豫(yu)擾亂邊(bian)境,為(wei)(wei)國家生事。朝廷于是把田(tian)(tian)豫(yu)調(diao)任(ren)(ren)汝南太守,加官(guan)(guan)為(wei)(wei)殄夷將軍。
襲殺周賀
太(tai)和六年(nian)(232年(nian)),公孫淵在(zai)(zai)(zai)遼東(dong)反(fan)叛,魏明帝要(yao)征(zheng)討(tao)他(ta)(ta)(ta),卻找不(bu)到(dao)(dao)合適的(de)(de)(de)人(ren)選(xuan),中領軍(jun)(jun)楊暨推舉田豫(yu)(yu),于(yu)是(shi)(shi)使田豫(yu)(yu)以(yi)本官統(tong)帥青(qing)州(zhou)(zhou)的(de)(de)(de)各(ge)路(lu)軍(jun)(jun)隊,假予(yu)符節(jie),前往討(tao)伐。正(zheng)值吳國派使臣(chen)周賀等與公孫淵相勾結,明帝認為賊人(ren)眾多,又(you)要(yao)渡海,詔令田豫(yu)(yu)停止出兵。田豫(yu)(yu)估(gu)計(ji),賊人(ren)船(chuan)(chuan)只將(jiang)要(yao)返回(hui),正(zheng)是(shi)(shi)年(nian)底風(feng)急的(de)(de)(de)季節(jie),一(yi)定(ding)懼怕風(feng)高浪(lang)大,東(dong)面(mian)又(you)無(wu)岸(an)(an)可(ke)依,肯定(ding)要(yao)到(dao)(dao)成(cheng)(cheng)山(shan)。成(cheng)(cheng)山(shan)沒有(you)藏船(chuan)(chuan)的(de)(de)(de)地(di)方,只好依傍岸(an)(an)邊(bian)行進。他(ta)(ta)(ta)觀(guan)察好地(di)形,在(zai)(zai)(zai)各(ge)個山(shan)島的(de)(de)(de)險要(yao)之(zhi)處(chu),布置軍(jun)(jun)隊防守(shou),他(ta)(ta)(ta)親自(zi)到(dao)(dao)成(cheng)(cheng)山(shan),登上漢武(wu)帝所建的(de)(de)(de)樓觀(guan)。賊人(ren)返回(hui)時,果然(ran)遇到(dao)(dao)大風(feng),船(chuan)(chuan)只都(dou)(dou)(dou)(dou)觸山(shan)沉沒,飄(piao)蕩(dang)到(dao)(dao)岸(an)(an)邊(bian),無(wu)處(chu)逃竄,全為田豫(yu)(yu)布置的(de)(de)(de)將(jiang)士俘虜。當(dang)初,各(ge)位將(jiang)領都(dou)(dou)(dou)(dou)笑他(ta)(ta)(ta)在(zai)(zai)(zai)空地(di)等待賊人(ren),及(ji)至賊人(ren)慘敗,都(dou)(dou)(dou)(dou)爭相執(zhi)行他(ta)(ta)(ta)的(de)(de)(de)計(ji)劃,請求入海奪取飄(piao)泊(bo)的(de)(de)(de)敵船(chuan)(chuan)。田豫(yu)(yu)恐怕敵人(ren)在(zai)(zai)(zai)陷入窮途末路(lu)時,會拼死反(fan)抗(kang),但(dan)將(jiang)領都(dou)(dou)(dou)(dou)不(bu)聽他(ta)(ta)(ta)的(de)(de)(de)命令。當(dang)初,田豫(yu)(yu)以(yi)太(tai)守(shou)的(de)(de)(de)官職統(tong)帥青(qing)州(zhou)(zhou)軍(jun)(jun)隊,青(qing)州(zhou)(zhou)刺史程喜心(xin)中不(bu)服,在(zai)(zai)(zai)進行部署時,多與他(ta)(ta)(ta)意見不(bu)一(yi)致。程喜知道明帝喜歡明珠,于(yu)是(shi)(shi)秘密上奏說:“田豫(yu)(yu)雖然(ran)立下戰功(gong)(gong),但(dan)是(shi)(shi)軍(jun)(jun)令松(song)弛;得到(dao)(dao)了許多珠寶器物,都(dou)(dou)(dou)(dou)發放給(gei)官兵而不(bu)交納給(gei)官府。”因此(ci),田豫(yu)(yu)的(de)(de)(de)功(gong)(gong)勞(lao)沒有(you)受到(dao)(dao)獎賞(shang)。
新城破吳
青龍二年(234年)六月(yue),孫權號稱統帥十萬(wan)大(da)(da)軍(jun)(jun),攻(gong)(gong)打(da)合(he)肥新(xin)城。征東將軍(jun)(jun)滿寵聞訊后,準備率兵(bing)前去救援。田(tian)豫(yu)說:“敵(di)(di)(di)(di)人(ren)竭盡全力大(da)(da)舉出(chu)(chu)動(dong),不(bu)(bu)只是為(wei)了(le)(le)爭奪小利,他(ta)(ta)(ta)們(men)是要(yao)借助攻(gong)(gong)打(da)新(xin)城以引誘我(wo)出(chu)(chu)動(dong)大(da)(da)軍(jun)(jun)。應該(gai)聽任他(ta)(ta)(ta)們(men)攻(gong)(gong)城,挫敗他(ta)(ta)(ta)們(men)的(de)銳氣,不(bu)(bu)應該(gai)與他(ta)(ta)(ta)們(men)爭高低(di)。他(ta)(ta)(ta)們(men)攻(gong)(gong)新(xin)城不(bu)(bu)下(xia),士(shi)兵(bing)必然疲(pi)憊;等其(qi)疲(pi)憊之后,我(wo)們(men)再出(chu)(chu)擊,可大(da)(da)獲全勝(sheng)。如(ru)果敵(di)(di)(di)(di)人(ren)知道我(wo)們(men)的(de)計(ji)劃,就(jiu)不(bu)(bu)會再攻(gong)(gong)城,必定(ding)會自動(dong)退(tui)走(zou)。我(wo)們(men)若現在進兵(bing),正中了(le)(le)他(ta)(ta)(ta)們(men)的(de)詭計(ji)。此(ci)外,大(da)(da)軍(jun)(jun)出(chu)(chu)動(dong)的(de)方向,應該(gai)使人(ren)難以預料,不(bu)(bu)應該(gai)讓(rang)軍(jun)(jun)隊自己(ji)籌畫。”田(tian)豫(yu)都予(yu)以上奏,明(ming)帝表示同意。敵(di)(di)(di)(di)人(ren)只得退(tui)走(zou)了(le)(le)。后來吳軍(jun)(jun)又(you)來侵擾,田(tian)豫(yu)前往抵(di)御,敵(di)(di)(di)(di)兵(bing)立即退(tui)走(zou)。許多軍(jun)(jun)士(shi)深夜驚(jing)喊:“敵(di)(di)(di)(di)人(ren)又(you)來了(le)(le)!”田(tian)豫(yu)安(an)臥不(bu)(bu)動(dong),對眾(zhong)人(ren)下(xia)令說“敢行動(dong)者處死”。此(ci)后,果然不(bu)(bu)見敵(di)(di)(di)(di)兵(bing)。
情安鐘漏
景(jing)初(237年(nian)(nian)—239年(nian)(nian))末年(nian)(nian),朝廷(ting)增加(jia)田豫的食(shi)邑三百戶,加(jia)上(shang)先前所封,共(gong)五百戶。
正始(240年—249年)初年,田豫(yu)遷(qian)升為(wei)使持節護匈(xiong)奴中郎(lang)將(jiang),加官(guan)振(zhen)威將(jiang)軍(jun),領(ling)(ling)并州(zhou)刺史。境外胡人(ren)聞知他(ta)的威名,相繼來朝貢獻(xian)。他(ta)所管轄的并州(zhou)界內清靜(jing)安寧,百姓都歸心于官(guan)府。又被征召為(wei)衛尉。多次請求退職,太傅司馬懿認(ren)為(wei)田豫(yu)年紀(ji)正壯(zhuang),下(xia)書告(gao)諭不予同意。田豫(yu)復信說:“年紀(ji)已(yi)經七(qi)十歲而占據著(zhu)官(guan)位,猶(you)如(ru)滴漏已(yi)經漏盡,鐘聲(sheng)已(yi)響完,而黑夜(ye)卻還(huan)沒有結束,這是罪人(ren)啊。”于是堅(jian)決稱(cheng)病辭職。朝廷拜他(ta)為(wei)太中大夫,仍領(ling)(ling)取(qu)九卿的俸(feng)祿。
田豫晚年,與中書令孫(sun)資交好。當(dang)時他因年邁患病居家,多受孫(sun)資的照顧。
嘉平四年(nian)(252年(nian)),田豫去(qu)世,享年(nian)八十二歲。其子田彭祖繼承了(le)他的爵(jue)位。
劉備(bei):恨不與君共成大(da)事也。
曹芳:故司空(kong)徐(xu)邈(miao)、征東(dong)將軍胡質(zhi)、衛尉田豫(yu)皆(jie)服(fu)職前朝,歷(li)事四世(shi),出統戎(rong)馬,入(ru)贊庶(shu)政,忠清在(zai)公,憂(you)國忘私,不(bu)營產業,身沒之后,家無馀財,朕甚嘉(jia)之。
陳壽(shou):①豫清儉約素。②田豫居身清白,規略明練(lian)。牽招(zhao)(zhao)秉義壯烈,威(wei)績(ji)顯(xian)著。……而豫位止(zhi)小州,招(zhao)(zhao)終于(yu)郡守,未盡其用也(ye)。
李重(zhong):近自魏朝名守杜畿、滿寵、田豫、胡(hu)質等,居郡(jun)或(huo)(huo)十(shi)(shi)余年,或(huo)(huo)二十(shi)(shi)年,或(huo)(huo)秩中二千(qian)石假節,猶(you)不去郡(jun),或(huo)(huo)還不易方,此亦古人茍善(shan)其事,雖沒(mei)世不徙官之義也。
李世民:馮異崇讓(rang),功披(pi)荊棘。田豫知止,情安鐘漏。前史稱其高致(zhi),昔賢以為美談。
解縉:暴寇之來,必慮其強。善守勿應,若李廣、田豫類此。
王歆:誰謂劉備不(bu)(bu)遇(yu)俊才,惜田豫(yu)遇(yu)而(er)不(bu)(bu)能(neng)得(de)(de)用也(ye)(ye)。英(ying)雄得(de)(de)勢,亦(yi)須得(de)(de)時(shi),君臣相知,良有緣也(ye)(ye)。豫(yu)之名(ming),不(bu)(bu)傳于民(min)間,而(er)按(an)其(qi)史跡,御伍之才,用兵之能(neng),可(ke)與滿寵、郭(guo)淮等比(bi)類,陳(chen)壽(shou)將之并(bing)傳,宜(yi)也(ye)(ye)。