人物生平
年少宰相
北魏(wei)正光二年(nian)(521年(nian)),高(gao)(gao)澄(cheng)(cheng)出(chu)生于懷朔(shuo)。他自幼聰(cong)穎過(guo)人(ren),能(neng)言善辯,十歲時曾獨自出(chu)馬為高(gao)(gao)歡(huan)(huan)招降高(gao)(gao)敖曹。十一歲時以(yi)高(gao)(gao)歡(huan)(huan)特使的身份兩(liang)次(ci)去洛(luo)陽朝覲孝武帝元修。十二歲時娶東魏(wei)孝靜帝元善見的妹妹元仲華為妻。當時高(gao)(gao)澄(cheng)(cheng)經常被高(gao)(gao)歡(huan)(huan)叫去談論時事、政務,每次(ci)高(gao)(gao)澄(cheng)(cheng)都對答如流(liu),并且詳(xiang)加剖(pou)析,絲絲入(ru)扣,令高(gao)(gao)歡(huan)(huan)極為賞識,從此(ci)讓他參與軍國(guo)要務的籌劃。
東(dong)魏天(tian)平三年(nian)(nian)(nian)(536年(nian)(nian)(nian))高(gao)澄自請入東(dong)魏朝廷輔政,并(bing)加領左右京畿大(da)都督。朝臣們(men)雖聽(ting)說高(gao)澄年(nian)(nian)(nian)輕老成,有風度(du)、有見(jian)識,但總覺得(de)他是個(ge)少年(nian)(nian)(nian),心里(li)并(bing)不(bu)服氣(qi)。當看到他駕馭全局,有膽略、有氣(qi)魄(po),在朝堂上做(zuo)宰(zai)相時聽(ting)斷如流,處理(li)問題及時妥切(qie),不(bu)由得(de)個(ge)個(ge)心悅誠服。元象元年(nian)(nian)(nian)(538年(nian)(nian)(nian)),高(gao)澄兼任(ren)吏部尚書。
興(xing)和二年(nian)(540年(nian)),高(gao)澄加大將軍(jun),領中(zhong)書(shu)監,仍代理吏部尚書(shu)。北魏從崔亮開(kai)始(shi)挑選(xuan)官員就論(lun)資排輩,不(bu)按才能選(xuan)取。高(gao)澄廢除(chu)了這(zhe)一個(ge)制度(du),開(kai)始(shi)根據才能名望挑選(xuan)官員,親自寫書(shu)征(zheng)召各(ge)地(di)有才學有名望的(de)士子為(wei)朝廷效力(li)。當時(shi)(shi)品德好、有本(ben)事(shi)的(de)人(ren)(ren),都得(de)到了提拔重用,有的(de)一時(shi)(shi)安(an)排不(bu)了相應的(de)位置,高(gao)澄就將他們召為(wei)賓客,在自己府中(zhong)供養(yang)起(qi)來,有時(shi)(shi)間便與他們一起(qi)游(you)園娛樂(le)賦(fu)詩,使這(zhe)些人(ren)(ren)各(ge)得(de)其所,各(ge)盡所長。
自從河(he)陰(yin)之(zhi)(zhi)變后,爾朱榮為(wei)(wei)了安定朝(chao)中人心,上奏濫封官(guan)爵。贈蔭(yin)一(yi)事,漸(jian)(jian)漸(jian)(jian)變得雜濫無章(zhang),平(ping)庸(yong)無能的(de)官(guan)員動輒高(gao)官(guan)厚祿,被有識之(zhi)(zhi)士所非議。武(wu)定年間,高(gao)澄(cheng)(cheng)開始糾(jiu)正(zheng)其(qi)過失(shi),使得追贈褒揚漸(jian)(jian)有章(zhang)法(fa)。高(gao)澄(cheng)(cheng)推薦鐵面無私的(de)崔暹為(wei)(wei)御史中尉(wei),嚴厲(li)打擊(ji)那些無法(fa)無天(tian)的(de)貪官(guan)污(wu)吏,尤其(qi)是(shi)竊(qie)據(ju)高(gao)位的(de)權貴,有許多人被繩之(zhi)(zhi)以(yi)法(fa)。官(guan)場風(feng)氣大有改觀,人心為(wei)(wei)之(zhi)(zhi)一(yi)振。興和(he)三年(541年),高(gao)澄(cheng)(cheng)在麟(lin)(lin)趾(zhi)閣和(he)群臣編纂議定了律法(fa)《麟(lin)(lin)趾(zhi)格》,并頒布天(tian)下。《麟(lin)(lin)趾(zhi)格》是(shi)《北(bei)齊(qi)律》的(de)藍本,又是(shi)隋(sui)唐律法(fa)的(de)直(zhi)接淵源,影(ying)響一(yi)直(zhi)波及后世。
在(zai)高澄(cheng)的(de)主持下(xia),朝(chao)(chao)廷(ting)將治國的(de)政(zheng)策書于榜(bang)上,公開(kai)張貼在(zai)街頭(tou),供(gong)天(tian)下(xia)百(bai)姓自(zi)由(you)評論(lun),發表意(yi)見。對那(nei)些提出建議或(huo)(huo)(huo)批評時事的(de)人,都給予(yu)優厚的(de)待遇,即使(shi)言(yan)過其實或(huo)(huo)(huo)言(yan)辭(ci)激烈,也予(yu)以寬容(rong),不加(jia)罪(zui)責。由(you)于百(bai)姓的(de)稱贊,高澄(cheng)的(de)威(wei)望(wang)更(geng)加(jia)上升。在(zai)這段時期內(nei),東魏與(yu)南方(fang)(fang)的(de)梁(liang)朝(chao)(chao)關(guan)系比較和睦,雙(shuang)方(fang)(fang)的(de)使(shi)節(jie)往來頻(pin)繁。然而,為(wei)了顯示各自(zi)的(de)“國威(wei)”,東魏與(yu)南朝(chao)(chao)梁(liang)的(de)使(shi)節(jie)都竭力在(zai)言(yan)辭(ci)、才學方(fang)(fang)面(mian)爭鋒,常(chang)常(chang)出現熱(re)烈辯論(lun)的(de)場(chang)面(mian)。無(wu)論(lun)是梁(liang)使(shi)至鄴城(今(jin)河北(bei)臨漳),還(huan)是魏使(shi)至建康,都是如此,久(jiu)而成為(wei)慣例。高澄(cheng)則樂于此道,每當設(she)宴(yan)招(zhao)待梁(liang)使(shi),高澄(cheng)或(huo)(huo)(huo)者親(qin)自(zi)到場(chang),或(huo)(huo)(huo)者派遣屬下(xia)與(yu)會。凡是東魏方(fang)(fang)面(mian)有所妙論(lun)、他都興(xing)奮異常(chang),為(wei)之(zhi)鼓掌助(zhu)威(wei)。他也因此召(zhao)攬了一大批文人學士(shi).或(huo)(huo)(huo)羅致(zhi)門(men)下(xia),以為(wei)賓客;或(huo)(huo)(huo)推薦給朝(chao)(chao)廷(ting),出任(ren)各級(ji)官(guan)吏。
懲治貪賄
東魏興和(he)三(san)年(nian)(541年(nian)),有雀(que)銜永安(an)五銖置(zhi)于(yu)高(gao)歡(huan)座前,高(gao)澄(cheng)令百(bai)爐別鑄(zhu)此錢(qian),又稱(cheng)“令公百(bai)爐”錢(qian)。北魏末(mo)年(nian)戰(zhan)亂(luan),導(dao)致經濟紊亂(luan)、貨幣(bi)貶值,民間私鑄(zhu)大量假錢(qian)。高(gao)澄(cheng)在武定初年(nian)開始改革這項(xiang)弊政,令人前往全國各地,將鑄(zhu)錢(qian)用的銅和(he)原有的錢(qian)幣(bi)收(shou)集起來,重新(xin)鑄(zhu)造。然而民間偷鑄(zhu)假錢(qian)的情況(kuang)仍然屢(lv)禁(jin)不絕。因此高(gao)澄(cheng)在武定六年(nian)(548年(nian))進行新(xin)的貨幣(bi)改革,改用懸秤五銖。
東魏(wei)(wei)武定(ding)六年(nian)(548年(nian))所鑄(zhu)永(yong)安(an)五銖,號稱(cheng)“重(zhong)(zhong)如其文”,是一種足(zu)重(zhong)(zhong)貨(huo)幣。它的(de)(de)鑄(zhu)造是魏(wei)(wei)晉南北朝貨(huo)幣史上(shang)由(you)亂到治(zhi)的(de)(de)轉(zhuan)折點,是后(hou)世(shi)足(zu)重(zhong)(zhong)貨(huo)幣“開(kai)皇五銖”的(de)(de)先(xian)驅(qu)。為(wei)(wei)促進(jin)足(zu)重(zhong)(zhong)貨(huo)幣的(de)(de)流通,高澄還采取了強(qiang)硬的(de)(de)手(shou)段(duan),《魏(wei)(wei)書·食貨(huo)志》:“計百錢(qian)重(zhong)(zhong)一斤四兩二十銖,自余皆準此為(wei)(wei)數。其京邑二市(shi)(shi)、天下州鎮(zhen)郡(jun)縣(xian)之市(shi)(shi),各置(zhi)二稱(cheng),懸于市(shi)(shi)門,私民所用之稱(cheng),皆準市(shi)(shi)稱(cheng)以定(ding)輕重(zhong)(zhong)。” 由(you)于武定(ding)六年(nian)永(yong)安(an)五銖,曾被作為(wei)(wei)標(biao)尺(chi),懸在市(shi)(shi)場(chang)的(de)(de)門上(shang),以稱(cheng)量入市(shi)(shi)貨(huo)幣的(de)(de)輕重(zhong)(zhong)。因此在錢(qian)幣學上(shang),一般也將武定(ding)六年(nian)的(de)(de)永(yong)安(an)五銖稱(cheng)之為(wei)(wei)“懸稱(cheng)五銖”。
北魏末期戰亂,很多百姓(xing)流離失(shi)所(suo)、四處(chu)逃(tao)亡,被(bei)(bei)地(di)主(zhu)豪強(qiang)所(suo)控制,變成奴隸,或(huo)編(bian)為私(si)人(ren)(ren)(ren)武裝。這些豪強(qiang)不繳稅(shui)(shui)(shui)也不上報奴隸數(shu)目(mu)(mu),藏(zang)匿人(ren)(ren)(ren)口,暗(an)地(di)里保留了(le)(le)很多的(de)(de)(de)錢財和(he)奴隸,導致東魏的(de)(de)(de)戶口數(shu)目(mu)(mu)和(he)稅(shui)(shui)(shui)收(shou)銳減。又(you)因此(ci)擁(yong)有大(da)(da)批私(si)兵不受(shou)朝(chao)廷管轄,嚴(yan)重影響(xiang)到(dao)國家穩定。高(gao)(gao)(gao)(gao)澄輔政之(zhi)后,幾次派高(gao)(gao)(gao)(gao)隆之(zhi)等人(ren)(ren)(ren)前去河北括(kuo)戶,“又(you)大(da)(da)括(kuo)燕、恒、云、朔、顯、蔚(yu)、二夏州、高(gao)(gao)(gao)(gao)平(ping)、平(ping)涼之(zhi)民,以為軍士,逃(tao)隱者身及主(zhu)人(ren)(ren)(ren),三長,守令(ling)罪(zui)以大(da)(da)辟,沒入(ru)其家。于(yu)是所(suo)獲甚眾”。戶口增加(jia),百姓(xing)回(hui)到(dao)土地(di)上耕(geng)種,繳稅(shui)(shui)(shui)給(gei)(gei)國家,國家財政稅(shui)(shui)(shui)收(shou)也因此(ci)充(chong)裕(yu)。括(kuo)戶過程中打掉了(le)(le)那些地(di)主(zhu)豪強(qiang),他們(men)的(de)(de)(de)財產也被(bei)(bei)充(chong)公(gong)(gong),給(gei)(gei)朝(chao)廷提供了(le)(le)不少(shao)軍資,被(bei)(bei)搜出的(de)(de)(de)奴隸和(he)充(chong)公(gong)(gong)的(de)(de)(de)私(si)兵也給(gei)(gei)國家提供了(le)(le)充(chong)足(zu)的(de)(de)(de)兵源。對于(yu)河北一(yi)(yi)(yi)帶的(de)(de)(de)豪右(you)門閥在亂世中逐漸形成了(le)(le)日益強(qiang)大(da)(da)的(de)(de)(de)鄉黨,高(gao)(gao)(gao)(gao)澄也進行了(le)(le)逐一(yi)(yi)(yi)的(de)(de)(de)打擊和(he)削弱。其中高(gao)(gao)(gao)(gao)慎(shen)、李元(yuan)忠(zhong)等人(ren)(ren)(ren)或(huo)被(bei)(bei)貶(bian)斥或(huo)永不敘用(yong),解(jie)除了(le)(le)一(yi)(yi)(yi)定的(de)(de)(de)隱患。當時(shi)私(si)鹽(yan)泛濫,官(guan)鹽(yan)產量遠遠跟不上,而私(si)鹽(yan)則(ze)利用(yong)市(shi)場交易偷逃(tao)高(gao)(gao)(gao)(gao)額鹽(yan)稅(shui)(shui)(shui)。右(you)仆射崔暹建議在海濱鹽(yan)場大(da)(da)量增灶(zao)煮鹽(yan)。而高(gao)(gao)(gao)(gao)澄則(ze)聽(ting)從度支尚書崔昂(ang)的(de)(de)(de)建議,關閉(bi)鹽(yan)市(shi),允(yun)許民間私(si)鹽(yan)賣給(gei)(gei)官(guan)府(fu),只收(shou)取少(shao)量鹽(yan)稅(shui)(shui)(shui)。此(ci)法平(ping)衡了(le)(le)官(guan)府(fu)與私(si)人(ren)(ren)(ren)在鹽(yan)務方面的(de)(de)(de)矛盾(dun),令(ling)雙方獲利。經過這一(yi)(yi)(yi)番改革整(zheng)頓后,東魏政治經濟開始走上正軌(gui),勛貴(gui)勢力受(shou)到(dao)抑制,高(gao)(gao)(gao)(gao)澄作為高(gao)(gao)(gao)(gao)歡(huan)繼承(cheng)人(ren)(ren)(ren),從此(ci)地(di)位徹底穩固(gu)。
平定叛亂
東魏武(wu)定四(si)年(546年)十一(yi)月(yue),高(gao)(gao)(gao)歡(huan)在(zai)(zai)征伐西魏的(de)過程(cheng)中(zhong)身(shen)患(huan)重病,旋(xuan)即班師(shi),同時飛速將(jiang)高(gao)(gao)(gao)澄(cheng)召來,一(yi)起護送至(zhi)晉陽。當時身(shen)為(wei)司徒、河南大(da)將(jiang)軍、大(da)行(xing)(xing)臺的(de)侯(hou)景(jing),早有(you)異志,只是(shi)礙于高(gao)(gao)(gao)歡(huan)的(de)威信與實(shi)力,才不(bu)敢肆意妄為(wei)。當他(ta)(ta)聽到(dao)高(gao)(gao)(gao)歡(huan)患(huan)病的(de)消息后,就立即在(zai)(zai)荊州等河南之地擁兵自(zi)固,謀(mou)生異圖。高(gao)(gao)(gao)澄(cheng)深(shen)知形勢險惡(e),故在(zai)(zai)父(fu)親高(gao)(gao)(gao)歡(huan)于武(wu)定五(wu)年(547年)正(zheng)月(yue)丙午(wu)日去世之后,秘不(bu)發喪,迅速采取措施鞏固自(zi)己(ji)的(de)權力與地位。五(wu)天后,侯(hou)景(jing)正(zheng)式背叛東魏,投靠(kao)西魏,一(yi)連攻下(xia)不(bu)少城池。高(gao)(gao)(gao)澄(cheng)派遣韓(han)軌督(du)諸軍討伐侯(hou)景(jing)。不(bu)久,侯(hou)景(jing)又(you)投靠(kao)南朝(chao)梁(liang),粱武(wu)帝(di)蕭衍封他(ta)(ta)為(wei)河南王。高(gao)(gao)(gao)澄(cheng)一(yi)方(fang)面部(bu)署諸將(jiang)征討侯(hou)景(jing),另一(yi)方(fang)面則(ze)(ze)(ze)密切注意境內其(qi)他(ta)(ta)各州的(de)情況,防患(huan)于未然。他(ta)(ta)安排其(qi)弟高(gao)(gao)(gao)洋(yang)為(wei)京(jing)畿大(da)都督(du),留守(shou)于鄴城,并讓黃(huang)門(men)侍郎高(gao)(gao)(gao)德政(zheng)輔佐之。自(zi)己(ji)則(ze)(ze)(ze)在(zai)(zai)同年六月(yue)回(hui)到(dao)晉陽后,為(wei)其(qi)父(fu)發喪。七月(yue),高(gao)(gao)(gao)澄(cheng)為(wei)使持節、大(da)丞相、都督(du)中(zhong)外(wai)諸軍、尚書事(shi)、大(da)行(xing)(xing)臺、渤海王;而(er)其(qi)弟太原公高(gao)(gao)(gao)洋(yang)則(ze)(ze)(ze)攝理國事(shi)。高(gao)(gao)(gao)氏兄弟牢(lao)牢(lao)地控(kong)制了(le)東魏朝(chao)政(zheng)。
高(gao)(gao)歡(huan)曾(ceng)遺命高(gao)(gao)澄(cheng)重用(yong)慕容紹宗(zong)。高(gao)(gao)歡(huan)死后(hou),高(gao)(gao)澄(cheng)前后(hou)派韓(han)軌、元(yuan)坦、高(gao)(gao)岳等人率兵與侯景對(dui)敵,全無效果。高(gao)(gao)澄(cheng)因為慕容紹宗(zong)是(shi)爾朱榮余黨,不(bu)敢輕(qing)易(yi)重用(yong)。陳元(yuan)康以慕容紹宗(zong)向(xiang)其行賄探(tan)聽高(gao)(gao)澄(cheng)態度為由(you),勸諫高(gao)(gao)澄(cheng)放心任(ren)用(yong)。五月(yue),慕容紹宗(zong)被任(ren)命為尚(shang)書左仆射(she)。
侯景造反后(hou),軍容強盛,加之對(dui)東魏諸將非常了解,因此(ci)十分(fen)猖(chang)狂。韓軌率(lv)兵前(qian)來(lai)(lai)(lai),侯景輕蔑的稱其為(wei)“啖豬腸小兒”。高(gao)岳前(qian)來(lai)(lai)(lai),侯景仍(reng)不為(wei)所(suo)動,說其“兵精人凡”。直到聽聞(wen)慕(mu)容紹(shao)宗(zong)前(qian)來(lai)(lai)(lai),方才“叩鞍(an)有懼色(se)”,自言自語地嘀咕:“是(shi)誰叫這個鮮卑兒(高(gao)澄)派慕(mu)容紹(shao)宗(zong)來(lai)(lai)(lai),果真如此(ci),高(gao)王(高(gao)歡)應該(gai)不是(shi)真死(si)啊”。
高澄(cheng)重用慕容紹宗(zong),于(yu)寒山擊(ji)潰南梁(liang)大(da)軍(jun),生(sheng)擒南梁(liang)主帥蕭淵明,并派出大(da)軍(jun)追擊(ji)侯(hou)景于(yu)懸瓠(hu)。慕容紹宗(zong)率領劉豐生(sheng)、段韶、斛律光(guang)等大(da)將(jiang),于(yu)渦陽大(da)破侯(hou)景。武定六(liu)年(nian)(548年(nian))三月(yue),高澄(cheng)親(qin)自領兵南下虎牢、洛陽,于(yu)新城擒西(xi)魏大(da)將(jiang)裴寬。
吞并兩淮
武定五(wu)年(547年)底(di),侯景退到渦陽(安徽蒙城)拒守,抵擋(dang)不住(zhu)東魏追(zhui)兵的圍(wei)困,在(zai)(zai)幾個(ge)月(yue)的對峙之后(hou),被慕容(rong)紹宗在(zai)(zai)決戰中擊(ji)潰(kui),全軍覆(fu)沒,最后(hou)帶領八百名殘余部隊南(nan)逃入(ru)梁,進襲南(nan)梁壽陽,將(jiang)監州事韋黯(an)驅(qu)逐。
蕭衍(yan)(yan)對(dui)侯(hou)(hou)(hou)(hou)景(jing)(jing)(jing)驅逐地方(fang)政(zheng)府官員(yuan),不但沒(mei)有責(ze)備,反而即行任(ren)命侯(hou)(hou)(hou)(hou)景(jing)(jing)(jing)為(wei)州牧,侯(hou)(hou)(hou)(hou)景(jing)(jing)(jing)大喜(xi)過望。蕭淵(yuan)明(ming)(ming)被俘后(hou)(hou),高(gao)(gao)澄(cheng)請他(ta)寫信(xin)(xin)給蕭衍(yan)(yan),建議(yi)兩(liang)(liang)國(guo)(guo)和解,蕭衍(yan)(yan)復(fu)(fu)信(xin)(xin)應允。司農卿傅岐警告說(shuo):“高(gao)(gao)澄(cheng)既(ji)沒(mei)有戰(zhan)敗,為(wei)什么求和?明(ming)(ming)明(ming)(ming)是反間(jian)之(zhi)計,希望刺激(ji)侯(hou)(hou)(hou)(hou)景(jing)(jing)(jing)。侯(hou)(hou)(hou)(hou)景(jing)(jing)(jing)如(ru)果起疑,定(ding)生變化,我(wo)們不可跳進這個圈套。”蕭衍(yan)(yan)當(dang)然(ran)不會采納(na),兩(liang)(liang)國(guo)(guo)使節,遂開始(shi)往來(lai)。侯(hou)(hou)(hou)(hou)景(jing)(jing)(jing)果然(ran)恐(kong)懼(ju),他(ta)上(shang)奏章說(shuo):“兩(liang)(liang)國(guo)(guo)如(ru)果和解,恐(kong)怕我(wo)不能免高(gao)(gao)澄(cheng)毒手。”蕭衍(yan)(yan)保證說(shuo):“我(wo)是天下(xia)之(zhi)主,豈(qi)會對(dui)人失(shi)信(xin)(xin),你要深知(zhi)我(wo)心。”侯(hou)(hou)(hou)(hou)景(jing)(jing)(jing)假冒高(gao)(gao)澄(cheng)名義寫了一封信(xin)(xin)給蕭衍(yan)(yan),提議(yi)用(yong)蕭淵(yuan)明(ming)(ming)交換侯(hou)(hou)(hou)(hou)景(jing)(jing)(jing)。蕭衍(yan)(yan)這時(shi)露出真面(mian)目(mu),復(fu)(fu)信(xin)(xin)說(shuo):“你早上(shang)送還(huan)(huan)蕭淵(yuan)明(ming)(ming),我(wo)晚上(shang)就(jiu)送還(huan)(huan)侯(hou)(hou)(hou)(hou)景(jing)(jing)(jing)。”侯(hou)(hou)(hou)(hou)景(jing)(jing)(jing)的截獲回信(xin)(xin)之(zhi)后(hou)(hou),決心叛(pan)變,他(ta)集結兵力,從壽陽(yang)南(nan)下(xia),直指首都建康(江蘇南(nan)京)。
侯(hou)景(jing)(jing)于東魏武定(ding)(ding)六年(nian)(nian)(548年(nian)(nian))八月起兵,如(ru)入無人之(zhi)(zhi)境的渡過長(chang)江,于十(shi)一(yi)月抵達建康,百道(dao)攻(gong)城。南(nan)梁各路(lu)勤王軍隊(dui),云集城外,每天(tian)跟美女飲酒歡宴,不(bu)敢作戰。蕭(xiao)衍把皇帝詔書系到風箏上,命他(ta)們進攻(gong)解圍,可是(shi)沒有人聽他(ta)的命令。在侯(hou)景(jing)(jing)之(zhi)(zhi)亂的過程中,高澄(cheng)一(yi)直密切關(guan)注南(nan)梁局勢(shi),并(bing)且于武定(ding)(ding)六年(nian)(nian)(548年(nian)(nian))秋(qiu)派尚書辛術前往(wang)兩淮之(zhi)(zhi)地,趁火打(da)劫,侵吞了大片梁國土地。兩淮之(zhi)(zhi)地多處州郡(jun)因不(bu)堪侯(hou)景(jing)(jing)襲擾,紛紛轉投東魏。不(bu)到一(yi)年(nian)(nian)時間,東魏借著侯(hou)景(jing)(jing)之(zhi)(zhi)亂從中漁利,共得了二十(shi)三個州,并(bing)攻(gong)陷淮南(nan)重鎮壽陽,將(jiang)疆域(yu)從淮河以北(bei)一(yi)直拓展(zhan)到長(chang)江沿線。
遇刺身亡
武定七年(549年)四(si)月,高(gao)澄(cheng)以大(da)將軍的(de)(de)身(shen)份兼相國,封齊(qi)王,并加(jia)殊禮,即贊拜不(bu)名(ming)(ming)、入朝不(bu)趨、劍履(lv)上殿。作為人(ren)臣而言,其權(quan)位幾(ji)乎已臻頂(ding)峰,高(gao)澄(cheng)遂(sui)與(yu)(yu)親信(xin)們(men)開(kai)(kai)始密商正式奪取元(yuan)氏政權(quan)。八月,從(cong)潁川(chuan)前線凱旋(xuan)班師后的(de)(de)高(gao)澄(cheng)正與(yu)(yu)親信(xin)大(da)臣們(men)在北(bei)城東(dong)(dong)柏堂內(nei)(nei)密謀(mou)禪代東(dong)(dong)魏(wei)之事,蘭京(jing)(jing)假裝入內(nei)(nei)送食,趁機察看(kan)情況。高(gao)澄(cheng)認為他(ta)行動(dong)鬼祟(sui),對他(ta)產生了(le)懷疑,令他(ta)退下(xia),并對在座的(de)(de)人(ren)說道:“我(wo)昨夜夢見這(zhe)個奴才用刀(dao)砍我(wo),看(kan)來(lai)我(wo)得(de)處死(si)他(ta)。”蘭京(jing)(jing)在外(wai)面(mian)偷聽到這(zhe)句話,更下(xia)定了(le)先下(xia)手為強的(de)(de)決心(xin)。于是藏(zang)刀(dao)于盤(pan)底,再(zai)度送食。高(gao)澄(cheng)怒道:“我(wo)沒(mei)有(you)下(xia)令,你(ni)怎么一(yi)(yi)再(zai)進來(lai)?”蘭京(jing)(jing)大(da)喝一(yi)(yi)聲:“我(wo)來(lai)殺(sha)你(ni)!”隨即朝床上撲來(lai)。楊愔最(zui)先逃(tao)脫(tuo),崔季舒躲(duo)進廁所里,陳(chen)元(yuan)康以身(shen)體遮擋高(gao)澄(cheng),被刺成重傷。高(gao)澄(cheng)從(cong)床上躍下(xia)時崴傷了(le)腳無法逃(tao)走(zou),只得(de)鉆入大(da)床底下(xia)躲(duo)避。蘭京(jing)(jing)的(de)(de)六名(ming)(ming)同(tong)黨隨即趕(gan)來(lai),將前來(lai)營救(jiu)高(gao)澄(cheng)的(de)(de)兩名(ming)(ming)侍衛長砍得(de)一(yi)(yi)死(si)一(yi)(yi)傷。眾人(ren)一(yi)(yi)齊(qi)掀開(kai)(kai)大(da)床,將高(gao)澄(cheng)殺(sha)死(si)。蘭京(jing)(jing)和同(tong)黨雖然(ran)旋(xuan)即被聞訊趕(gan)來(lai)的(de)(de)高(gao)洋斬殺(sha),但高(gao)澄(cheng)卻(que)早已身(shen)亡,年僅二十九(jiu)歲。
高(gao)澄(cheng)(cheng)死后(hou),高(gao)洋繼承(cheng)父(fu)兄基(ji)業。武定八年(550年),北齊(qi)建立。高(gao)洋追封高(gao)澄(cheng)(cheng)為文襄皇帝,廟號世宗,陵(ling)墓為峻成陵(ling)。高(gao)澄(cheng)(cheng)留下了六(liu)個兒子(zi),除了小兒子(zi)高(gao)紹信(xin)沒有(you)什么事跡外,其余都文武雙全。尤其四(si)子(zi)高(gao)長恭更是(shi)一代名(ming)將,他就是(shi)有(you)名(ming)的蘭陵(ling)王。
為政舉措
政治方面
天平三(san)年(nian)(536年(nian)),在(zai)高澄入(ru)鄴城輔(fu)政之后,東魏(wei)政權初期官(guan)場的(de)貪(tan)賄之風,開(kai)始逐漸(jian)得到改(gai)善,元(yuan)(yuan)象(xiang)元(yuan)(yuan)年(nian)(538年(nian))十二月,高澄擔任(ren)吏部(bu)尚書之后開(kai)始整(zheng)頓吏治(zhi)(zhi),改(gai)革(ge)官(guan)員選拔制度,不拘一格選用收集人才,給東魏(wei)的(de)政治(zhi)(zhi)帶來了(le)新氣象(xiang)。武定二年(nian)(544年(nian)),高澄二十四歲,領中書監、仍攝(she)吏部(bu)尚書。高澄用崔(cui)暹、宋游道(dao)、崔(cui)昂(ang)、盧斐等(deng)人整(zheng)肅貪(tan)賄官(guan)員的(de)行(xing)動自(zi)此開(kai)始。在(zai)崔(cui)暹、宋游道(dao)、崔(cui)昂(ang)等(deng)人的(de)大力(li)整(zheng)肅下,司(si)馬(ma)子如、元(yuan)(yuan)羨、慕(mu)容獻、元(yuan)(yuan)坦、可(ke)朱渾道(dao)元(yuan)(yuan)、孫騰(teng)、高隆之、侯景、元(yuan)(yuan)弼等(deng)勛貴(gui)都受到彈劾,輕(qing)者(zhe)降官(guan),重者(zhe)處死。
高(gao)(gao)歡(huan)大部分時間在(zai)晉陽,孫騰、司馬子如、高(gao)(gao)岳、高(gao)(gao)隆之都是高(gao)(gao)歡(huan)的親信黨羽(yu),朝中的政務高(gao)(gao)歡(huan)交給他(ta)們去(qu)管(guan)理,鄴城的人稱(cheng)他(ta)們為“四(si)貴(gui)”。這四(si)個人權勢在(zai)朝廷內外炙手可熱(re),他(ta)們大都驕縱貪婪,橫行不法(fa)。高(gao)(gao)歡(huan)想(xiang)要(yao)削弱他(ta)們的權力,所以委(wei)任(ren)高(gao)(gao)澄為大將軍、領中書監,將原來屬于門(men)下處理的機要(yao)大事全部移交給中書省,對文武百官(guan)進行獎(jiang)賞與(yu)懲罰,事先(xian)都必須向高(gao)(gao)澄稟報(bao)。
高澄愛賢好士,沒有民族偏見,在鮮卑政(zheng)權(quan)之中,能夠做(zuo)到禮遇漢(han)族士大(da)夫。崔暹(xian)等一干(gan)漢(han)族文官在高澄的大(da)力(li)(li)支持下敢(gan)于全力(li)(li)糾察(cha)權(quan)豪,無所縱(zong)舍。
軍事方面
武定五(wu)年(nian)(547年(nian)),西魏(wei)大將王(wang)(wang)思(si)政為荊州刺史。次年(nian),侯景(jing)叛離高歡(huan),向(xiang)西魏(wei)請援,王(wang)(wang)思(si)政以(yi)救援為名,趁(chen)勢攻占(zhan)了侯景(jing)所據的(de)7州12鎮。宇文(wen)泰以(yi)授(shou)侯景(jing)大將軍、中書令、河(he)南(nan)大行臺、河(he)南(nan)諸(zhu)軍事之(zhi)位回(hui)授(shou)王(wang)(wang)思(si)政,王(wang)(wang)思(si)政皆(jie)不受(shou)(shou)。宇文(wen)泰頻使加授(shou),不得(de)以(yi)唯以(yi)河(he)南(nan)諸(zhu)軍事一職受(shou)(shou)之(zhi),入守穎川(今河(he)南(nan)禹縣)。
武定六年(nian)(548年(nian)),東(dong)(dong)魏派(pai)太尉高岳、行(xing)臺慕容紹宗(zong),大(da)都督劉(liu)豐生等率(lv)步騎10萬(wan)進(jin)攻潁川(chuan)之長社城(cheng)(今(jin)河(he)(he)南(nan)長葛),被(bei)王(wang)思(si)政(zheng)(zheng)(zheng)擊敗。高澄見(jian)穎川(chuan)數攻不(bu)克,屢次派(pai)兵增援(yuan),并(bing)決洧水灌城(cheng),城(cheng)中頓時(shi)水流涌溢,不(bu)可扼止(zhi)。東(dong)(dong)魏軍隊(dui)趁勢進(jin)攻,王(wang)思(si)政(zheng)(zheng)(zheng)身擋矢石同士卒(zu)并(bing)肩作戰,英勇抗擊。西魏宇文泰(tai)得悉(xi)王(wang)思(si)政(zheng)(zheng)(zheng)被(bei)困,即派(pai)大(da)將(jiang)軍趙(zhao)貴率(lv)兵救援(yuan),兵至(zhi)穰(rang)城(cheng)(今(jin)河(he)(he)南(nan)鄧縣)為陂澤所阻(zu)。長社城(cheng)得不(bu)到外援(yuan),危在旦(dan)夕。
武定(ding)七年(nian)(nian)(549年(nian)(nian))夏,東魏(wei)將帥慕(mu)容(rong)紹宗(zong)、劉豐(feng)生、慕(mu)容(rong)永(yong)(yong)珍見城(cheng)即可攻破,乘樓船觀察城(cheng)中情況,忽(hu)然大風(feng)驟起(qi),所乘樓船順風(feng)漂泊城(cheng)下(xia),西(xi)魏(wei)守城(cheng)將士(shi)從城(cheng)上用(yong)長鉤牽船,弓(gong)弩(nu)亂發,慕(mu)容(rong)紹宗(zong)赴水溺(ni)死,劉豐(feng)生中矢而死,慕(mu)容(rong)永(yong)(yong)珍被生擒斬首。
東魏(wei)二將死后(hou),士(shi)氣大(da)喪,不敢再逼(bi)進長(chang)社,高(gao)澄聞悉(xi),親率步騎(qi)11萬(wan)來攻(gong)。他聽(ting)從大(da)都督(du)破六韓(han)常與洛(luo)州刺(ci)史可朱渾道(dao)(dao)元的建議(yi),在關(guan)口、大(da)谷二道(dao)(dao)的咽喉要(yao)地駐兵守衛,扼住了王思政(zheng)的糧(liang)道(dao)(dao),導致長(chang)社城徹底斷糧(liang)。抵(di)達長(chang)社城后(hou),高(gao)澄親臨前(qian)沿(yan)陣(zhen)地督(du)造土堰,重(zhong)新聚(ju)水(shui)攻(gong)城,并組織(zhi)督(du)勵“決命夫”持續攻(gong)城。時(shi)西風突起(qi),河水(shui)隨風入城,北面工事被沖毀(hui),東魏(wei)將士(shi)趁(chen)勢入城。
人物評價
侯景:①"高王在,吾不(bu)敢有(you)異;王沒,吾不(bu)能與鮮卑小兒(er)(高澄)共(gong)事!"②“誰教鮮卑兒(er)(高澄)解(jie)遣(qian)紹宗(zong)來?若然(ran),高王定未死耶?”
婁昭君:"此兒聰明曉事而(er)不受(shou)訓,宜其有禍(huo)。然年未三(san)十,遽棄(qi)我而(er)逝,目前事業更靠何人?"
元善見:①"大將軍(jun)死,似(si)是天意(yi),威權當(dang)復歸帝(di)室矣。" ②“逮文襄承構,世(shi)業(ye)逾廣,邇(er)安遠服,海內晏如,國(guo)命(ming)已康,生(sheng)生(sheng)得性(xing)。”
李(li)延壽:①文(wen)(wen)襄美姿(zi)容,善言笑,談謔之(zhi)際,從容弘雅(ya)。性聰警,多籌策,當朝(chao)作相,聽斷如流(liu)。愛士好賢,待之(zhi)以(yi)禮,有(you)(you)神武之(zhi)風(feng)焉。然少壯(zhuang)(zhuang)氣猛,嚴(yan)峻刑法。高慎(shen)西(xi)叛,侯(hou)景(jing)南翻,非直本懷(huai)狼戾(li),兼亦有(you)(you)懼威(wei)略。情(qing)欲(yu)奢淫(yin),動乖制度。嘗(chang)于(yu)宮(gong)西(xi)造宅,墻(qiang)院高廣(guang),聽事宏(hong)壯(zhuang)(zhuang),亞太極(ji)殿。神武入朝(chao),責之(zhi),乃止。 ②昔魏氏(shi)失馭,中(zhong)原蕩析。齊神武爰從晉(jin)部(bu),大(da)號冀方。屢(lv)戰而翦兇(xiong)徒,一麾以(yi)清(qing)京洛。尊主匡國,功濟天(tian)下。既而魏武帝規避權(quan)逼,歷(li)數既盡,適所以(yi)速(su)關、河之(zhi)分焉。文(wen)(wen)襄嗣膺霸道,威(wei)略昭著。內除奸逆,外拓淮夷,擯斥貪殘,存(cun)情(qing)人(ren)物(wu)。而志在峻法,急于(yu)御(yu)下,于(yu)前王之(zhi)德,有(you)(you)所未同。蓋(gai)天(tian)意人(ren)心,好生(sheng)惡(e)殺,雖吉(ji)兇(xiong)報應,未皆影響。總(zong)而論(lun)之(zhi),積善多慶。然文(wen)(wen)襄之(zhi)禍生(sheng)所忽,蓋(gai)有(you)(you)由焉。
魏(wei)徵:“文襄以英明(ming)之(zhi)略,伐叛(pan)柔遠(yuan)。于時喪君有君,師出以律。河陰之(zhi)役(yi),摧(cui)宇(yu)文如反掌(zhang);渦(wo)陽之(zhi)戰,掃侯景如拉枯。故能氣懾西鄰(lin),威加南服。王室(shi)是賴(lai),東夏宅心。”
盧思道:“文(wen)襄(xiang)嗣業(ye),始(shi)逾弱(ruo)冠。瑰環杰(jie)之(zhi)氣,足(zu)稱負荷。賓禮時秀,驅駕群(qun)雄。內外(wai)肅清,朝無(wu)秕政(zheng)。侯景背恩棄(qi)義,狼顧汝潁,蕭衍失信幸(xing)災,蟻聚彭汴。于是謀臣運策,猛士推(tui)鋒。渦陽之(zhi)役,兇(xiong)渠匹(pi)馬(ma)南逝;寒山之(zhi)戰,吳卒只輪不返。王思政(zheng)入據長(chang)安,淹歷(li)歲時,神(shen)旗暫臨,如(ru)風埽籜。三秦勍(qing)敵,閉關自(zi)守,五湖之(zhi)長(chang),革音請命。魏孝靜以天歷(li)有在,鼎祚將遺,大禮備物,率由舊典,允恭克讓,推(tui)而弗居。禍(huo)生非慮,匕首竊發。爾(er)其弗兇(xiong)剪暴,剛斷英峙。天崩地坼,堂構闕如(ru)。嗣子幼沖,未堪(kan)多(duo)難。”
朱敬則:“文襄(xiang)克纂丕(pi)基(ji),堪負大(da)業,追成(cheng)曩志,不(bu)忝(tian)遠(yuan)圖。故能(neng)(neng)委任紹宗,外(wai)平侯景(jing);借假(jia)貞節,內察權豪。沙汰眾流,厘正群(qun)務;紀綱具舉,朝(chao)野肅(su)然。況(kuang)乃嘉思政之(zhi)忠,遙接(jie)其(qi)手;寤陸生之(zhi)直(zhi),更賞其(qi)能(neng)(neng),此(ci)(ci)亦可稱也。且夫為人上者(zhe),當(dang)不(bu)忝(tian)威儀,慎惜名器(qi)。先王以之(zhi)革弊(bi),達人因此(ci)(ci)垂(chui)風(feng)。是故立其(qi)章程(cheng),明(ming)其(qi)限節,水火可蹈,禮教難(nan)逾(yu)。今天蔭(yin)甫(fu)傾,洪基(ji)靡構。國(guo)有大(da)難(nan),未可三年不(bu)言;高宴后園,豈得一(yi)朝(chao)盤舞?此(ci)(ci)不(bu)慎爾儀也。”
呂思勉:“北齊基業,雖創自神(shen)武(高(gao)歡),而其(qi)能整頓內治,則頗由(you)于文襄(xiang)(高(gao)澄)”。
軼事典故
暗通庶母
鄭(zheng)大(da)車出身滎陽(yang)鄭(zheng)氏,鄭(zheng)儼(yan)祖之(zhi)(zhi)庶女(nv)(nv)。北魏時期曾嫁(jia)給廣平(ping)王(wang)元(yuan)悌為妃。后(hou)來(lai)元(yuan)悌死于河陰之(zhi)(zhi)變,鄭(zheng)大(da)車孀居于鄴(ye)城,被高歡(huan)(huan)看中(zhong),收為側室。天平(ping)二年(nian)(nian)(535年(nian)(nian)),高歡(huan)(huan)攻打劉蠡升,高澄與鄭(zheng)大(da)車私通,高澄時年(nian)(nian)14歲,高歡(huan)(huan)回朝(chao)后(hou),一名婢女(nv)(nv)將(jiang)此(ci)事向(xiang)他告發,并(bing)(bing)有兩位婢女(nv)(nv)作證。高歡(huan)(huan)打了(le)高澄一百棍,然后(hou)把他囚禁起(qi)來(lai),其(qi)母婁昭君也被斷(duan)絕往來(lai)。當時爾朱英娥很受高歡(huan)(huan)寵(chong)幸,并(bing)(bing)生第五子彭(peng)城王(wang)高浟,高歡(huan)(huan)便(bian)想廢掉高澄世子之(zhi)(zhi)位。高澄只得求(qiu)救于司馬子如。
司馬(ma)(ma)子(zi)(zi)如(ru)來(lai)到(dao)朝(chao)廷以(yi)(yi)后,假裝不知(zhi)此事,便請求(qiu)朝(chao)見高歡的妻子(zi)(zi)婁昭(zhao)君。高歡把發生的事情(qing)告訴(su)了他。司馬(ma)(ma)子(zi)(zi)如(ru)說:“我(wo)的兒(er)子(zi)(zi)司馬(ma)(ma)消難也與我(wo)的小妾私通(tong),像這樣(yang)(yang)的事情(qing),應該掩蓋起來(lai)才是(shi)。王(wang)(wang)妃(fei)(fei)是(shi)大(da)王(wang)(wang)的結發妻子(zi)(zi),過(guo)去(qu)常常拿父(fu)母的家財來(lai)供給(gei)大(da)王(wang)(wang)。大(da)王(wang)(wang)在(zai)懷朔被杖打,體無(wu)完膚,王(wang)(wang)妃(fei)(fei)日夜喂水(shui)喂飯,治療(liao)瘡傷。后來(lai)為(wei)了躲避葛榮,你們(men)一起逃往并州(zhou)。貧困的時候(hou),燒馬(ma)(ma)的糞便作飯,自己制作馬(ma)(ma)靴,這樣(yang)(yang)的恩義(yi)怎(zen)(zen)么(me)可(ke)以(yi)(yi)忘(wang)卻呢(ni)?夫婦相助相愛(ai),女兒(er)嫁給(gei)皇帝,兒(er)子(zi)(zi)繼承您的事業,況且(qie)(qie)婁領軍功勛(xun)蓋世,怎(zen)(zen)么(me)可(ke)以(yi)(yi)輕易加(jia)以(yi)(yi)變故(gu)呢(ni)?況且(qie)(qie)一個女子(zi)(zi)不過(guo)像一株(zhu)小草一樣(yang)(yang),而婢女的話您不必深信。”
高(gao)(gao)歡(huan)(huan)便讓(rang)司(si)(si)(si)馬(ma)(ma)子如(ru)審問(wen)此(ci)事。司(si)(si)(si)馬(ma)(ma)子如(ru)見到高(gao)(gao)澄(cheng)后,責備他(ta)說(shuo):“男子漢怎么可(ke)以害怕威逼而自己誣(wu)說(shuo)自己呢(ni)?”于(yu)是(shi)(shi),司(si)(si)(si)馬(ma)(ma)子如(ru)讓(rang)兩位婢女推翻自己的(de)證詞,并(bing)(bing)威脅告(gao)發(fa)的(de)婢女使她上吊自殺。司(si)(si)(si)馬(ma)(ma)子如(ru)這才告(gao)訴高(gao)(gao)歡(huan)(huan)說(shuo):“果然說(shuo)的(de)是(shi)(shi)假話。”高(gao)(gao)歡(huan)(huan)非常高(gao)(gao)興,立即召(zhao)來婁昭君(jun)和(he)高(gao)(gao)澄(cheng)。婁昭君(jun)遠遠望見高(gao)(gao)歡(huan)(huan),一(yi)步一(yi)叩(kou)頭,高(gao)(gao)澄(cheng)也邊走(zou)邊拜,父子夫(fu)妻相對而哭,和(he)好如(ru)初。高(gao)(gao)歡(huan)(huan)便設酒宴歡(huan)(huan)慶,并(bing)(bing)說(shuo):“讓(rang)我(wo)們父子重新團(tuan)圓(yuan)的(de),是(shi)(shi)司(si)(si)(si)馬(ma)(ma)子如(ru)啊!”于(yu)是(shi)(shi),賜給(gei)(gei)司(si)(si)(si)馬(ma)(ma)子如(ru)黃(huang)金一(yi)百三(san)十斤,高(gao)(gao)澄(cheng)也送給(gei)(gei)他(ta)良(liang)馬(ma)(ma)五十匹(pi)。鄭大(da)車經過此(ci)事仍然寵愛不衰,弟弟也跟著雞犬升(sheng)天,后來她給(gei)(gei)高(gao)(gao)歡(huan)(huan)生下第(di)十四子,為北齊(qi)馮翊王高(gao)(gao)潤。
與李昌儀
李(li)昌(chang)儀是(shi)北魏大臣李(li)伯徽之女(nv),出身趙郡(jun)李(li)氏(shi),美貌(mao)聰慧,精(jing)于騎術。她(ta)的出現(xian)令已(yi)經年過(guo)不惑的高慎(shen)拋棄了原配妻子崔氏(shi),與(yu)她(ta)成婚(hun)。婚(hun)后因為高慎(shen)經常跟(gen)和(he)尚顯公聊天,李(li)昌(chang)儀嫉妒,進讒言令高慎(shen)將和(he)尚拉殺(sha)。
東(dong)魏(wei)武定元年(543年),兩(liang)魏(wei)第(di)(di)四(si)次大(da)(da)戰(zhan)(邙山大(da)(da)戰(zhan))揭(jie)開序幕。此(ci)次戰(zhan)爭的(de)導火索是(shi)由于(yu)(yu)高(gao)(gao)(gao)敖曹的(de)哥哥高(gao)(gao)(gao)慎(shen)(shen)以(yi)北(bei)(bei)豫(yu)州(zhou)投(tou)降(jiang)西魏(wei)引起。高(gao)(gao)(gao)慎(shen)(shen)從滄州(zhou)調回(hui)鄴城(cheng),擔任(ren)(ren)御(yu)(yu)史中尉(wei),有選拔舉薦官員的(de)權利。他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)選手下(xia)御(yu)(yu)史的(de)時候,往(wang)往(wang)喜歡(huan)用自己的(de)親戚(qi)鄉黨。人選報(bao)上去(qu)之后,掌握終審(shen)大(da)(da)權的(de)高(gao)(gao)(gao)澄(cheng)發覺他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)這(zhe)種結黨營(ying)私的(de)行為(wei)(wei)之后立即阻止,大(da)(da)筆一揮,奏令改選。高(gao)(gao)(gao)慎(shen)(shen)知道崔暹(xian)是(shi)高(gao)(gao)(gao)澄(cheng)的(de)心腹(fu)重臣(chen),之前(qian)(qian)他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)拋棄(qi)(qi)的(de)原配是(shi)崔暹(xian)妹(mei)(mei)妹(mei)(mei),因此(ci)他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)懷(huai)疑高(gao)(gao)(gao)澄(cheng)駁(bo)回(hui)他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)的(de)奏疏是(shi)因為(wei)(wei)聽(ting)信了(le)(le)崔暹(xian)的(de)讒言,就將這(zhe)兩(liang)人一道恨上了(le)(le)。高(gao)(gao)(gao)澄(cheng)首(shou)(shou)先給崔氏(shi)找(zhao)了(le)(le)門第(di)(di)更高(gao)(gao)(gao)的(de)人家改嫁了(le)(le),在婚(hun)禮(li)的(de)當晚親自出席,給足了(le)(le)崔暹(xian)面子,扳回(hui)這(zhe)一局。隨后,他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)把目光轉向了(le)(le)高(gao)(gao)(gao)慎(shen)(shen)的(de)后妻李(li)昌儀(yi)。因為(wei)(wei)李(li)昌儀(yi)的(de)介入,才(cai)導致崔氏(shi)被拋棄(qi)(qi),所以(yi)報(bao)復的(de)對象首(shou)(shou)先是(shi)她。高(gao)(gao)(gao)澄(cheng)前(qian)(qian)去(qu)調戲李(li)昌儀(yi),借此(ci)羞(xiu)辱(ru)高(gao)(gao)(gao)慎(shen)(shen),李(li)昌儀(yi)衣帶盡裂,脫(tuo)身后向高(gao)(gao)(gao)慎(shen)(shen)哭訴(su)。高(gao)(gao)(gao)慎(shen)(shen)又(you)怕又(you)恨,因此(ci)密謀造反。因為(wei)(wei)存(cun)了(le)(le)反心,高(gao)(gao)(gao)慎(shen)(shen)怠(dai)慢公務,無心理事,借口說崔暹(xian)經常排擠(ji)污蔑自己,整天(tian)玩忽職守。高(gao)(gao)(gao)歡(huan)看到他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)這(zhe)般怠(dai)慢,當著大(da)(da)臣(chen)的(de)面責備了(le)(le)他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)一頓(dun),免去(qu)了(le)(le)他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)御(yu)(yu)史中尉(wei)的(de)職務,將他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)外放到兩(liang)魏(wei)邊境的(de)北(bei)(bei)豫(yu)州(zhou)去(qu)擔任(ren)(ren)刺史。高(gao)(gao)(gao)慎(shen)(shen)被外放為(wei)(wei)北(bei)(bei)豫(yu)州(zhou)刺史后,高(gao)(gao)(gao)歡(huan)開始(shi)懷(huai)疑他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta),于(yu)(yu)是(shi)派(pai)(pai)人前(qian)(qian)去(qu)他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)的(de)屬地探察。高(gao)(gao)(gao)慎(shen)(shen)先下(xia)手為(wei)(wei)強,設埋伏(fu)擒拿了(le)(le)高(gao)(gao)(gao)歡(huan)派(pai)(pai)去(qu)的(de)官員,隨即向西魏(wei)投(tou)降(jiang),東(dong)魏(wei)的(de)戰(zhan)略(lve)要(yao)地虎牢關落入西魏(wei)之手。宇文泰親率諸軍接應高(gao)(gao)(gao)慎(shen)(shen),軍至洛陽,包(bao)圍河橋南城(cheng)。
邙山(shan)之戰(zhan),宇文泰慘敗,而李(li)昌(chang)儀則被侯景俘獲,送回(hui)鄴城(cheng)。高(gao)澄(cheng)(cheng)身(shen)著盛(sheng)裝,前(qian)往(wang)監牢探視,問:“今日若和?”李(li)昌(chang)儀無奈,跟從高(gao)澄(cheng)(cheng)做(zuo)了小妾。高(gao)澄(cheng)(cheng)死(si)后(hou)(hou),她入宮做(zuo)了女官,侍奉婁太(tai)后(hou)(hou)。高(gao)殷繼位(wei),她以同族的身(shen)份接近太(tai)后(hou)(hou)李(li)祖娥,騙取(qu)楊愔等人準備外放高(gao)演(yan)和高(gao)湛的密報,告發于(yu)婁太(tai)皇太(tai)后(hou)(hou),直接導(dao)致高(gao)演(yan)政變篡(cuan)位(wei),殺害了高(gao)殷。
與元玉儀
元(yuan)(yuan)玉儀(yi)是北魏(wei)高(gao)陽王(wang)元(yuan)(yuan)雍的世子(zi)元(yuan)(yuan)泰的庶出(chu)女,元(yuan)(yuan)泰在河(he)陰之變(bian)時被殺(sha)害,一度家境敗落,元(yuan)(yuan)玉儀(yi)淪為孫(sun)騰的家妓(ji)。高(gao)歡當國后,給當年在河(he)陰之變(bian)中遇(yu)害的文(wen)武百(bai)官(guan)各自(zi)撫(fu)恤追贈(zeng)。元(yuan)(yuan)泰已死,高(gao)陽王(wang)的爵位由他的嫡子(zi)元(yuan)(yuan)斌(bin)襲承。元(yuan)(yuan)玉儀(yi)幾次登門請求,想要(yao)認祖歸宗,被元(yuan)(yuan)斌(bin)拒絕。
武定五年(nian)(nian)(547年(nian)(nian)),高(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)歡(huan)病故,高(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)澄(cheng)(cheng)(cheng)接任為(wei)(wei)(wei)渤海王,成為(wei)(wei)(wei)東(dong)魏的(de)實際(ji)統治者。這(zhe)一年(nian)(nian)初秋,高(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)澄(cheng)(cheng)(cheng)從(cong)晉陽來鄴城(cheng)朝覲。不(bu)知道什(shen)么原因,元(yuan)玉(yu)儀被(bei)孫騰拋棄,在通(tong)往(wang)皇宮的(de)必(bi)經之(zhi)路上遇到了上朝途中(zhong)的(de)高(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)澄(cheng)(cheng)(cheng)。高(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)澄(cheng)(cheng)(cheng)將(jiang)她(ta)(ta)帶回去,安(an)頓在他(ta)(ta)平(ping)日(ri)里用(yong)來處理政務的(de)東(dong)柏(bo)堂住下。為(wei)(wei)(wei)了給(gei)(gei)她(ta)(ta)出(chu)氣,高(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)澄(cheng)(cheng)(cheng)甚至奏(zou)請皇帝,將(jiang)她(ta)(ta)封為(wei)(wei)(wei)瑯琊公(gong)主。高(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)澄(cheng)(cheng)(cheng)素來風流愛色(se),當(dang)(dang)時的(de)中(zhong)書(shu)侍(shi)郎崔季(ji)舒是(shi)(shi)高(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)澄(cheng)(cheng)(cheng)的(de)密友,平(ping)日(ri)里受高(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)澄(cheng)(cheng)(cheng)之(zhi)托,幫高(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)澄(cheng)(cheng)(cheng)尋(xun)訪美人。得(de)到元(yuan)玉(yu)儀之(zhi)后,高(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)澄(cheng)(cheng)(cheng)非常高(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)興(xing),還對崔季(ji)舒炫耀說:“你經常替我選美女(nv),可選了這(zhe)么多,卻都沒有(you)(you)我自己得(de)到的(de)這(zhe)般絕異(yi)之(zhi)人。崔暹知道此事必(bi)來進諫(jian),我正等著呢。”聽到風聲的(de)崔暹很快趕(gan)來,高(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)澄(cheng)(cheng)(cheng)猜(cai)到他(ta)(ta)會勸(quan)自己不(bu)要做(zuo)這(zhe)等荒唐(tang)事,就(jiu)(jiu)故意板著臉(lian)不(bu)給(gei)(gei)他(ta)(ta)好臉(lian)色(se)看。崔暹看在眼里,心(xin)中(zhong)有(you)(you)數。他(ta)(ta)再來東(dong)柏(bo)堂見(jian)高(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)澄(cheng)(cheng)(cheng)時故意將(jiang)袖子(zi)里的(de)名(ming)刺掉落在地。高(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)澄(cheng)(cheng)(cheng)詫(cha)異(yi),問他(ta)(ta)這(zhe)是(shi)(shi)做(zuo)什(shen)么。他(ta)(ta)一臉(lian)恭(gong)敬地回答(da):“特來拜謁(ye)公(gong)主”。高(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)(gao)澄(cheng)(cheng)(cheng)喜出(chu)望外,拉著他(ta)(ta)的(de)手就(jiu)(jiu)進去見(jian)元(yuan)玉(yu)儀。通(tong)過(guo)此事,可見(jian)元(yuan)玉(yu)儀當(dang)(dang)時所(suo)受的(de)榮寵之(zhi)盛。
為(wei)了(le)固寵,元(yuan)玉儀(yi)(yi)將自己早已(yi)經嫁人的(de)(de)姐(jie)姐(jie)元(yuan)靜(jing)儀(yi)(yi)介紹給高澄(cheng)。高澄(cheng)愛屋(wu)及(ji)烏(wu),也與元(yuan)靜(jing)儀(yi)(yi)通奸,給元(yuan)靜(jing)儀(yi)(yi)奏封了(le)公主。一人得道雞(ji)犬升天,元(yuan)靜(jing)儀(yi)(yi)的(de)(de)丈夫(fu)崔括,還有(you)她的(de)(de)兒子都被高澄(cheng)破格(ge)提(ti)拔(ba),還得了(le)豐厚(hou)的(de)(de)賞賜(si)。元(yuan)氏姐(jie)妹揚眉吐氣,過(guo)了(le)一段(duan)風光無兩的(de)(de)好日子。后來高澄(cheng)遇刺(ci)身亡,元(yuan)玉儀(yi)(yi)的(de)(de)名字(zi)再(zai)未在史書上出(chu)現過(guo),不知(zhi)所終。
史書記載
《北(bei)齊書·卷三·帝紀第三》
《北史·卷六·齊本紀上》
《資治通鑒·卷(juan)一百六十》
《太平御覽·卷一百三十》