參見:胯下之辱
韓信(xin)為平(ping)民(min),性格放縱(zong)而不拘禮節。未被推選為官(guan)吏(li),又(you)無(wu)經商謀生之道,常(chang)常(chang)依靠別人糊(hu)口度日,許多人都討厭他(ta)。韓信(xin)的母親(qin)死后,窮得(de)無(wu)錢來辦(ban)喪事,然而他(ta)卻尋(xun)找(zhao)又(you)高又(you)寬敞的墳地,要讓那墳地四周(zhou)可安頓得(de)下一萬(wan)家。
當時(shi)下鄉南昌亭長見韓(han)(han)信(xin)非凡夫俗子,韓(han)(han)信(xin)曾經多次(ci)前往下鄉南昌亭亭長處吃閑飯,接(jie)連數月,亭長的妻子嫌(xian)惡(e)他,一早把飯煮好,在床上就吃掉了(le)。開飯的時(shi)候,韓(han)(han)信(xin)去(qu)了(le),卻不給他準備(bei)飯食。韓(han)(han)信(xin)也明白他們的用意(yi)。一怒之下,最終(zhong)離去(qu)不再回來。
韓信(xin)在城下釣魚,有幾位(wei)老大(da)(da)娘(niang)漂洗滌絲棉,其中(zhong)一(yi)位(wei)大(da)(da)娘(niang)看見韓信(xin)餓了,就拿(na)出飯給(gei)韓信(xin)吃。幾十(shi)天都如此,直到漂洗完畢。韓信(xin)很高興,對那(nei)位(wei)大(da)(da)娘(niang)說(shuo)(shuo):“我一(yi)定重重地報答老人家(jia)。”大(da)(da)娘(niang)生氣地說(shuo)(shuo):“大(da)(da)丈夫不(bu)能養活自(zi)己,我是(shi)可憐你(ni)這位(wei)公(gong)子(zi)才給(gei)你(ni)飯吃,難(nan)道是(shi)希(xi)望你(ni)報答嗎?” ?
淮陰(yin)屠戶中有(you)個年(nian)輕人侮辱韓(han)信(xin)說:“你雖然長的高大,喜歡佩帶刀劍,其實是(shi)個膽小(xiao)鬼。”又當(dang)眾侮辱他(ta)說:“你要不怕死(si),就拿劍刺我;如果(guo)怕死(si),就從(cong)我胯下(xia)爬(pa)過去。”于是(shi)韓(han)信(xin)仔細(xi)地打(da)量了(le)他(ta)一番(fan),低下(xia)身(shen)去,趴在地上,從(cong)他(ta)的胯下(xia)爬(pa)了(le)過去。滿(man)街的人都笑話韓(han)信(xin),認為他(ta)膽小(xiao)。
陳勝、吳廣起義后,項(xiang)(xiang)(xiang)梁也渡(du)過淮河北上,韓(han)(han)信(xin)此時帶著寶(bao)劍投奔了(le)項(xiang)(xiang)(xiang)梁,留在部隊,默(mo)默(mo)無聞。 ?項(xiang)(xiang)(xiang)梁敗死后,又(you)歸屬項(xiang)(xiang)(xiang)羽,項(xiang)(xiang)(xiang)羽讓(rang)他做郎中。韓(han)(han)信(xin)多次(ci)給(gei)項(xiang)(xiang)(xiang)羽獻計,項(xiang)(xiang)(xiang)羽不(bu)予(yu)采納。 ? 劉邦入蜀后,韓(han)(han)信(xin)離楚歸漢,做管理倉庫的(de)(de)(de)小官(guan),依然不(bu)被人所(suo)知。 ?后來韓(han)(han)信(xin)坐法當斬,同(tong)(tong)案的(de)(de)(de)十三人都已處斬,就要輪到韓(han)(han)信(xin)了(le),韓(han)(han)信(xin)舉目仰視(shi),看(kan)到了(le)滕公夏(xia)侯嬰,說:“漢王不(bu)打算得天下嗎?為什么殺(sha)掉壯(zhuang)士?” ?夏(xia)侯嬰覺(jue)得此人話語不(bu)同(tong)(tong)凡響,看(kan)他相貌威(wei)武(wu),就放了(le)他,同(tong)(tong)他交談,很欣賞他,于(yu)是進言(yan)劉邦。劉邦只封韓(han)(han)信(xin)一個管理糧餉的(de)(de)(de)官(guan)職,沒(mei)有(you)發現他與眾不(bu)同(tong)(tong)的(de)(de)(de)地方。
韓信多次同蕭(xiao)何(he)(he)交談,蕭(xiao)何(he)(he)也十分賞(shang)識他。劉(liu)邦被項羽封為漢王(實為排擠到漢中(zhong)),從(cong)長安到達南鄭(zheng),就有數十位將(jiang)領(ling)逃亡。韓信估(gu)計蕭(xiao)何(he)(he)等人(ren)多次在劉(liu)邦面前(qian)舉薦(jian)過自己(ji)而劉(liu)邦不(bu)用,也逃走了(le)。蕭(xiao)何(he)(he)聽(ting)說韓信逃走,來(lai)不(bu)及向劉(liu)邦報(bao)告(gao)便去追趕韓信。軍中(zhong)有人(ren)向劉(liu)邦報(bao)告(gao)“丞相蕭(xiao)何(he)(he)逃跑了(le)。”劉(liu)邦大(da)怒,如失左右手(shou)。
隔(ge)了(le)一(yi)兩天,蕭(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)何(he)(he)(he)回(hui)來見(jian)劉(liu)(liu)邦(bang)(bang),劉(liu)(liu)邦(bang)(bang)又是(shi)(shi)(shi)生氣又是(shi)(shi)(shi)喜(xi)歡,罵道(dao)(dao):“你逃(tao)跑(pao),是(shi)(shi)(shi)為什么(me)?” ?蕭(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)何(he)(he)(he)答(da)道(dao)(dao):“我不(bu)(bu)敢逃(tao)跑(pao),我是(shi)(shi)(shi)追(zhui)逃(tao)跑(pao)的(de)(de)人(ren)。“ ?劉(liu)(liu)邦(bang)(bang)問道(dao)(dao):”你去(qu)(qu)追(zhui)回(hui)來的(de)(de)是(shi)(shi)(shi)誰?” ?蕭(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)何(he)(he)(he)說:“韓(han)信(xin)(xin)(xin)(xin)啊(a)。” 劉(liu)(liu)邦(bang)(bang)又罵道(dao)(dao):“軍(jun)官(guan)(guan)跑(pao)掉(diao)的(de)(de)有好(hao)幾十,你都(dou)沒(mei)有追(zhui);倒去(qu)(qu)追(zhui)韓(han)信(xin)(xin)(xin)(xin),這是(shi)(shi)(shi)撒謊。” ?蕭(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)何(he)(he)(he)說:“那(nei)(nei)些(xie)軍(jun)官(guan)(guan)是(shi)(shi)(shi)容易得(de)到(dao)的(de)(de),至于像韓(han)信(xin)(xin)(xin)(xin)這樣的(de)(de)人(ren)才,是(shi)(shi)(shi)普天下(xia)也找不(bu)(bu)出第二個(ge)(ge)(ge)來的(de)(de)。大(da)(da)王(wang)(wang)假(jia)如(ru)只想老做漢中王(wang)(wang),當(dang)然(ran)用(yong)(yong)不(bu)(bu)上(shang)他(ta)(ta);假(jia)如(ru)要想爭奪天下(xia),除了(le)韓(han)信(xin)(xin)(xin)(xin)就(jiu)(jiu)沒(mei)有可以商量(liang)大(da)(da)計的(de)(de)人(ren)。只看大(da)(da)王(wang)(wang)如(ru)何(he)(he)(he)打算罷了(le)。” 劉(liu)(liu)邦(bang)(bang)說:“我也打算回(hui)東(dong)(dong)方去(qu)(qu)呀,哪里能夠老悶在這個(ge)(ge)(ge)鬼地(di)方呢?” 蕭(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)何(he)(he)(he)說:“大(da)(da)王(wang)(wang)如(ru)果決計打回(hui)東(dong)(dong)方去(qu)(qu),能夠重用(yong)(yong)韓(han)信(xin)(xin)(xin)(xin),他(ta)(ta)就(jiu)(jiu)會(hui)留(liu)下(xia)來;假(jia)如(ru)不(bu)(bu)能重用(yong)(yong)他(ta)(ta),那(nei)(nei)么(me),韓(han)信(xin)(xin)(xin)(xin)終究(jiu)還(huan)是(shi)(shi)(shi)要跑(pao)掉(diao)的(de)(de)。” 劉(liu)(liu)邦(bang)(bang)說:“我看你的(de)(de)面子,派他(ta)(ta)做個(ge)(ge)(ge)將(jiang)(jiang)軍(jun)吧。”蕭(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)何(he)(he)(he)說:“即(ji)使讓(rang)他(ta)(ta)做將(jiang)(jiang)軍(jun),韓(han)信(xin)(xin)(xin)(xin)也一(yi)定(ding)不(bu)(bu)肯留(liu)下(xia)來的(de)(de)。” ?劉(liu)(liu)邦(bang)(bang)說:“那(nei)(nei)么(me),讓(rang)他(ta)(ta)做大(da)(da)將(jiang)(jiang)。”蕭(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)何(he)(he)(he)說:“太(tai)好(hao)了(le)。” ? 當(dang)下(xia)劉(liu)(liu)邦(bang)(bang)就(jiu)(jiu)想叫韓(han)信(xin)(xin)(xin)(xin)來拜(bai)將(jiang)(jiang)。蕭(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)何(he)(he)(he)說:“大(da)(da)王(wang)(wang)一(yi)向傲慢(man)無(wu)禮(li),如(ru)果任(ren)命一(yi)位大(da)(da)將(jiang)(jiang),就(jiu)(jiu)像是(shi)(shi)(shi)呼喚一(yi)個(ge)(ge)(ge)小孩子一(yi)樣,這就(jiu)(jiu)是(shi)(shi)(shi)韓(han)信(xin)(xin)(xin)(xin)離去(qu)(qu)的(de)(de)原(yuan)因(yin)。大(da)(da)王(wang)(wang)如(ru)果誠心拜(bai)他(ta)(ta)做大(da)(da)將(jiang)(jiang),就(jiu)(jiu)該揀(jian)個(ge)(ge)(ge)好(hao)日子,自己事先齋戒,搭(da)起一(yi)座高壇,按照任(ren)命大(da)(da)將(jiang)(jiang)的(de)(de)儀式辦理,那(nei)(nei)才行(xing)啊(a)!” 劉(liu)(liu)邦(bang)(bang)答(da)應(ying)了(le)。那(nei)(nei)些(xie)軍(jun)官(guan)(guan)們聽說了(le),個(ge)(ge)(ge)個(ge)(ge)(ge)暗自高興,人(ren)人(ren)都(dou)以為自己會(hui)被任(ren)命為大(da)(da)將(jiang)(jiang),等到(dao)舉行(xing)儀式的(de)(de)時候,才知道(dao)(dao)是(shi)(shi)(shi)韓(han)信(xin)(xin)(xin)(xin),全(quan)軍(jun)上(shang)下(xia)都(dou)大(da)(da)吃一(yi)驚。
韓(han)信(xin)拜(bai)將(jiang)后,劉邦(bang)問韓(han)信(xin)有(you)何(he)定國(guo)安(an)邦(bang)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)良(liang)策。 ?韓(han)信(xin)問:“同(tong)您東(dong)向而(er)(er)(er)爭天(tian)(tian)下(xia)(xia)(xia)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)不(bu)(bu)(bu)是項(xiang)(xiang)羽嗎?那大(da)(da)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)自(zi)(zi)己(ji)估計(ji)一(yi)下(xia)(xia)(xia),論兵力(li)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)英勇、強(qiang)悍(han)、精良(liang),同(tong)項(xiang)(xiang)羽比(bi)誰(shui)高誰(shui)下(xia)(xia)(xia)? ?”劉邦(bang)沉默良(liang)久,認為(wei)不(bu)(bu)(bu)如(ru)項(xiang)(xiang)羽。韓(han)信(xin)再拜(bai),贊(zan)同(tong)地(di)(di)說:“不(bu)(bu)(bu)僅大(da)(da)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang),就連我(wo)也(ye)覺得(de)您不(bu)(bu)(bu)如(ru)項(xiang)(xiang)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)。可(ke)是我(wo)曾經侍奉過(guo)項(xiang)(xiang)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang),請(qing)讓我(wo)談談項(xiang)(xiang)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)為(wei)人(ren)(ren)(ren)。項(xiang)(xiang)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)一(yi)聲怒喝(he),千人(ren)(ren)(ren)會嚇(xia)得(de)膽戰腿軟,可(ke)是他(ta)不(bu)(bu)(bu)能放手任(ren)(ren)用賢將(jiang),這(zhe)(zhe)只算匹夫之(zhi)(zhi)勇。項(xiang)(xiang)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)待(dai)人(ren)(ren)(ren)恭敬慈愛,語言溫和(he),人(ren)(ren)(ren)有(you)疾病,同(tong)情(qing)落淚(lei),把自(zi)(zi)己(ji)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)飲食分給(gei)他(ta)們。可(ke)是等到(dao)部(bu)下(xia)(xia)(xia)有(you)功應(ying)當封(feng)(feng)(feng)爵時,他(ta)把官印的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)棱(leng)角都(dou)磨光滑了也(ye)舍不(bu)(bu)(bu)得(de)給(gei)人(ren)(ren)(ren)家(jia),這(zhe)(zhe)是婦人(ren)(ren)(ren)之(zhi)(zhi)仁。項(xiang)(xiang)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)雖然獨霸天(tian)(tian)下(xia)(xia)(xia)而(er)(er)(er)使諸侯稱臣(chen)(chen),可(ke)是卻不(bu)(bu)(bu)居關中而(er)(er)(er)都(dou)彭城,又違背義帝的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)約(yue)定,把自(zi)(zi)己(ji)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)親信(xin)和(he)偏愛的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)人(ren)(ren)(ren)封(feng)(feng)(feng)為(wei)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang),諸侯對此忿忿不(bu)(bu)(bu)平(ping)。諸侯見(jian)項(xiang)(xiang)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)驅逐義帝于江南,也(ye)都(dou)回去(qu)驅逐他(ta)們原(yuan)來的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)君王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)而(er)(er)(er)自(zi)(zi)立(li)為(wei)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)了。凡是項(xiang)(xiang)羽軍(jun)隊經過(guo)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)地(di)(di)方,無(wu)不(bu)(bu)(bu)遭(zao)蹂躪殘(can)害,所以天(tian)(tian)下(xia)(xia)(xia)人(ren)(ren)(ren)怨(yuan)恨他(ta),百(bai)姓(xing)(xing)只是在他(ta)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)淫威下(xia)(xia)(xia)勉強(qiang)屈服(fu)。名義上雖為(wei)天(tian)(tian)下(xia)(xia)(xia)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)領(ling)(ling)袖,實質上已失(shi)去(qu)民(min)心(xin),所以他(ta)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)強(qiang)大(da)(da)會很(hen)快變成衰弱(ruo)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)!在這(zhe)(zhe)種情(qing)況下(xia)(xia)(xia)大(da)(da)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)如(ru)能反其道而(er)(er)(er)行之(zhi)(zhi),任(ren)(ren)用天(tian)(tian)下(xia)(xia)(xia)武(wu)勇之(zhi)(zhi)人(ren)(ren)(ren),何(he)愁敵人(ren)(ren)(ren)不(bu)(bu)(bu)被(bei)(bei)誅滅!把天(tian)(tian)下(xia)(xia)(xia)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)土地(di)(di)分封(feng)(feng)(feng)給(gei)功臣(chen)(chen),何(he)愁他(ta)們不(bu)(bu)(bu)臣(chen)(chen)服(fu)!率領(ling)(ling)英勇的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)一(yi)心(xin)想打回老家(jia)去(qu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)士(shi)兵,何(he)愁敵人(ren)(ren)(ren)不(bu)(bu)(bu)被(bei)(bei)打散!況且三秦(qin)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)封(feng)(feng)(feng)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)章邯、董翳、司(si)馬欣本為(wei)秦(qin)將(jiang),率領(ling)(ling)秦(qin)國(guo)弟子已有(you)數(shu)年,戰死和(he)逃亡的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)人(ren)(ren)(ren)不(bu)(bu)(bu)計(ji)其數(shu),又欺(qi)騙(pian)他(ta)們的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)部(bu)下(xia)(xia)(xia)和(he)將(jiang)領(ling)(ling)投降了項(xiang)(xiang)羽,至(zhi)新(xin)安(an),項(xiang)(xiang)羽用欺(qi)詐的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)手段(duan)坑殺秦(qin)降卒二十(shi)余萬人(ren)(ren)(ren),唯獨章邯、董翳、司(si)馬欣得(de)脫,秦(qin)人(ren)(ren)(ren)對這(zhe)(zhe)三人(ren)(ren)(ren)恨之(zhi)(zhi)入骨(gu)。正在這(zhe)(zhe)時項(xiang)(xiang)羽以武(wu)力(li)強(qiang)封(feng)(feng)(feng)這(zhe)(zhe)三人(ren)(ren)(ren)為(wei)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang),秦(qin)國(guo)百(bai)姓(xing)(xing)都(dou)不(bu)(bu)(bu)擁戴(dai)他(ta)們。您入武(wu)關時,秋毫不(bu)(bu)(bu)犯,廢除(chu)秦(qin)苛酷(ku)刑法,與秦(qin)民(min)約(yue)法三章,秦(qin)國(guo)百(bai)姓(xing)(xing)無(wu)不(bu)(bu)(bu)想擁戴(dai)你在關中為(wei)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang) 。根據當初諸侯的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)約(yue)定,大(da)(da)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)理當在關中稱王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang),關中的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)百(bai)姓(xing)(xing)都(dou)知曉。可(ke)大(da)(da)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)失(shi)掉應(ying)有(you)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)封(feng)(feng)(feng)爵而(er)(er)(er)被(bei)(bei)安(an)排在漢中做王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang),秦(qin)地(di)(di)百(bai)姓(xing)(xing)無(wu)不(bu)(bu)(bu)怨(yuan)恨項(xiang)(xiang)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)。如(ru)今大(da)(da)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)起兵向東(dong),攻三秦(qin)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)屬(shu)地(di)(di),只要(yao)號令一(yi)聲即可(ke)收服(fu)。
劉(liu)(liu)邦聽后(hou)大喜,自以(yi)為(wei)得信晚(wan)。對韓(han)信言聽計從,部(bu)署(shu)諸將(jiang)準備出(chu)擊(ji)。韓(han)信的(de)這番議論,實際上(shang)為(wei)劉(liu)(liu)邦制定了東征(zheng)以(yi)奪天下的(de)方略。
漢(han)(han)(han)元年(前206年)十一月,劉(liu)邦乘(cheng)項羽進攻齊地(di)(山東大部)田榮之(zhi)機,決計(ji)出(chu)南鄭(漢(han)(han)(han)都,今(jin)陜(shan)西(xi)(xi)漢(han)(han)(han)中市東)襲(xi)占關(guan)(guan)中(指函谷關(guan)(guan)以西(xi)(xi)地(di)區(qu)),東向(xiang)與項羽爭(zheng)天(tian)下,楚(chu)(chu)漢(han)(han)(han)戰爭(zheng)爆發。 劉(liu)邦拜韓信為大將,以曹(cao)參、樊(fan)噲(kuai)為先鋒(feng),利用秦(qin)嶺棧道(又名(ming)“閣(ge)道”、“復道”、“棧閣(ge)”。古(gu)代在(zai)今(jin)川、陜(shan)、甘、滇諸省境(jing)內峭巖陡(dou)壁上(shang)鑿孔架橋連(lian)閣(ge)而成(cheng)的(de)一種道路(lu),是當(dang)時西(xi)(xi)南地(di)區(qu)的(de)重要交通要道)已被漢(han)(han)(han)軍(jun)燒(shao)毀,三秦(qin)王(wang)松懈麻痹(bi)之(zhi)機,采取明修棧道、暗(an)渡陳倉之(zhi)計(ji),派樊(fan)噲(kuai)、周勃(bo)率(lv)軍(jun)萬(wan)余大張聲勢地(di)搶修棧道,吸引三秦(qin)王(wang)的(de)注(zhu)意力,自己則親(qin)率(lv)軍(jun)隊潛出(chu)故(gu)道,翻越(yue)秦(qin)嶺,襲(xi)擊(ji)(ji)陳倉(項羽所封雍(yong)王(wang)章(zhang)邯(han)屬地(di))。章(zhang)邯(han)從廢(fei)(fei)丘(qiu)(雍(yong)都,陜(shan)西(xi)(xi)興平(ping)東南)倉促率(lv)軍(jun)馳援(yuan)陳倉,被漢(han)(han)(han)軍(jun)擊(ji)(ji)敗,逃至廢(fei)(fei)丘(qiu)、好峙(陜(shan)西(xi)(xi)乾縣東),漢(han)(han)(han)軍(jun)分(fen)路(lu)追擊(ji)(ji),在(zai)壤東(陜(shan)西(xi)(xi)武功東南)、好峙兩(liang)地(di)再敗雍(yong)軍(jun),俘虜(lu)章(zhang)平(ping),進圍章(zhang)邯(han)殘部于(yu)廢(fei)(fei)丘(qiu)。爾后,連(lian)續作戰,分(fen)兵略地(di),迅速占領關(guan)(guan)中大部,平(ping)定三秦(qin)之(zhi)地(di),取得對楚(chu)(chu)的(de)初(chu)戰勝利。
漢(han)(han)二年(nian)(前(qian)205年(nian)),劉邦率漢(han)(han)軍(jun)(jun)出(chu)關,收服魏王(wang)(wang)(wang)豹、河(he)南王(wang)(wang)(wang)申陽、韓(han)王(wang)(wang)(wang)鄭昌,殷王(wang)(wang)(wang)司馬昂降漢(han)(han)。聯(lian)合齊王(wang)(wang)(wang)田榮、趙王(wang)(wang)(wang)歇共(gong)同擊楚(chu)。 ?四月至彭城, 漢(han)(han)軍(jun)(jun)大敗(bai)而還。韓(han)信(xin)復收潰敗(bai)之(zhi)軍(jun)(jun)與劉邦在滎陽會師(shi),阻擊楚(chu)追兵,大敗(bai)楚(chu)軍(jun)(jun)于(yu)京、索之(zhi)間(jian),使漢(han)(han)軍(jun)(jun)得(de)以重振旗(qi)鼓。
參見:睢水之戰
劉邦(bang)兵(bing)敗彭城之(zhi)時(shi),塞王(wang)(wang)司馬(ma)欣、翟王(wang)(wang)董翳叛(pan)漢降楚(chu),齊(qi)王(wang)(wang)田榮和趙(zhao)王(wang)(wang)歇也反叛(pan)并與楚(chu)媾和。 六月魏(wei)(wei)王(wang)(wang)豹以探母病為(wei)(wei)由回到封(feng)國(guo)后(hou),就封(feng)鎖了河關(guan)(guan),切斷漢軍退路,叛(pan)漢與楚(chu)約(yue)和。劉邦(bang)派酈(li)食其說服魏(wei)(wei)豹不(bu)成,八月任命韓信為(wei)(wei)左(zuo)丞相率兵(bing)擊魏(wei)(wei)。 魏(wei)(wei)豹把重(zhong)兵(bing)布守在(zai)蒲坂(ban),封(feng)鎖河關(guan)(guan)(黃(huang)河渡(du)口(kou)臨晉關(guan)(guan)后(hou)改(gai)名蒲津關(guan)(guan))。韓信故意(yi)多設疑兵(bing),陳列船只假意(yi)要渡(du)河關(guan)(guan),而伏兵(bing)卻從夏陽以木盆、木桶代船渡(du)河,襲擊魏(wei)(wei)都安(an)邑。 魏(wei)(wei)王(wang)(wang)豹大(da)驚(jing),引兵(bing)迎(ying)擊韓信,韓信大(da)勝,虜魏(wei)(wei)豹,平(ping)定了魏(wei)(wei)國(guo),改(gai)魏(wei)(wei)為(wei)(wei)河東(dong)郡(jun)。
劉邦(bang)采(cai)納(na)韓信“北舉燕、趙,東(dong)擊(ji)(ji)齊,南(nan)絕(jue)楚(chu)(chu)之(zhi)糧道,西(xi)與(yu)(yu)大王會于滎陽”,對楚(chu)(chu)實施(shi)戰(zhan)略包(bao)圍的建議,在堅(jian)持對楚(chu)(chu)正(zheng)面作戰(zhan)的同(tong)時,給韓信增兵(bing)3萬,命(ming)其率軍(jun)東(dong)進(jin),開辟(pi)北方戰(zhan)場。劉邦(bang)派張耳與(yu)(yu)韓信一起引兵(bing)東(dong)擊(ji)(ji)趙王歇,北擊(ji)(ji)代王陳馀,活捉(zhuo)代相(xiang)夏說、破代。 即以(yi)俘獲(huo)之(zhi)精兵(bing),補充在滎陽對楚(chu)(chu)作戰(zhan)的劉邦(bang)軍(jun),支(zhi)援正(zheng)面戰(zhan)場作戰(zhan)。
參見:井陘之戰
韓信(xin)、張(zhang)耳統兵(bing)(bing)(bing)幾萬欲(yu)過太行山井陘(xing)口(kou)(kou)(kou)進攻趙(zhao)(zhao)國(guo)。趙(zhao)(zhao)王與(yu)成(cheng)安君(jun)陳(chen)馀(yu)陳(chen)兵(bing)(bing)(bing)二(er)十萬在井陘(xing)口(kou)(kou)(kou)抗(kang)擊漢軍(jun)(jun)。 ?廣武君(jun)李左車(che)說成(cheng)安君(jun):“韓信(xin)渡(du)西(xi)河、擄魏王、擒夏說、血洗閼與(yu)。現又有(you)張(zhang)耳加盟,乘勝(sheng)欲(yu)下趙(zhao)(zhao)國(guo),軍(jun)(jun)隊(dui)銳不(bu)可(ke)當(dang)。可(ke)是我(wo)聽說:‘千里(li)運糧,士卒就(jiu)(jiu)有(you)挨(ai)餓的危險;到吃飯時才去打柴(chai)做飯,軍(jun)(jun)隊(dui)就(jiu)(jiu)不(bu)會餐餐吃飽!這井陘(xing)口(kou)(kou)(kou),車(che)不(bu)可(ke)并行,騎兵(bing)(bing)(bing)不(bu)可(ke)列隊(dui),行軍(jun)(jun)數百里(li),其糧草必落在后面,希望您暫撥給我(wo)三萬奇兵(bing)(bing)(bing),我(wo)從小路(lu)截斷漢軍(jun)(jun)輜重(zhong)糧草;您深挖護(hu)營壕溝(gou),加高兵(bing)(bing)(bing)營圍墻而(er)待(dai)。漢軍(jun)(jun)前(qian)不(bu)得(de)戰,退不(bu)得(de)回,我(wo)的部隊(dui)斷絕漢軍(jun)(jun)后路(lu),荒野無食可(ke)掠,不(bu)出(chu)十日(ri),韓信(xin),張(zhang)耳的頭顱就(jiu)(jiu)可(ke)懸在您的旗下。希望您考(kao)慮(lv)采納我(wo)的計謀,否(fou)則定被他倆擒獲。”
成(cheng)安君陳馀是一(yi)(yi)個書生,認(ren)為(wei)正義(yi)之(zhi)師不(bu)用奇(qi)謀詭計,所以(yi)表示反對(dui)說:“兵(bing)(bing)(bing)法上(shang)講(jiang),十倍(bei)于敵(di)(di)人(ren)的(de)兵(bing)(bing)(bing)力(li)就包(bao)圍(wei)它,一(yi)(yi)倍(bei)于敵(di)(di)人(ren)的(de)兵(bing)(bing)(bing)力(li)就與之(zhi)交戰。韓信雖號(hao)稱數萬人(ren),其(qi)實不(bu)過(guo)數千人(ren),千里迢迢來(lai)奔襲我(wo)們,士兵(bing)(bing)(bing)早已疲憊(bei)之(zhi)極,我(wo)們卻(que)避而不(bu)擊,若更(geng)強大的(de)敵(di)(di)人(ren)前來(lai),我(wo)們將(jiang)如(ru)何對(dui)付?諸侯一(yi)(yi)定會(hui)認(ren)為(wei)我(wo)們膽(dan)怯,會(hui)輕易地攻(gong)打我(wo)們。”最終沒(mei)聽李左車的(de)計策。
韓信派人(ren)暗中探聽,得知李左車的計(ji)策沒被采納,非常高(gao)興(xing)。 ?大膽引兵前來(lai),離井陘口三十里駐(zhu)扎下來(lai),半夜(ye)選二千(qian)輕(qing)騎兵,人(ren)持(chi)一面紅旗,從小路來(lai)到(dao)山坡上偽裝隱蔽(bi)起來(lai),
窺視趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)軍(jun)(jun)(jun)(jun),并且告(gao)誡將(jiang)(jiang)(jiang)士:趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)軍(jun)(jun)(jun)(jun)見(jian)我(wo)軍(jun)(jun)(jun)(jun)出(chu)(chu)(chu)(chu)擊,一(yi)定傾(qing)巢而出(chu)(chu)(chu)(chu),你們(men)(men)就乘機(ji)迅速沖(chong)(chong)入趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)軍(jun)(jun)(jun)(jun)營地,拔掉趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)國(guo)旗(qi)(qi)幟,插(cha)上漢(han)(han)(han)軍(jun)(jun)(jun)(jun)紅(hong)旗(qi)(qi)。同時命令副將(jiang)(jiang)(jiang)傳令大(da)(da)家:“今天(tian)打(da)(da)(da)(da)敗(bai)趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)軍(jun)(jun)(jun)(jun)之(zhi)后會(hui)(hui)餐(can)。”將(jiang)(jiang)(jiang)士們(men)(men)誰都(dou)不相信(xin),只好假(jia)意稱是(shi)(shi)。 韓(han)(han)(han)信(xin)又召集將(jiang)(jiang)(jiang)領們(men)(men)分析(xi)認為(wei),趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)軍(jun)(jun)(jun)(jun)已(yi)先占據了有利的(de)(de)地勢,他們(men)(men)在未(wei)見(jian)到(dao)漢(han)(han)(han)軍(jun)(jun)(jun)(jun)大(da)(da)將(jiang)(jiang)(jiang)旗(qi)(qi)鼓(gu)(gu)之(zhi)前,定會(hui)(hui)擔心我(wo)們(men)(men)遇到(dao)阻險而退(tui)兵,是(shi)(shi)不肯輕易發(fa)兵攻打(da)(da)(da)(da)我(wo)們(men)(men)的(de)(de)。于是(shi)(shi)韓(han)(han)(han)信(xin)派(pai)一(yi)萬人(ren)為(wei)先頭部隊(dui),背靠河(he)水(shui)擺開陣勢,趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)軍(jun)(jun)(jun)(jun)見(jian)漢(han)(han)(han)軍(jun)(jun)(jun)(jun)擺出(chu)(chu)(chu)(chu)只有前進(jin)而無(wu)退(tui)路的(de)(de)絕(jue)陣,都(dou)大(da)(da)笑不已(yi)。 ?天(tian)剛亮,韓(han)(han)(han)信(xin)打(da)(da)(da)(da)起了大(da)(da)將(jiang)(jiang)(jiang)軍(jun)(jun)(jun)(jun)的(de)(de)旗(qi)(qi)號和儀仗鼓(gu)(gu)吹,擊鼓(gu)(gu)進(jin)軍(jun)(jun)(jun)(jun)井(jing)陘口(kou)。趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)軍(jun)(jun)(jun)(jun)果出(chu)(chu)(chu)(chu)營迎擊,大(da)(da)戰(zhan)(zhan)(zhan)良久,韓(han)(han)(han)信(xin)、張耳(er)(er)(er)棄鼓(gu)(gu)旗(qi)(qi),佯裝打(da)(da)(da)(da)敗(bai),退(tui)到(dao)河(he)邊的(de)(de)軍(jun)(jun)(jun)(jun)陣之(zhi)中(zhong)。趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)軍(jun)(jun)(jun)(jun)見(jian)狀(zhuang),果然傾(qing)巢而出(chu)(chu)(chu)(chu)追逐韓(han)(han)(han)信(xin)、張耳(er)(er)(er),爭(zheng)奪漢(han)(han)(han)丟下的(de)(de)旗(qi)(qi)鼓(gu)(gu)。韓(han)(han)(han)信(xin)、張耳(er)(er)(er)退(tui)人(ren)河(he)邊陣地,水(shui)上軍(jun)(jun)(jun)(jun)迎戰(zhan)(zhan)(zhan)趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)軍(jun)(jun)(jun)(jun),各(ge)個(ge)拼死(si)作戰(zhan)(zhan)(zhan),趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)軍(jun)(jun)(jun)(jun)無(wu)法把他們(men)(men)打(da)(da)(da)(da)敗(bai)。這時韓(han)(han)(han)信(xin)所派(pai)的(de)(de)二千(qian)輕騎兵,等趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)軍(jun)(jun)(jun)(jun)傾(qing)巢而出(chu)(chu)(chu)(chu)追擊漢(han)(han)(han)軍(jun)(jun)(jun)(jun),爭(zheng)奪戰(zhan)(zhan)(zhan)利品的(de)(de)時候(hou),立即沖(chong)(chong)入趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)軍(jun)(jun)(jun)(jun)營壘,拔掉趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)軍(jun)(jun)(jun)(jun)旗(qi)(qi)幟,豎起二千(qian)面漢(han)(han)(han)軍(jun)(jun)(jun)(jun)的(de)(de)紅(hong)旗(qi)(qi)。趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)軍(jun)(jun)(jun)(jun)久戰(zhan)(zhan)(zhan)不勝,想退(tui)回(hui)營壘,卻見(jian)營中(zhong)遍是(shi)(shi)漢(han)(han)(han)軍(jun)(jun)(jun)(jun)紅(hong)旗(qi)(qi),大(da)(da)驚失色(se),認為(wei)漢(han)(han)(han)軍(jun)(jun)(jun)(jun)已(yi)經把趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)王及(ji)其將(jiang)(jiang)(jiang)領全部俘虜了,于是(shi)(shi)陣勢大(da)(da)亂,四散(san)奔走逃告(gao)。趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)將(jiang)(jiang)(jiang)雖斬數人(ren),竭力阻止(zhi),卻不見(jian)成效。這時漢(han)(han)(han)軍(jun)(jun)(jun)(jun)兩面夾擊,大(da)(da)破趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)軍(jun)(jun)(jun)(jun),在泜水(shui)(河(he)北省魏河(he))斬殺成安君陳余,活(huo)捉(zhuo)了趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)王歇。
韓信又下令軍中不(bu)許殺李(li)左(zuo)車(che),有能(neng)擒(qin)者賞千(qian)金。不(bu)久,擒(qin)獲李(li)左(zuo)車(che),韓信親自上前松綁,請李(li)左(zuo)車(che)面東而坐,自己執(zhi)弟子之禮(li)。
韓(han)(han)信大(da)獲(huo)全勝(sheng),諸(zhu)將(jiang)前(qian)來祝(zhu)賀,問到:“兵(bing)(bing)法上(shang)說(shuo)(shuo),布陣應是(shi)(shi)(shi)‘右背山陵,左(zuo)對水澤’,如今(jin)將(jiang)軍卻背水為陣,還說(shuo)(shuo)破趙(zhao)軍之(zhi)(zhi)后(hou)會餐,當時(shi)我們不(bu)(bu)(bu)服,然而(er)(er)取(qu)勝(sheng)了(le),這是(shi)(shi)(shi)什么戰術?” 韓(han)(han)信說(shuo)(shuo):“這也在兵(bing)(bing)法上(shang),只是(shi)(shi)(shi)諸(zhu)位(wei)沒留心罷了(le)。兵(bing)(bing)法上(shang)不(bu)(bu)(bu)是(shi)(shi)(shi)說(shuo)(shuo)‘陷之(zhi)(zhi)死(si)地(di)(di)而(er)(er)后(hou)生(sheng),置之(zhi)(zhi)亡地(di)(di)而(er)(er)后(hou)存’嗎(ma)?況(kuang)且我平素沒有得到機會訓(xun)練諸(zhu)位(wei)將(jiang)士,這就是(shi)(shi)(shi)所說(shuo)(shuo)的‘趕著(zhu)街市上(shang)的百姓去打仗’,在這種形(xing)勢下不(bu)(bu)(bu)把將(jiang)士們置之(zhi)(zhi)死(si)地(di)(di),使(shi)人(ren)人(ren)為保全自(zi)己而(er)(er)戰不(bu)(bu)(bu)可(ke);如果(guo)給他(ta)們留有生(sheng)路,就都(dou)跑了(le),怎(zen)么還能用他(ta)們取(qu)勝(sheng)呢(ni)?” 諸(zhu)將(jiang)聽(ting)了(le)都(dou)自(zi)嘆不(bu)(bu)(bu)如,更加佩(pei)服韓(han)(han)信的用兵(bing)(bing)之(zhi)(zhi)術了(le)。
然后(hou)韓(han)信(xin)(xin)(xin)向李(li)左(zuo)(zuo)車(che)請教攻(gong)燕(yan)(yan)(yan)(yan)(yan)(燕(yan)(yan)(yan)(yan)(yan)王(wang)臧(zang)荼,都薊,今(jin)北京)、伐齊(qi)(qi)(qi)之(zhi)(zhi)事(shi)。 李(li)左(zuo)(zuo)車(che)辭謝說(shuo)(shuo):“我(wo)(wo)(wo)聽(ting)(ting)(ting)說(shuo)(shuo),敗軍(jun)(jun)之(zhi)(zhi)將(jiang)(jiang)不(bu)(bu)(bu)(bu)可(ke)言勇,亡(wang)國(guo)(guo)(guo)(guo)之(zhi)(zhi)臣不(bu)(bu)(bu)(bu)敢(gan)語政。俘(fu)虜(lu),哪里(li)有(you)資(zi)格(ge)同你(ni)(ni)談論國(guo)(guo)(guo)(guo)家大事(shi)?” 韓(han)信(xin)(xin)(xin)說(shuo)(shuo):“我(wo)(wo)(wo)聽(ting)(ting)(ting)說(shuo)(shuo)百(bai)里(li)奚在(zai)(zai)虞國(guo)(guo)(guo)(guo)時(shi)(shi),虞國(guo)(guo)(guo)(guo)滅亡(wang),在(zai)(zai)秦國(guo)(guo)(guo)(guo)而(er)(er)(er)秦國(guo)(guo)(guo)(guo)稱霸,這不(bu)(bu)(bu)(bu)是(shi)因為他(ta)在(zai)(zai)虞國(guo)(guo)(guo)(guo)時(shi)(shi)愚(yu)蠢,在(zai)(zai)秦國(guo)(guo)(guo)(guo)時(shi)(shi)聰(cong)敏(min),而(er)(er)(er)是(shi)在(zai)(zai)于(yu)國(guo)(guo)(guo)(guo)君是(shi)否重用(yong)他(ta),是(shi)否采(cai)納(na)他(ta)的(de)(de)(de)意見(jian)。假使(shi)成安(an)(an)君陳(chen)余聽(ting)(ting)(ting)了(le)你(ni)(ni)的(de)(de)(de)計策(ce),那(nei)我(wo)(wo)(wo)韓(han)信(xin)(xin)(xin)如今(jin)已成了(le)階(jie)下(xia)(xia)(xia)(xia)囚了(le)。我(wo)(wo)(wo)是(shi)誠心向你(ni)(ni)求教,請你(ni)(ni)不(bu)(bu)(bu)(bu)要推辭。李(li)左(zuo)(zuo)車(che)說(shuo)(shuo):“我(wo)(wo)(wo)聽(ting)(ting)(ting)說(shuo)(shuo):智者千(qian)慮,必(bi)有(you)一失;愚(yu)者千(qian)慮,必(bi)有(you)一得。所以說(shuo)(shuo)即使(shi)是(shi)犯人(ren)(ren)的(de)(de)(de)話,圣人(ren)(ren)也(ye)可(ke)以有(you)選擇地采(cai)納(na)。不(bu)(bu)(bu)(bu)過(guo)恐怕我(wo)(wo)(wo)所獻的(de)(de)(de)計策(ce)不(bu)(bu)(bu)(bu)一定(ding)值得采(cai)用(yong),但我(wo)(wo)(wo)仍(reng)愿獻上我(wo)(wo)(wo)的(de)(de)(de)愚(yu)見(jian)。成安(an)(an)君雖有(you)百(bai)戰百(bai)勝之(zhi)(zhi)計,可(ke)一招失算,軍(jun)(jun)敗鄗下(xia)(xia)(xia)(xia),身死(si)泜水。如今(jin)將(jiang)(jiang)軍(jun)(jun)渡過(guo)西(xi)河俘(fu)虜(lu)魏王(wang),擒(qin)夏說(shuo)(shuo)于(yu)閼與,一舉攻(gong)下(xia)(xia)(xia)(xia)井陘口,在(zai)(zai)不(bu)(bu)(bu)(bu)到一上午的(de)(de)(de)時(shi)(shi)間就(jiu)(jiu)打(da)垮趙二十(shi)萬大軍(jun)(jun),誅殺(sha)成安(an)(an)君,名聞海(hai)內,威震天下(xia)(xia)(xia)(xia)。使(shi)敵(di)國(guo)(guo)(guo)(guo)百(bai)姓(xing)放(fang)下(xia)(xia)(xia)(xia)農具,停(ting)(ting)止(zhi)工作(zuo),吃好(hao)的(de)(de)(de),穿好(hao)的(de)(de)(de),專心傾聽(ting)(ting)(ting)您下(xia)(xia)(xia)(xia)令(ling)進軍(jun)(jun)的(de)(de)(de)消息(xi),這些是(shi)的(de)(de)(de)長(chang)處。然而(er)(er)(er)將(jiang)(jiang)士(shi)(shi)疲(pi)憊,實(shi)際(ji)情(qing)形是(shi)難以用(yong)兵(bing)。如今(jin)將(jiang)(jiang)軍(jun)(jun)要率領疲(pi)憊勞苦的(de)(de)(de)士(shi)(shi)卒(zu),停(ting)(ting)頓在(zai)(zai)燕(yan)(yan)(yan)(yan)(yan)國(guo)(guo)(guo)(guo)堅守著的(de)(de)(de)城池之(zhi)(zhi)下(xia)(xia)(xia)(xia),想戰又恐怕拖得太久,力量(liang)耗盡而(er)(er)(er)不(bu)(bu)(bu)(bu)能攻(gong)克,實(shi)情(qing)暴(bao)露(lu),而(er)(er)(er)弱燕(yan)(yan)(yan)(yan)(yan)不(bu)(bu)(bu)(bu)肯降(jiang)服,齊(qi)(qi)(qi)國(guo)(guo)(guo)(guo)也(ye)必(bi)然固守邊境以圖自強。燕(yan)(yan)(yan)(yan)(yan)、齊(qi)(qi)(qi)相持(chi)不(bu)(bu)(bu)(bu)下(xia)(xia)(xia)(xia),那(nei)么劉邦和項羽的(de)(de)(de)勝負也(ye)就(jiu)(jiu)分(fen)不(bu)(bu)(bu)(bu)出(chu)來。這是(shi)將(jiang)(jiang)軍(jun)(jun)的(de)(de)(de)短處。我(wo)(wo)(wo)認為‘北攻(gong)燕(yan)(yan)(yan)(yan)(yan)、東伐齊(qi)(qi)(qi)’的(de)(de)(de)計策(ce)是(shi)失策(ce)。善于(yu)用(yong)兵(bing)的(de)(de)(de)人(ren)(ren)常用(yong)己(ji)之(zhi)(zhi)長(chang)擊他(ta)人(ren)(ren)之(zhi)(zhi)短。將(jiang)(jiang)軍(jun)(jun)不(bu)(bu)(bu)(bu)如按兵(bing)不(bu)(bu)(bu)(bu)動,休整士(shi)(shi)卒(zu),安(an)(an)定(ding)趙地,撫恤遺孤,日日牛酒(jiu)犒賞(shang)將(jiang)(jiang)士(shi)(shi),擺出(chu)攻(gong)打(da)燕(yan)(yan)(yan)(yan)(yan)國(guo)(guo)(guo)(guo)的(de)(de)(de)態勢。而(er)(er)(er)后(hou)遣辯士(shi)(shi)去游(you)說(shuo)(shuo)燕(yan)(yan)(yan)(yan)(yan)國(guo)(guo)(guo)(guo),把自己(ji)的(de)(de)(de)優勢充分(fen)顯示在(zai)(zai)燕(yan)(yan)(yan)(yan)(yan)國(guo)(guo)(guo)(guo)而(er)(er)(er)前,燕(yan)(yan)(yan)(yan)(yan)一定(ding)不(bu)(bu)(bu)(bu)敢(gan)不(bu)(bu)(bu)(bu)聽(ting)(ting)(ting)從您。燕(yan)(yan)(yan)(yan)(yan)降(jiang)服后(hou)再派辯士(shi)(shi)以燕(yan)(yan)(yan)(yan)(yan)已降(jiang)漢說(shuo)(shuo)齊(qi)(qi)(qi),齊(qi)(qi)(qi)必(bi)從風而(er)(er)(er)服,即使(shi)有(you)再聰(cong)明的(de)(de)(de)人(ren)(ren)也(ye)不(bu)(bu)(bu)(bu)知道(dao)該怎樣替齊(qi)(qi)(qi)國(guo)(guo)(guo)(guo)謀(mou)劃(hua)了(le)。像這樣,天下(xia)(xia)(xia)(xia)的(de)(de)(de)大事(shi)就(jiu)(jiu)好(hao)辦了(le)。用(yong)兵(bing)之(zhi)(zhi)道(dao),本(ben)來就(jiu)(jiu)有(you)先聲奪人(ren)(ren),再動實(shi)際(ji)的(de)(de)(de)策(ce)略。”
韓信聽從李左車的計策,派(pai)使者(zhe)去燕,燕聽到消息立即(ji)投降(jiang)。 韓信又請求立張耳為趙王(wang),鎮撫趙國(guo),劉邦同意,就封張耳為趙王(wang)。
此時,楚(chu)(chu)多次派兵渡黃河擊趙(zhao)(zhao)(zhao),趙(zhao)(zhao)(zhao)王張(zhang)耳和韓(han)(han)信往來救援,行軍中安定(ding)了(le)(le)許多趙(zhao)(zhao)(zhao)國城池,并發兵支援劉(liu)(liu)邦。當時楚(chu)(chu)國正在(zai)滎(ying)陽(yang)圍困劉(liu)(liu)邦,劉(liu)(liu)邦逃(tao)跑(pao)到(dao)宛、葉(xie)間,收服(fu)英布同入成(cheng)(cheng)皋,楚(chu)(chu)又急忙圍攻成(cheng)(cheng)皋。 漢(han)三年(nian)(前(qian)204年(nian))六(liu)月,劉(liu)(liu)邦出成(cheng)(cheng)皋向東(dong)渡過黃河,單獨與夏侯嬰跑(pao)到(dao)了(le)(le)修武的(de)張(zhang)耳軍中,一(yi)大早自(zi)稱漢(han)使(shi)進(jin)入趙(zhao)(zhao)(zhao)軍營。張(zhang)耳、韓(han)(han)信還(huan)沒起床,劉(liu)(liu)邦徑(jing)直進(jin)其臥(wo)室,奪取(qu)了(le)(le)他們的(de)印信兵符,召集諸將,調動(dong)了(le)(le)諸將的(de)位置。 等張(zhang)耳、韓(han)(han)信起床后(hou)才得知劉(liu)(liu)邦來過,不禁大驚(jing)失色(se)。漢(han)王奪了(le)(le)兩人(ren)的(de)軍隊,命令張(zhang)耳備守趙(zhao)(zhao)(zhao)地,任命韓(han)(han)信為相(xiang)國。收集沒有調到(dao)滎(ying)陽(yang)的(de)趙(zhao)(zhao)(zhao)兵去攻打齊國。
韓(han)(han)(han)(han)信(xin)(xin)(xin)(xin)引兵東(dong)進(jin)擊(ji)(ji)(ji)齊(qi)(qi)(qi),未到(dao)平原渡口,得知酈食(shi)其已說齊(qi)(qi)(qi)歸漢(han)(han)(han)(han)。 韓(han)(han)(han)(han)信(xin)(xin)(xin)(xin)想停止,范陽(yang)辯士蒯通勸韓(han)(han)(han)(han)信(xin)(xin)(xin)(xin)說:“將(jiang)軍(jun)(jun)(jun)奉詔攻打(da)齊(qi)(qi)(qi)國(guo),而(er)漢(han)(han)(han)(han)王(wang)(wang)只不過(guo)派(pai)密使(shi)說服(fu)(fu)齊(qi)(qi)(qi)國(guo)歸順,難道有(you)(you)詔令(ling)叫(jiao)您停止進(jin)攻嗎?況且(qie)(qie)酈生不過(guo)是個(ge)說客,憑三寸之舌就(jiu)降服(fu)(fu)齊(qi)(qi)(qi)國(guo)七十(shi)多(duo)(duo)個(ge)城邑,將(jiang)軍(jun)(jun)(jun)統(tong)帥(shuai)幾萬(wan)人(ren)(ren)馬,一(yi)年多(duo)(duo)時(shi)間(jian)才攻占趙五(wu)十(shi)多(duo)(duo)個(ge)城邑,一(yi)個(ge)將(jiang)軍(jun)(jun)(jun)反倒不如(ru)一(yi)個(ge)儒生的(de)功勞嗎?” 韓(han)(han)(han)(han)信(xin)(xin)(xin)(xin)聽從(cong)蒯通說法,率兵渡河(he)擊(ji)(ji)(ji)齊(qi)(qi)(qi)。 這(zhe)時(shi)齊(qi)(qi)(qi)國(guo)已決計(ji)(ji)降漢(han)(han)(han)(han),對漢(han)(han)(han)(han)軍(jun)(jun)(jun)的(de)戒備松懈(xie),韓(han)(han)(han)(han)信(xin)(xin)(xin)(xin)乘機襲(xi)擊(ji)(ji)(ji)了(le)齊(qi)(qi)(qi)駐守歷下的(de)軍(jun)(jun)(jun)隊,一(yi)直打(da)到(dao)臨(lin)淄(zi)。 齊(qi)(qi)(qi)王(wang)(wang)田廣(guang)驚恐,認為(wei)是酈食(shi)其出(chu)賣了(le)自己,便把他煮死了(le)。齊(qi)(qi)(qi)王(wang)(wang)逃到(dao)高密后,派(pai)人(ren)(ren)向(xiang)楚(chu)(chu)求救。當韓(han)(han)(han)(han)信(xin)(xin)(xin)(xin)襲(xi)破臨(lin)淄(zi)時(shi),項羽(yu)聞訊遣龍(long)(long)且(qie)(qie)親率兵馬與齊(qi)(qi)(qi)王(wang)(wang)田廣(guang)合力抗漢(han)(han)(han)(han),號稱二十(shi)萬(wan)眾。 有(you)(you)人(ren)(ren)前(qian)來向(xiang)龍(long)(long)且(qie)(qie)獻計(ji)(ji):漢(han)(han)(han)(han)軍(jun)(jun)(jun)遠(yuan)征作(zuo)戰,所向(xiang)披靡,而(er)齊(qi)(qi)(qi),楚(chu)(chu)本土作(zuo)戰兵易渙散,不如(ru)深溝高壘,以(yi)守為(wei)攻。招(zhao)撫已淪陷(xian)城邑,使(shi)知齊(qi)(qi)(qi)王(wang)(wang)存,楚(chu)(chu)來救,這(zhe)必定(ding)使(shi)漢(han)(han)(han)(han)軍(jun)(jun)(jun)得不到(dao)糧食(shi),會不戰自敗(bai)(bai)。 龍(long)(long)且(qie)(qie)輕視韓(han)(han)(han)(han)信(xin)(xin)(xin)(xin),又急求戰功,不用此計(ji)(ji),率兵與韓(han)(han)(han)(han)信(xin)(xin)(xin)(xin)軍(jun)(jun)(jun)隔濰(wei)水(shui)(shui)東(dong)西(山東(dong)境(jing)內的(de)濰(wei)河(he))擺開陣(zhen)勢(shi)。韓(han)(han)(han)(han)信(xin)(xin)(xin)(xin)連夜派(pai)人(ren)(ren)做(zuo)了(le)一(yi)萬(wan)多(duo)(duo)條袋子(zi),盛(sheng)滿(man)沙土,壅塞濰(wei)河(he)上流(liu)。率一(yi)半(ban)軍(jun)(jun)(jun)隊涉(she)水(shui)(shui)進(jin)擊(ji)(ji)(ji)龍(long)(long)且(qie)(qie)之陣(zhen),龍(long)(long)且(qie)(qie)出(chu)兵迎擊(ji)(ji)(ji),韓(han)(han)(han)(han)信(xin)(xin)(xin)(xin)佯裝敗(bai)(bai)退(tui),龍(long)(long)且(qie)(qie)以(yi)為(wei)韓(han)(han)(han)(han)信(xin)(xin)(xin)(xin)怯弱,率軍(jun)(jun)(jun)渡江進(jin)擊(ji)(ji)(ji)。這(zhe)時(shi)韓(han)(han)(han)(han)信(xin)(xin)(xin)(xin)命人(ren)(ren)決開壅塞濰(wei)河(he)的(de)沙囊,河(he)水(shui)(shui)奔(ben)流(liu)而(er)至(zhi),龍(long)(long)且(qie)(qie)的(de)軍(jun)(jun)(jun)隊大半(ban)沒有(you)(you)渡過(guo)去。韓(han)(han)(han)(han)信(xin)(xin)(xin)(xin)揮軍(jun)(jun)(jun)猛(meng)烈截殺(sha),殺(sha)死龍(long)(long)且(qie)(qie)。東(dong)岸(an)齊(qi)(qi)(qi)、楚(chu)(chu)聯軍(jun)(jun)(jun)見西岸(an)軍(jun)(jun)(jun)被(bei)殲,四(si)處逃散。韓(han)(han)(han)(han)信(xin)(xin)(xin)(xin)率軍(jun)(jun)(jun)急渡水(shui)(shui)追擊(ji)(ji)(ji)至(zhi)城陽(yang),楚(chu)(chu)兵皆被(bei)俘虜。齊(qi)(qi)(qi)王(wang)(wang)田廣(guang)逃走不久被(bei)殺(sha)。漢(han)(han)(han)(han)四(si)年(前(qian)203年)齊(qi)(qi)(qi)地全部平定(ding)。
韓信(xin)(xin)一連滅魏、徇趙(zhao)、脅燕、定齊(qi),齊(qi)國平定之(zhi)后,他(ta)派人向劉邦上(shang)書(shu)說(shuo):“齊(qi)國狡詐(zha)多變(bian)(bian),是個反復無常的國家,南(nan)邊(bian)又(you)與(yu)楚國相鄰,如(ru)不(bu)(bu)設(she)立一個代理王(wang)(wang)來(lai)統治,局勢(shi)(shi)(shi)將不(bu)(bu)會安定。我希望做(zuo)代理齊(qi)王(wang)(wang),這樣對形勢(shi)(shi)(shi)有利。”時,項羽正把劉邦緊緊圍困在(zai)滎陽,情勢(shi)(shi)(shi)危急,看(kan)了(le)韓信(xin)(xin)上(shang)書(shu)內容,劉邦十分惱怒,大罵韓信(xin)(xin)不(bu)(bu)救滎陽之(zhi)急竟想(xiang)自立為王(wang)(wang)。張(zhang)良、陳(chen)平暗(an)中踩劉邦的腳,湊近他(ta)的耳朵說(shuo):“漢(han)軍(jun)處境不(bu)(bu)利,怎么能(neng)(neng)禁止(zhi)韓信(xin)(xin)稱(cheng)王(wang)(wang)呢?不(bu)(bu)如(ru)就(jiu)此(ci)機會立他(ta)為王(wang)(wang),好(hao)好(hao)善待(dai)他(ta),使他(ta)自守一方,否則(ze)可能(neng)(neng)發生變(bian)(bian)亂。” 劉邦經提(ti)醒也(ye)明白過來(lai),改口罵道:“大丈夫平定了(le)諸侯,就(jiu)做(zuo)真王(wang)(wang)罷了(le),何必做(zuo)個暫時代理的王(wang)(wang)呢?”于(yu)是派張(zhang)良前(qian)去(qu)立韓信(xin)(xin)為齊(qi)王(wang)(wang),征調他(ta)的部隊攻打楚軍(jun)。
齊國失(shi)利(li),龍且(qie)戰死,使項羽非常恐慌。派盱臺人(ren)武(wu)涉(she)前去游(you)說(shuo)韓信反漢與(yu)楚聯合,三(san)分天下稱王(wang)齊地。 韓信謝絕說(shuo):“我(wo)奉事項王(wang)多(duo)年,官(guan)不(bu)過是(shi)個(ge)郎中(zhong),位(wei)不(bu)過執戟之(zhi)(zhi)士(shi)。我(wo)的話(hua)沒人(ren)聽,我(wo)的計(ji)謀沒人(ren)用,所以(yi)(yi)才離楚歸漢。漢王(wang)劉(liu)邦授我(wo)上將軍印,讓(rang)我(wo)率數萬之(zhi)(zhi)眾,脫衣給我(wo)穿,分飲食給我(wo)吃(chi),而(er)且(qie)對我(wo)言(yan)聽計(ji)從,所以(yi)(yi)我(wo)才有(you)今天的成就。漢王(wang)如此親近(jin)、信任我(wo),我(wo)背叛他不(bu)會有(you)好結(jie)果的。我(wo)至死不(bu)叛漢,請替我(wo)辭(ci)謝項王(wang)的美意。”
武涉(she)游說失敗后,齊(qi)人(ren)(ren)蒯(kuai)通知道天下大(da)局舉足輕重的(de)(de)關鍵在韓(han)信(xin)(xin)手(shou)中(zhong),于是用相(xiang)人(ren)(ren)術勸(quan)說韓(han)信(xin)(xin),認為(wei)他雖居臣子之(zhi)(zhi)位,卻(que)有(you)(you)震主(zhu)之(zhi)(zhi)功,名高天下,所以很危(wei)險(xian)。終于說動韓(han)信(xin)(xin),但韓(han)信(xin)(xin)猶豫而不忍(ren)背叛劉邦,又自(zi)以為(wei)功勞(lao)大(da),劉邦不會來奪取自(zi)己的(de)(de)齊(qi)國,于是沒有(you)(you)聽從蒯(kuai)通的(de)(de)計謀。
參見:四面楚(chu)歌、垓(gai)下之戰(zhan)
漢(han)五年(前202年),劉邦(bang)趁項羽無(wu)備,楚(chu)(chu)軍(jun)(jun)(jun)饑疲,突然對楚(chu)(chu)軍(jun)(jun)(jun)發動(dong)戰略追(zhui)擊。約韓信從齊地(山東(dong)),彭越(yue)從梁地(河(he)南東(dong)北(bei)部)南下合圍楚(chu)(chu)軍(jun)(jun)(jun)。五年十月(漢(han)初承秦制,十月為歲首(shou)),韓信、彭越(yue)未能如期南下。劉邦(bang)追(zhui)擊楚(chu)(chu)軍(jun)(jun)(jun)至(zhi)固陵(=淮陽西北(bei)),楚(chu)(chu)軍(jun)(jun)(jun)反擊,劉邦(bang)大敗而(er)歸(gui)。
為(wei)調動(dong)韓(han)信、彭(peng)(peng)越(yue),劉(liu)邦(bang)(bang)聽(ting)從張良之謀,劃陳(淮陽)以東(dong)至海廣大(da)地(di)區(qu)為(wei)齊王韓(han)信封(feng)地(di);封(feng)彭(peng)(peng)越(yue)為(wei)梁(liang)王,劃睢陽以北(bei)(bei)至谷城(cheng)(cheng)(山東(dong)東(dong)阿(a)南(nan)(nan)),為(wei)其封(feng)地(di)。由韓(han)信指(zhi)揮此戰。韓(han)、彭(peng)(peng)遂率(lv)兵攻(gong)楚;韓(han)信從齊地(di)南(nan)(nan)下,占領楚都彭(peng)(peng)城(cheng)(cheng)(江蘇徐州(zhou)市)和今蘇北(bei)(bei)、皖北(bei)(bei)、豫東(dong)等廣大(da)地(di)區(qu),兵鋒(feng)直指(zhi)楚軍(jun)側背,彭(peng)(peng)越(yue)亦從梁(liang)地(di)西進(jin)。漢將劉(liu)賈會同九江王英(ying)布自下城(cheng)(cheng)父(安(an)徽亳縣城(cheng)(cheng)父集)北(bei)(bei)上;劉(liu)邦(bang)(bang)則率(lv)部(bu)出固陵東(dong)進(jin)、漢軍(jun)形成從南(nan)(nan)、北(bei)(bei)、西三面合圍楚軍(jun)之勢,項羽被(bei)迫向垓下(安(an)徽靈璧(bi)南(nan)(nan))退兵。
十二(er)月,劉邦、韓(han)(han)信(xin)(xin)、劉賈(jia)、彭越、英布等各路(lu)漢(han)軍(jun)(jun)(jun)約計40萬(wan)人(ren)與(yu)10萬(wan)楚(chu)軍(jun)(jun)(jun)于垓下(xia)(xia)展(zhan)開(kai)決戰(zhan)。漢(han)軍(jun)(jun)(jun)以韓(han)(han)信(xin)(xin)率軍(jun)(jun)(jun)居(ju)中,將軍(jun)(jun)(jun)孔熙為左翼(yi)、陳賀為右翼(yi),劉邦率部跟進,將軍(jun)(jun)(jun)周(zhou)勃(bo)斷后(hou)。 韓(han)(han)信(xin)(xin)揮(hui)軍(jun)(jun)(jun)進攻失利(li),引兵后(hou)退,命左、右翼(yi)軍(jun)(jun)(jun)繼續攻擊(ji)(ji)。楚(chu)軍(jun)(jun)(jun)迎戰(zhan)不利(li),韓(han)(han)信(xin)(xin)再揮(hui)軍(jun)(jun)(jun)反擊(ji)(ji)。楚(chu)軍(jun)(jun)(jun)大敗,退入(ru)壁壘堅守(shou),被漢(han)軍(jun)(jun)(jun)重重包圍。楚(chu)軍(jun)(jun)(jun)屢(lv)戰(zhan)不勝(sheng),兵疲食盡。韓(han)(han)信(xin)(xin)命漢(han)軍(jun)(jun)(jun)士(shi)卒夜唱楚(chu)歌,歌云(yun):“人(ren)心都向楚(chu),天(tian)下(xia)(xia)已(yi)屬劉;韓(han)(han)信(xin)(xin)屯垓下(xia)(xia),要斬(zhan)霸王頭”致使(shi)楚(chu)軍(jun)(jun)(jun)士(shi)卒思鄉厭(yan)戰(zhan),軍(jun)(jun)(jun)心瓦(wa)解,韓(han)(han)信(xin)(xin)乘勢進攻,楚(chu)軍(jun)(jun)(jun)大敗,十萬(wan)軍(jun)(jun)(jun)隊被全(quan)殲,項羽逃至東(dong)城自刎而死。劉邦于是還(huan)至定陶,馳入(ru)韓(han)(han)信(xin)(xin)軍(jun)(jun)(jun)中,收奪了(le)他的兵權,后(hou)改封(feng)韓(han)(han)信(xin)(xin)為楚(chu)王,都下(xia)(xia)邳(江蘇(su)邳縣東(dong))。
韓信到(dao)楚國(guo)后,召(zhao)見(jian)當年給他(ta)(ta)飯吃的(de)漂母(mu),賞賜(si)她(ta)千金。 輪到(dao)下(xia)鄉(xiang)南昌亭長時,只賞他(ta)(ta)一百錢,并(bing)說:“你是個小人,做好事有(you)始無終。” 又(you)召(zhao)見(jian)曾經(jing)侮辱(ru)自己(ji),讓他(ta)(ta)從(cong)胯襠下(xia)爬過去的(de)少年,封他(ta)(ta)為(wei)中尉,并(bing)且告訴諸將說:“這(zhe)是位壯士,當他(ta)(ta)侮辱(ru)我(wo)時,我(wo)難道不能(neng)殺(sha)了(le)他(ta)(ta)嗎?殺(sha)了(le)他(ta)(ta)也不會揚名,所以就忍了(le)下(xia)來,這(zhe)才有(you)了(le)今天的(de)成(cheng)就。”
項羽兵敗后(hou),他的(de)逃亡(wang)將領(ling)鐘離眛(mei)(mei)(mei)因素來與韓(han)(han)信(xin)(xin)關系很好,就投奔了(le)韓(han)(han)信(xin)(xin)。劉邦(bang)記恨(hen)鐘離眛(mei)(mei)(mei),聽(ting)說他在楚(chu)國,就下令楚(chu)王逮捕(bu)他。那時(shi)韓(han)(han)信(xin)(xin)初到楚(chu)國,到各(ge)縣鄉邑巡察(cha)進出都派軍隊戒嚴(yan)。漢(han)六(liu)年(前201年)有人(ren)告韓(han)(han)信(xin)(xin)謀(mou)反(fan)。 劉邦(bang)用(yong)陳平的(de)計策(ce),說天(tian)子要(yao)出外巡視會見諸(zhu)侯,通知(zhi)諸(zhu)侯到陳地相會,說:“我(wo)要(yao)游覽云(yun)夢澤。”其實是(shi)想(xiang)要(yao)襲擊(ji)韓(han)(han)信(xin)(xin),韓(han)(han)信(xin)(xin)卻不(bu)知(zhi)道。劉邦(bang)將到楚(chu)國時(shi),韓(han)(han)信(xin)(xin)打算起兵謀(mou)反(fan),但(dan)又(you)認為(wei)自己(ji)無罪;想(xiang)去(qu)謁(ye)(ye)(ye)見劉邦(bang),又(you)怕被擒。這時(shi)有人(ren)向(xiang)韓(han)(han)信(xin)(xin)建議:“殺(sha) 了(le)鐘離眛(mei)(mei)(mei)去(qu)謁(ye)(ye)(ye)見漢(han)高(gao)(gao)祖,高(gao)(gao)祖必定(ding)高(gao)(gao)興,也就不(bu)用(yong)擔心禍患了(le)。” 于是(shi)韓(han)(han)信(xin)(xin)把此事與鐘離眛(mei)(mei)(mei)商議,鐘離眛(mei)(mei)(mei)說:“劉邦(bang)之所以不(bu)攻打楚(chu)國,是(shi)因為(wei)我(wo)在你這里(li),如果(guo)想(xiang)逮捕(bu)我(wo)去(qu)討(tao)好劉邦(bang),我(wo)今天(tian)死(si),隨后(hou)亡(wang)的(de)定(ding)是(shi)你韓(han)(han)信(xin)(xin)。看來你也不(bu)是(shi)位德行高(gao)(gao)尚的(de)人(ren)。”結果(guo)鐘離眛(mei)(mei)(mei)自殺(sha)而亡(wang)。韓(han)(han)信(xin)(xin)持鐘離眛(mei)(mei)(mei)首級(ji)去(qu)陳謁(ye)(ye)(ye)見劉邦(bang)。劉邦(bang)令武士把韓(han)(han)信(xin)(xin)捆綁起來,放在隨從皇(huang)帝(di)后(hou)面的(de)副(fu)車上。韓(han)(han)信(xin)(xin)說:“果(guo)若(ruo)人(ren)言,‘狡兔(tu)死(si),良狗烹(peng);高(gao)(gao)鳥盡,良弓藏;敵(di)國破,謀(mou)臣亡(wang)。’天(tian)下已定(ding),我(wo)固當(dang)烹(peng)!” 劉邦(bang)說:“有人(ren)告你謀(mou)反(fan)。”就給韓(han)(han)信(xin)(xin)戴上械具。回到洛陽(yang),赦免了(le)韓(han)(han)信(xin)(xin)的(de)罪過,改封他為(wei)淮陰侯。
韓(han)信(xin)被(bei)貶為淮陰侯之后,深(shen)知高祖劉邦(bang)畏(wei)懼他(ta)的才能(neng),所以從此常常裝(zhuang)病(bing)不參加(jia)朝見或(huo)跟隨出行。 韓(han)信(xin)由此日益怨恨,在家中悶悶不樂(le)。對于和絳侯周勃、潁陽侯灌嬰等處(chu)在同(tong)等地位感到(dao)羞恥。一次韓(han)信(xin)去拜訪樊噲,樊噲行跪拜禮恭(gong)迎恭(gong)送,并說:“大(da)王竟肯光(guang)(guang)臨臣(chen)下家門(men),真是臣(chen)下的光(guang)(guang)耀(yao)。”韓(han)信(xin)出門(men)后,笑道(dao):“我這輩(bei)子居然同(tong)樊噲等同(tong)列!”
劉邦曾(ceng)經(jing)悠(you)閑地和韓(han)信談論各位將軍才能的高(gao)下(xia)(xia),認為各有長短。皇上問韓(han)信:“像(xiang)我(wo)(wo)的才能能統率多(duo)少(shao)兵馬?” 韓(han)信說(shuo):“陛下(xia)(xia)不過能統率十(shi)萬。” 劉邦說(shuo):“你怎么樣?” ? 回答說(shuo):“我(wo)(wo)是(shi)越(yue)(yue)多(duo)越(yue)(yue)好。” 皇上笑著說(shuo):“您越(yue)(yue)多(duo)越(yue)(yue)好,為什么還被我(wo)(wo)轄(xia)制?” 韓(han)信說(shuo):“陛下(xia)(xia)不善于統領士卒而善于領導將領,這就是(shi)我(wo)(wo)被陛下(xia)(xia)轄(xia)制的原因。況且陛下(xia)(xia)是(shi)上天賜予(yu)的,不是(shi)人力能做(zuo)到的。”
陳豨被任(ren)命為鉅鹿郡守,向淮陰(yin)侯辭行。韓信拉著(zhu)他的(de)手避開左右侍從在庭(ting)院里(li)漫步(bu),仰望蒼天嘆息說(shuo):“您(nin)可(ke)以聽(ting)聽(ting)我的(de)知心話(hua)嗎?有(you)些心里(li)話(hua)想跟您(nin)談(tan)(tan)談(tan)(tan)。” 陳豨說(shuo):“一(yi)切(qie)聽(ting)任(ren)將軍(jun)吩咐!”淮陰(yin)侯說(shuo):“您(nin)管轄的(de)地區,是天下(xia)(xia)精兵聚集的(de)地方;而(er)(er)您(nin),是陛下(xia)(xia)信任(ren)寵幸的(de)臣子。如果有(you)人告(gao)發說(shuo)您(nin)反叛,陛下(xia)(xia)一(yi)定不會相(xiang)信;再(zai)次告(gao)發,陛下(xia)(xia)就(jiu)懷(huai)疑(yi)了(le);三次告(gao)發,陛下(xia)(xia)必然大怒而(er)(er)親自率兵前來圍(wei)剿。我為您(nin)在京(jing)城做內應,天下(xia)(xia)就(jiu)可(ke)以取得(de)了(le)。” 陳豨一(yi)向知道韓信的(de)雄才大略。深信不疑(yi),說(shuo):“我一(yi)定聽(ting)從您(nin)的(de)指教(jiao)!”
漢十年(nian)(前197年(nian)),陳(chen)豨(xi)(xi)果然反叛(pan)。劉邦(bang)親自率領兵(bing)馬前往(wang),韓(han)信托病(bing)沒有(you)隨從。暗中派人到(dao)陳(chen)豨(xi)(xi)處(chu)說:“只管起(qi)兵(bing),我在這里協(xie)助(zhu)您。”韓(han)信就和家(jia)臣(chen)商(shang)量,夜(ye)里假傳詔書(shu)赦免(mian)各官府服役(yi)的(de)罪犯和奴隸,打算發動(dong)他們去襲(xi)擊呂后和太(tai)子(zi)。部署(shu)完畢(bi),等待著陳(chen)豨(xi)(xi)的(de)消息(xi)。他的(de)一位(wei)家(jia)臣(chen)得罪了(le)韓(han)信,韓(han)信把(ba)他囚禁起(qi)來(lai),打算殺掉他。他的(de)弟(di)弟(di)上書(shu)告(gao)變,向呂后告(gao)發了(le)韓(han)信準(zhun)備反叛(pan)的(de)情況(kuang)。呂后打算把(ba)韓(han)信召來(lai),又怕(pa)他不肯就范,就和蕭何謀劃,令人假說劉邦(bang)平(ping)叛(pan)歸來(lai),說陳(chen)豨(xi)(xi)已被(bei)俘獲(huo)處(chu)死,列侯(hou)群臣(chen)都來(lai)祝賀。 蕭何命令武士把(ba)韓(han)信捆起(qi)來(lai),在長(chang)樂宮的(de)鐘(zhong)室(shi)殺掉了(le)。 韓(han)信臨(lin)斬時(shi)說:“我后悔沒有(you)采(cai)納蒯通的(de)計(ji)謀,以致被(bei)婦女小子(zi)所(suo)欺騙,難道(dao)不是天意(yi)嗎?”于是誅殺了(le)韓(han)信三族。
劉(liu)邦從(cong)平叛(pan)陳(chen)豨的(de)軍中回(hui)到(dao)京城,見韓(han)(han)信(xin)(xin)(xin)已死,又(you)(you)高興(xing)又(you)(you)憐憫(min)他(ta)(ta)(ta)(ta),問(wen):“韓(han)(han)信(xin)(xin)(xin)臨死時說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)過(guo)什么話?” 呂后說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo):“韓(han)(han)信(xin)(xin)(xin)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)悔恨沒有(you)采(cai)(cai)納蒯通(tong)的(de)計(ji)謀。” ?劉(liu)邦說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo):“那(nei)(nei)人(ren)(ren)是(shi)(shi)齊(qi)國(guo)(guo)的(de)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)客(ke)。” ?就(jiu)詔令齊(qi)國(guo)(guo)捕捉蒯通(tong)。蒯通(tong)被帶(dai)到(dao),劉(liu)邦說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo):“你唆使淮陰(yin)侯反叛(pan)嗎?” 蒯通(tong)回(hui)答說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo):“是(shi)(shi)。我(wo)的(de)確教過(guo)他(ta)(ta)(ta)(ta),那(nei)(nei)小(xiao)子不(bu)采(cai)(cai)納我(wo)的(de)計(ji)策(ce),所以(yi)有(you)自(zi)取滅亡的(de)下(xia)場。假如那(nei)(nei)小(xiao)子采(cai)(cai)納我(wo)的(de)計(ji)策(ce),陛(bi)下(xia)怎能夠滅掉他(ta)(ta)(ta)(ta)呢(ni)?” ? 劉(liu)邦生氣地說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo):“煮了(le)他(ta)(ta)(ta)(ta)。”蒯通(tong)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo):“哎(ai)呀,煮死我(wo),冤枉(wang)啊(a)!”劉(liu)邦說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo):“你唆使韓(han)(han)信(xin)(xin)(xin)造反,有(you)什么冤枉(wang)?”蒯通(tong)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo):“秦(qin)朝(chao)法度敗壞(huai),政權瓦解的(de)時候,山東六(liu)國(guo)(guo)大亂,各(ge)路諸(zhu)侯紛紛起(qi)事(shi)(shi),一(yi)時天下(xia)英(ying)雄豪杰象烏鴉一(yi)樣聚集。秦(qin)朝(chao)失去了(le)他(ta)(ta)(ta)(ta)的(de)帝位,天下(xia)英(ying)杰都來搶奪它,于(yu)是(shi)(shi)才(cai)智(zhi)高超,行動敏捷的(de)人(ren)(ren)率先得(de)到(dao)它。跖的(de)狗(gou)對著(zhu)堯狂叫,堯并(bing)(bing)不(bu)是(shi)(shi)不(bu)仁(ren)德,只因為他(ta)(ta)(ta)(ta)不(bu)是(shi)(shi)狗(gou)的(de)主(zhu)人(ren)(ren)。正(zheng)當這時,我(wo)只知(zhi)道(dao)有(you)個(ge)韓(han)(han)信(xin)(xin)(xin),并(bing)(bing)不(bu)知(zhi)道(dao)有(you)陛(bi)下(xia)。況且天下(xia)磨快武器、手(shou)執利刃想干(gan)陛(bi)下(xia)所干(gan)的(de)事(shi)(shi)業的(de)人(ren)(ren)太多了(le),只是(shi)(shi)力不(bu)從(cong)心罷了(le)。您怎么能夠把(ba)他(ta)(ta)(ta)(ta)們都煮死呢(ni)?” 劉(liu)邦說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo):“放掉他(ta)(ta)(ta)(ta)。”就(jiu)赦免了(le)蒯通(tong)的(de)罪過(guo)。
韓(han)信(xin)熟(shu)諳(an)兵(bing)法,自言(yan)(yan)用兵(bing)“多多益(yi)善”,作為(wei)戰(zhan)(zhan)術家(jia)韓(han)信(xin)為(wei)后世留下了大(da)量的(de)(de)戰(zhan)(zhan)術典(dian)故:明修棧道,暗渡(du)陳倉、臨晉設疑、夏陽偷(tou)渡(du)、木罌渡(du)軍(jun)、背水為(wei)營、拔幟(zhi)易幟(zhi)、傳檄而定、沈(shen)沙決水、半渡(du)而擊、四面楚歌、十面埋伏(fu)等。其用兵(bing)之(zhi)道,為(wei)歷(li)代兵(bing)家(jia)所推崇。作為(wei)軍(jun)事家(jia),韓(han)信(xin)是(shi)繼孫武、白起之(zhi)后,最(zui)為(wei)卓越(yue)的(de)(de)將領(ling)(ling),其最(zui)大(da)的(de)(de)特(te)點就是(shi)靈(ling)活(huo)用兵(bing),是(shi)中國戰(zhan)(zhan)爭(zheng)史(shi)上最(zui)善于靈(ling)活(huo)用兵(bing)的(de)(de)將領(ling)(ling),其指揮的(de)(de)井(jing)陘之(zhi)戰(zhan)(zhan)、濰水之(zhi)戰(zhan)(zhan)都是(shi)戰(zhan)(zhan)爭(zheng)史(shi)上的(de)(de)杰作;作為(wei)戰(zhan)(zhan)略(lve)家(jia),他在(zai)拜將時的(de)(de)言(yan)(yan)論(lun),成為(wei)楚漢(han)戰(zhan)(zhan)爭(zheng)勝利的(de)(de)根(gen)本方(fang)略(lve);
《咸(xian)豐·清河縣志》第十三(san)(san)卷“藝文”中記載:“韓信三(san)(san)篇(pian)”其(qi)小注云:“漢(han)成帝令任宏論(lun)次兵(bing)書(shu),為(wei)四種,其(qi)權謀中有韓信三(san)(san)篇(pian)。前(qian)后漢(han)書(shu)藝文志皆載之。且云漢(han)興,張(zhang)良、韓信序次兵(bing)法,凡百八十一(yi)家,刪取(qu)(qu)要用,定著(zhu)(zhu)三(san)(san)十五家。諸呂用事而(er)盜取(qu)(qu)之。蓋淮陰人(ren)著(zhu)(zhu)書(shu)之最古者(zhe)。”由此得知,韓信曾(ceng)有三(san)(san)篇(pian)軍事著(zhu)(zhu)作,這是淮陰人(ren)著(zhu)(zhu)書(shu)立說(shuo)的最早(zao)記載。
韓信在被軟禁的(de)(de)時間里與張良一起(qi)整(zheng)理了(le)先秦以來的(de)(de)兵書,共(gong)得一百八十二家(jia),這也(ye)是中(zhong)(zhong)國歷史上第一次大規模兵書整(zheng)理,為中(zhong)(zhong)國軍(jun)事學(xue)術研究奠定(ding)了(le)科學(xue)的(de)(de)基礎。同時還收(shou)集、補訂(ding)了(le)軍(jun)中(zhong)(zhong)律法。著有(you)兵法三篇,已佚。
劉邦:夫(fu)運籌策(ce)帷(wei)帳之中,決勝于(yu)千里之外,吾(wu)不如(ru)子房。鎮國家(jia),撫(fu)百姓,給饋馕,不絕糧道,吾(wu)不如(ru)蕭(xiao)何。連百萬之軍,戰必勝,攻(gong)必取,吾(wu)不如(ru)韓(han)信。此三者(zhe),皆人杰也(ye),吾(wu)能用之,此吾(wu)所以取天下也(ye)。
陸機:灼(zhuo)灼(zhuo)淮陰,靈武(wu)冠(guan)世(shi)。策(ce)出無方,思入(ru)神契。奮臂云興,騰跡(ji)虎噬。凌(ling)險必(bi)夷,摧剛(gang)則(ze)脆。肇謀(mou)漢(han)濱,還定(ding)渭表。京索既扼(e),引師北討。濟河夷魏,登山滅趙。威亮火烈(lie),勢(shi)逾風埽(sao)。拾代如遺,偃(yan)齊猶草。二州肅(su)清(qing),四邦咸(xian)舉。乃眷北燕(yan),遂表東(dong)海。克滅龍(long)且(qie),爰(yuan)取其旅。劉(liu)、項懸命,人謀(mou)是與。念功惟德,辭通絕(jue)楚。
蔡謨:夫以白起、韓(han)信(xin)、項籍之勇,猶發梁(liang)焚舟(zhou),背水而陣。
楊維(wei)楨:韓信登壇之日,畢(bi)陳(chen)平(ping)生(sheng)之畫略,論楚之所(suo)以失,漢之所(suo)以得(de),此三秦還定之謀(mou)所(suo)以卒定韓信之手也。
唐順之:孔(kong)明之初見昭烈論三(san)國,亦不能過。予故(gu)曰:淮陰(yin)者非特(te)將(jiang)略也。
王世貞(zhen):淮陰之初說(shuo)高帝也,高密之初說(shuo)光武(wu)也,武(wu)鄉之初說(shuo)昭烈(lie)也,若懸券(quan)而責之,又若合(he)券(quan)焉(yan)!噫,可謂才也已矣(yi)!
董份:觀信智略如此,真有掀揭天下之心,不(bu)但兵謀而已也,所以謂之人杰。