戰(zhan)國(guo)時期,趙(zhao)(zhao)(zhao)國(guo)大將(jiang)(jiang)(jiang)趙(zhao)(zhao)(zhao)奢(she)曾以少勝多,大敗入侵的秦(qin)軍(jun)(jun)(jun)(jun),被(bei)趙(zhao)(zhao)(zhao)惠(hui)文王提拔為(wei)上卿。他(ta)(ta)(ta)有一個兒子(zi)叫趙(zhao)(zhao)(zhao)括(kuo),從小熟讀兵書(shu)(shu),張(zhang)口愛談(tan)軍(jun)(jun)(jun)(jun)事,別人(ren)(ren)往(wang)往(wang)說不過他(ta)(ta)(ta)。因此很(hen)驕(jiao)做(zuo),自(zi)(zi)以為(wei)天下無(wu)敵。然(ran)而趙(zhao)(zhao)(zhao)奢(she)卻很(hen)替他(ta)(ta)(ta)擔憂(you),認(ren)為(wei)他(ta)(ta)(ta)不過是紙上談(tan)兵,并且說:“將(jiang)(jiang)(jiang)來趙(zhao)(zhao)(zhao)國(guo)不用他(ta)(ta)(ta)為(wei)將(jiang)(jiang)(jiang)罷(ba)、如果(guo)用他(ta)(ta)(ta)為(wei)將(jiang)(jiang)(jiang),他(ta)(ta)(ta)一定會使趙(zhao)(zhao)(zhao)軍(jun)(jun)(jun)(jun)遭受失(shi)敗。”果(guo)然(ran),公元前(qian)259年,秦(qin)軍(jun)(jun)(jun)(jun)又來犯,趙(zhao)(zhao)(zhao)軍(jun)(jun)(jun)(jun)在長平(ping)(今山西高(gao)平(ping)縣附近)堅持抗(kang)敵。那時趙(zhao)(zhao)(zhao)奢(she)已經去世。廉(lian)頗(po)(po)負責指揮全軍(jun)(jun)(jun)(jun),他(ta)(ta)(ta)年紀雖高(gao),打仗仍(reng)然(ran)很(hen)有辦法,使得秦(qin)軍(jun)(jun)(jun)(jun)無(wu)法取(qu)勝。秦(qin)國(guo)知道拖下去于(yu)己不利,就(jiu)施(shi)行了(le)反間計,派(pai)人(ren)(ren)到趙(zhao)(zhao)(zhao)國(guo)散(san)布“秦(qin)軍(jun)(jun)(jun)(jun)最害怕(pa)趙(zhao)(zhao)(zhao)奢(she)的兒子(zi)趙(zhao)(zhao)(zhao)括(kuo)將(jiang)(jiang)(jiang)軍(jun)(jun)(jun)(jun)”的話。趙(zhao)(zhao)(zhao)王上當(dang)受騙,派(pai)趙(zhao)(zhao)(zhao)括(kuo)替代了(le)廉(lian)頗(po)(po)。趙(zhao)(zhao)(zhao)括(kuo)自(zi)(zi)認(ren)為(wei)很(hen)會打仗,死(si)搬兵書(shu)(shu)上的條文,到長平(ping)后完全改(gai)變了(le)廉(lian)頗(po)(po)的作(zuo)戰(zhan)方案,結果(guo)四十(shi)多萬趙(zhao)(zhao)(zhao)軍(jun)(jun)(jun)(jun)盡(jin)被(bei)殲滅(mie),他(ta)(ta)(ta)自(zi)(zi)己也被(bei)秦(qin)軍(jun)(jun)(jun)(jun)箭射身亡。
紙上談兵:在文字上談用(yong)兵策略,比喻不聯系實際情況(kuang),空發議(yi)論。紙:書。上:上面。談:談論。兵:用(yong)兵。
成語(yu)出自《史記·廉(lian)頗(po)藺相如(ru)列傳》:“趙(zhao)王(wang)因以括為(wei)將(jiang),代廉(lian)頗(po)。藺相如(ru)曰(yue):‘王(wang)以名使括,若膠柱而(er)鼓瑟耳。括徒能(neng)讀其父書傳,不(bu)知合(he)變也。’趙(zhao)括自少時(shi)學兵法(fa),言兵事,以天下莫能(neng)當。嘗與(yu)其父奢言兵事,奢不(bu)能(neng)難,然(ran)不(bu)謂善。”
紙上談(tan)兵,作謂(wei)語、賓語、定語;含貶義。
近義詞:敗絮其(qi)(qi)中、望梅止渴、坐而(er)(er)論道、言之(zhi)無物、金玉其(qi)(qi)外(wai)、夸夸其(qi)(qi)談、一紙空文、華(hua)而(er)(er)不(bu)實、畫餅充饑(ji)、秀而(er)(er)不(bu)實、空言無補(bu)。
反義詞:言之有物、身體(ti)力(li)行(xing)、身經百戰、南(nan)征北(bei)戰、埋頭苦干、兢兢業(ye)(ye)業(ye)(ye)、坐(zuo)言起(qi)行(xing)、腳踏實地。
這個(ge)成語所延伸出(chu)來(lai)的道理是在做(zuo)事(shi)情(qing)的時(shi)候,不(bu)(bu)要(yao)(yao)一味(wei)的按照書上來(lai)行(xing)事(shi),具(ju)體(ti)的問題要(yao)(yao)具(ju)體(ti)的分析,書上的條條框框不(bu)(bu)能完(wan)全照搬(ban),需要(yao)(yao)加(jia)以實踐。
趙(zhao)括(kuo),嬴姓,趙(zhao)氏,名括(kuo)。戰(zhan)國(guo)時期趙(zhao)國(guo)人,趙(zhao)國(guo)名將(jiang)馬服君趙(zhao)奢之子。趙(zhao)括(kuo)熟讀(du)兵(bing)書,但缺乏戰(zhan)場經驗,不(bu)懂得靈(ling)活應(ying)變(bian)。趙(zhao)孝成(cheng)王七年(公元(yuan)前260年)長(chang)平(ping)(ping)之戰(zhan)中,趙(zhao)孝成(cheng)王急于(yu)求勝(sheng),趙(zhao)國(guo)中秦(qin)國(guo)的反間計,用(yong)趙(zhao)括(kuo)代替老將(jiang)廉頗(po)。趙(zhao)括(kuo)一反廉頗(po)的策(ce)略,改(gai)守為攻,在(zai)長(chang)平(ping)(ping)(今山西高平(ping)(ping)西北)主動(dong)全(quan)線出擊,向秦(qin)軍(jun)(jun)(jun)發起(qi)進攻。秦(qin)將(jiang)白起(qi)分兵(bing)兩路:一路佯敗,把(ba)趙(zhao)軍(jun)(jun)(jun)吸引到秦(qin)軍(jun)(jun)(jun)壁壘周圍(wei)(wei)(wei);一路切斷(duan)(duan)趙(zhao)軍(jun)(jun)(jun)后路,實行反包(bao)圍(wei)(wei)(wei),使(shi)趙(zhao)軍(jun)(jun)(jun)糧(liang)道(dao)斷(duan)(duan)絕,困于(yu)長(chang)平(ping)(ping)。最后,趙(zhao)軍(jun)(jun)(jun)四十(shi)六日不(bu)得食,分四路突圍(wei)(wei)(wei)五次不(bu)成(cheng),趙(zhao)括(kuo)親自(zi)率勇(yong)士突圍(wei)(wei)(wei),英勇(yong)殺(sha)敵,被秦(qin)軍(jun)(jun)(jun)射殺(sha)而(er)死,數十(shi)萬趙(zhao)國(guo)士兵(bing)投降,后來被秦(qin)軍(jun)(jun)(jun)坑殺(sha)。