人物生平
早年經歷
永熙三(san)年(534年),宇文(wen)泰(tai)到夏州,在統(tong)萬(wan)城生下宇文(wen)毓(yu),因此取(qu)小名為(wei)統(tong)萬(wan)突。
大(da)統十四年(549年),宇文毓被封為(wei)寧都郡公,食邑三(san)千(qian)戶。
大統十六年(551年),代行華州政事(shi)。隨即被任(ren)命為開(kai)府儀同三司、宜州諸軍(jun)事(shi)、宜州刺(ci)史。
西魏恭帝(di)三年(556年),授任大將軍(jun),鎮(zhen)守(shou)隴山以西地(di)區(qu)。孝(xiao)閔帝(di)元年(557年)正月,宇文毓的(de)弟(di)(di)弟(di)(di)孝(xiao)閔帝(di)宇文覺(jue)受禪繼(ji)位(wei),升(sheng)任宇文毓為柱國,轉(zhuan)任岐州(zhou)諸軍(jun)事、岐州(zhou)刺史。宇文毓在岐州(zhou)任職時(shi),很有政績,深得百姓感激。
登基為帝
孝(xiao)閔帝元年(nian)(557年(nian))九月,晉公宇(yu)(yu)文(wen)護(hu)廢(fei)黜(chu)孝(xiao)閔帝,宇(yu)(yu)文(wen)護(hu)因自己的羽翼尚未(wei)豐滿,不(bu)敢自立。乃遣(qian)使到岐州迎宇(yu)(yu)文(wen)毓(yu)繼位。九月二(er)十七日,宇(yu)(yu)文(wen)毓(yu)抵(di)達京(jing)城。九月二(er)十八(ba)日,即天王位,赦免天下囚犯。
武成元年(559年)八月十四日,宇文毓以稱(cheng)王不足以威天下,故改(gai)稱(cheng)皇帝,追尊父親(qin)宇文泰(tai)為文皇帝,大赦(she)天下,建年號武成。
中毒去世
宇(yu)文(wen)(wen)(wen)(wen)毓表(biao)面看來溫弱,其(qi)實內(nei)里(li)極是明敏有主見。他不(bu)肯處處聽命宇(yu)文(wen)(wen)(wen)(wen)護, 宇(yu)文(wen)(wen)(wen)(wen)護假意歸政后,宇(yu)文(wen)(wen)(wen)(wen)毓開始行使一部分的(de)權(quan)力(li)處理國事、進行改革,但是兵權(quan)還是牢(lao)牢(lao)掌握在(zai)宇(yu)文(wen)(wen)(wen)(wen)護的(de)手里(li),宇(yu)文(wen)(wen)(wen)(wen)護見宇(yu)文(wen)(wen)(wen)(wen)毓不(bu)好(hao)控制便(bian)設法暗害宇(yu)文(wen)(wen)(wen)(wen)毓。
當時(shi),有一個叫(jiao)李(li)安的人,以(yi)廚藝(yi)得寵于(yu)宇(yu)(yu)文(wen)護,被提升(sheng)為膳部下大夫(fu)。武(wu)成二(er)(er)年(nian)(560年(nian))四月(yue)(yue),宇(yu)(yu)文(wen)護悄悄命令(ling)李(li)安,乘(cheng)宇(yu)(yu)文(wen)毓進(jin)食(shi)之機在食(shi)物中(zhong)下毒。 四月(yue)(yue)十九(jiu)日(ri),宇(yu)(yu)文(wen)毓病(bing)危,口授遺詔(zhao)傳位于(yu)四弟魯國公(gong)宇(yu)(yu)文(wen)邕。四月(yue)(yue)二(er)(er)十日(ri)(5月(yue)(yue)30日(ri)),宇(yu)(yu)文(wen)毓在延壽殿去世(shi),時(shi)年(nian)二(er)(er)十七歲。宇(yu)(yu)文(wen)毓死后(hou),因先帝口傳遺詔(zhao),宇(yu)(yu)文(wen)護沒辦法(fa)改變(bian),于(yu)是,只(zhi)得遵命立宇(yu)(yu)文(wen)邕為帝,是為北(bei)周武(wu)帝。宇(yu)(yu)文(wen)邕登基后(hou),謚宇(yu)(yu)文(wen)毓為明皇帝,廟號世(shi)宗。五月(yue)(yue)二(er)(er)十一日(ri),葬于(yu)昭(zhao)陵。
為政舉措
政治
宇文(wen)(wen)毓(yu)在(zai)位期間,勵精圖治,政績顯著,深(shen)受百姓愛戴(dai)。他為人寬容,君臣關(guan)系相對融洽,因而威(wei)望與日俱增。宇文(wen)(wen)毓(yu)有(you)能(neng)力、有(you)主見,雖是由宇文(wen)(wen)護(hu)扶(fu)持上臺的,卻并不愿意當傀(kui)儡(lei),急(ji)于親自(zi)理政。宇文(wen)(wen)護(hu)見他聰明能(neng)干(gan),便于武成(cheng)元(yuan)年(559年)正月二十一日上表歸政,字文(wen)(wen)毓(yu)開(kai)始親自(zi)處理政事。
字(zi)文毓(yu)為政時期注(zhu)意(yi)節(jie)儉,不用(yong)絲綢(chou)錦繡雕刻之物,嚴(yan)禁官吏(li)貪污,努力(li)清明(ming)吏(li)治。
軍事
武(wu)成元年(559年)三(san)月,吐谷渾(hun)侵犯北周(zhou)邊境。三(san)月二(er)十三(san)日,宇(yu)文毓派大司馬、博(bo)陵公賀蘭(lan)祥率(lv)軍(jun)討伐(fa)吐谷渾(hun)。五(wu)月,賀蘭(lan)祥攻克洮陽(yang)、洪和二(er)郡,迫使吐谷渾(hun)逃走(zou)。
文化
宇文(wen)(wen)毓即位后,召(zhao)集公卿以下有文(wen)(wen)學修養者(zhe)八十余人,在麟趾殿校刊經史。又(you)采(cai)輯眾書(shu),從伏羲、神農以來,直到魏(wei)末(mo),編成《世譜(pu)》,共(gong)五百卷(juan)。他本人博覽群書(shu),善寫文(wen)(wen)章(zhang),又(you)著(zhu)有文(wen)(wen)章(zhang)十卷(juan),流傳于世。這(zhe)些(xie)典籍的(de)出版,對當(dang)時的(de)學術(shu)文(wen)(wen)化(hua)發(fa)展做出很大貢(gong)獻。此外(wai),他在位期間使漢族文(wen)(wen)化(hua)逐漸深(shen)入少數(shu)民族的(de)文(wen)(wen)化(hua)中,加(jia)快了(le)中華文(wen)(wen)化(hua)的(de)大融合,為北周武帝(di)滅佛教,學習(xi)漢文(wen)(wen)化(hua)做了(le)很好的(de)鋪墊。
行政
明帝二(er)(er)年(558年)正月二(er)(er)十三日,宇文(wen)毓下令在(zai)雍州(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)設(she)置十二(er)(er)個郡(jun),又在(zai)河(he)東(dong)設(she)置蒲州(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)(zhou),在(zai)河(he)北(bei)設(she)置虞州(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)(zhou),在(zai)弘農設(she)置陜州(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)(zhou),在(zai)正平設(she)置絳州(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)(zhou),在(zai)宜陽設(she)置熊(xiong)州(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)(zhou),在(zai)邵郡(jun)設(she)置邵州(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)。三月,改(gai)雍州(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)刺史為(wei)雍州(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)牧,京(jing)兆郡(jun)守為(wei)京(jing)兆尹。以(yi)廣(guang)業、修城二(er)(er)郡(jun)設(she)置康州(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)(zhou),在(zai)葭蘆郡(jun)設(she)置文(wen)州(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)。四(si)月,從長安分出萬年縣,治所設(she)在(zai)京(jing)城。
軼事典故
宇(yu)文毓即位(wei)后,非(fei)常禮(li)遇尊敬當時(shi)的(de)名士韋(wei)敻,寫(xie)詩贈給他說:“六爻占(zhan)卜避(bi)世,日月星少光明。穎(ying)陽(yang)推讓超越遠古,滄(cang)州一去不(bu)再回來。清(qing)香由搖動的(de)秋蘭(lan)佩飾傳(chuan)來,清(qing)風飄起了蓮葉做(zuo)成的(de)衣服。坐在石上(shang)(shang)窺探仙洞,乘坐小筏(fa)在水邊巖(yan)(yan)石上(shang)(shang)下釣(diao)。嶺上(shang)(shang)的(de)青松直立干尺,巖(yan)(yan)上(shang)(shang)的(de)清(qing)泉(quan)百丈高(gao)飛。姑且登上(shang)(shang)平樂(le)觀,遠望(wang)首陽(yang)山(shan)上(shang)(shang)的(de)薇菜。怎么能(neng)夠(gou)等同四位(wei)隱士,請(qing)來參與(yu)我日理萬機。”韋(wei)敻寫(xie)詩回復宇(yu)文毓,愿意(yi)按(an)時(shi)入朝拜見。宇(yu)文毓非(fei)常高(gao)興(xing),下令(ling)官(guan)府每(mei)日供應河(he)東酒一斗給他,稱他為(wei)“逍遙公”。
個人作品
《貽韋居士詩》
《和王褒詠摘花》
《過舊宮》
歷史評價
令(ling)狐(hu)德(de)棻《周書》:①“帝(di)寬(kuan)明仁厚,敦睦九(jiu)族(zu),有(you)君人之(zhi)(zhi)(zhi)量。幼而好學,博覽群書,善屬(shu)文,詞(ci)彩溫(wen)麗。”;②“世宗寬(kuan)仁遠度,睿哲博聞。處代邸之(zhi)(zhi)(zhi)尊,實文昭(zhao)之(zhi)(zhi)(zhi)長。豹姿已變(bian),龍德(de)猶潛。而百辟傾(qing)心,萬方注意。及乎迎宣黜賀,入纂大宗,而禮貌功臣,敦睦九(jiu)族(zu),率由恭(gong)儉(jian),崇(chong)尚文儒,亹亹焉其有(you)君人之(zhi)(zhi)(zhi)德(de)者矣。始則(ze)權臣專制,政出(chu)私(si)門;終乃鴆毒潛加,享年不永(yong)。惜哉!”;③“治有(you)美政,黎(li)民懷之(zhi)(zhi)(zhi)。”
史書記載
《周書·卷四(si)·帝(di)紀(ji)第四(si)》
《北史·卷九·周本紀上第九》
家庭成員
父母
父(fu)親:北(bei)周文帝宇文泰
母親:姚夫人
后妃
明敬皇后(hou)獨孤氏(shi),獨孤信長女
妃子徐氏,生畢剌王宇(yu)文賢(xian)
子女
兒子
長子:畢剌王宇文賢
次(ci)子:酆王宇(yu)文貞
三(san)子:宋王宇文實,出繼叔(shu)父宋獻公(gong)宇文震
女兒
河(he)南公(gong)主,下嫁尉遲(chi)綱(gang)之子尉遲(chi)敬