洪(hong)(hong)(hong)邁出生于一個士(shi)大夫家庭。他的(de)父親洪(hong)(hong)(hong)皓、哥(ge)哥(ge)洪(hong)(hong)(hong)適、洪(hong)(hong)(hong)遵都是著名的(de)學者(zhe)、官(guan)員,洪(hong)(hong)(hong)適官(guan)至宰相。洪(hong)(hong)(hong)遵官(guan)至宰執(副(fu)相)贈右丞相。
洪邁的父親洪皓使金,遭金人(ren)扣留(liu),洪邁時(shi)年僅七(qi)歲,隨(sui)兄適(shi)、遵攻讀。他天資聰(cong)穎,“博極載籍,雖稗官(guan)虞初,釋老(lao)傍行,靡(mi)不(bu)(bu)涉獵(lie)。”十歲時(shi),隨(sui)兄適(shi)避亂,嘗往返于(yu)秀(xiu)(今(jin)浙江嘉興)、饒二州之(zhi)間。在衢州(今(jin)浙江衢縣)白渡,見敗(bai)壁間題有二絕句,一詠“油污(wu)衣”云(yun):“一點(dian)清油污(wu)白衣,斑(ban)斑(ban)駁(bo)駁(bo)使人(ren)疑。縱使洗遍千(qian)江水,爭似當初不(bu)(bu)污(wu)時(shi)。”邁讀后,愛而識之(zhi)。可(ke)見其自少年時(shi),便性格高潔(jie),不(bu)(bu)同凡俗。
紹(shao)興十五(wu)年(nian)(nian)(1145年(nian)(nian)),洪(hong)邁(mai)(mai)(mai)(mai)中進士,授(shou)(shou)兩浙(zhe)轉運司(si)干(gan)辦公(gong)事(shi)。因受秦檜排擠,出(chu)(chu)為福州(zhou)教授(shou)(shou)。其時洪(hong)皓已(yi)自金返國(guo),正出(chu)(chu)知(zhi)饒州(zhou)。洪(hong)邁(mai)(mai)(mai)(mai)便不(bu)(bu)赴福州(zhou)任而至(zhi)饒州(zhou)侍奉父(fu)(fu)母,至(zhi)紹(shao)興十九(jiu)年(nian)(nian)(1149年(nian)(nian))才赴任。二(er)十八年(nian)(nian)(1159年(nian)(nian))歸葬父(fu)(fu)后,召(zhao)為起居舍人、秘書省(sheng)校書郎(lang),兼國(guo)史館編(bian)修(xiu)官、吏部員(yuan)外郎(lang)。三(san)十一年(nian)(nian),授(shou)(shou)樞密院檢(jian)詳諸(zhu)房文字(zi)。三(san)十二(er)年(nian)(nian)春,金世(shi)宗完顏雍遣使議(yi)和,洪(hong)邁(mai)(mai)(mai)(mai)為接伴使,力主“土疆實利不(bu)(bu)可(ke)與(yu)”。朝廷欲(yu)遣使赴金報聘,邁(mai)(mai)(mai)(mai)慨然請(qing)行。于是以翰(han)林學士名(ming)義充賀金國(guo)主登位使。至(zhi)金國(guo)燕(yan)京(jing),金人要邁(mai)(mai)(mai)(mai)行陪臣禮。邁(mai)(mai)(mai)(mai)初執不(bu)(bu)可(ke),既而金鎖使館,自旦(dan)及暮,不(bu)(bu)給飲食,三(san)日(ri)乃(nai)得見。金大都督懷中提議(yi)將邁(mai)(mai)(mai)(mai)扣留,因左丞相張浩認為不(bu)(bu)可(ke),乃(nai)遣還。
邁(mai)回朝后,殿中御史張(zhang)震彈(dan)劾邁(mai)“使金辱命”,論罷之。乾道二(er)(er)年(nian)(nian)(nian)(1166年(nian)(nian)(nian)),知(zhi)吉州(zhou)(今江西吉安(an)),后改(gai)知(zhi)贛州(zhou)(今江西贛州(zhou))。邁(mai)到(dao)任(ren),重視教(jiao)育(yu),建(jian)(jian)學(xue)(xue)(xue)館,造浮橋,便(bian)利人民。后又(you)徙知(zhi)建(jian)(jian)寧府(fu)(今福建(jian)(jian)建(jian)(jian)甌)。淳熙十(shi)一年(nian)(nian)(nian)(1184年(nian)(nian)(nian))知(zhi)婺(wu)(wu)州(zhou)(今浙(zhe)江金華)。在婺(wu)(wu)州(zhou)大興水(shui)利,共(gong)修公私塘堰及(ji)湖泊八百(bai)三十(shi)七所。后孝宗(zong)召對(dui),邁(mai)建(jian)(jian)議(yi)于淮(huai)東抗金邊備要地修城池,嚴屯(tun)兵(bing),立(li)游樁,益戍卒(zu),并(bing)應(ying)補充水(shui)軍(jun),加強守備,得到(dao)孝宗(zong)嘉許,提(ti)舉佑(you)神(shen)觀兼侍講,同修國史。邁(mai)入史館后預(yu)修《四朝帝紀》,又(you)進敷文閣(ge)直(zhi)學(xue)(xue)(xue)士(shi)(shi),直(zhi)學(xue)(xue)(xue)士(shi)(shi)院,深(shen)得孝宗(zong)信任(ren)。淳熙十(shi)三年(nian)(nian)(nian)(1186年(nian)(nian)(nian))拜翰(han)林學(xue)(xue)(xue)士(shi)(shi)。光(guang)宗(zong)紹(shao)熙元年(nian)(nian)(nian)煥(huan)章閣(ge)學(xue)(xue)(xue)士(shi)(shi),知(zhi)紹(shao)興府(fu)。二(er)(er)年(nian)(nian)(nian)上章告(gao)老,進龍圖閣(ge)學(xue)(xue)(xue)士(shi)(shi)。嘉泰二(er)(er)年(nian)(nian)(nian)(1202年(nian)(nian)(nian))以端明殿學(xue)(xue)(xue)士(shi)(shi)致仕。卒(zu)贈光(guang)祿大夫,謚文敏。
洪(hong)邁(mai)字景盧(lu),是洪(hong)皓的(de)小(xiao)兒子(zi)。小(xiao)時候每天(tian)讀書數千言,看一(yi)遍就不(bu)會忘記,博覽群(qun)書,即(ji)使是小(xiao)說野史,沒有不(bu)涉獵的(de)。紹興十(shi)五年(nian)考中,被授予兩浙(zhe)轉運司(si)干(gan)辦公(gong)事(shi)的(de)官(guan)職,入朝任(ren)敕(chi)令所刪定(ding)官(guan)。洪(hong)皓得(de)罪秦(qin)檜被安(an)置在閑散的(de)職位(wei)上,秦(qin)檜對他怨恨不(bu)已(yi),御史汪勃判(pan)定(ding)洪(hong)邁(mai)知道(dao)他父親不(bu)安(an)分的(de)陰謀,于是被貶添(tian)差(cha)教(jiao)授福州。
淳熙六年(nian),授予贛(gan)(gan)州(zhou)知州(zhou)的(de)官職,興建學宮(gong),建造浮(fu)橋(qiao),士(shi)人(ren)百姓(xing)安居樂業。郡(jun)兵素來(lai)驕(jiao)橫,稍不(bu)如意就(jiu)蠻(man)橫強暴。郡(jun)里每年(nian)派上千人(ren)戍守九(jiu)江,這(zhe)一年(nian),有人(ren)害(hai)怕(pa)去后就(jiu)會被留下(xia)而不(bu)再回來(lai),眾人(ren)于是(shi)反戈(ge)。人(ren)們以謠言相警,百姓(xing)非常害(hai)怕(pa)。洪(hong)(hong)邁(mai)(mai)(mai)不(bu)為(wei)所動,只派遣一名校官好(hao)言勸說(shuo)他(ta)(ta)們,使他(ta)(ta)們回到營中,眾人(ren)都聽從了勸說(shuo)。他(ta)(ta)掛著空箭袋進入(ru),慢(man)(man)慢(man)(man)審問出什五(wu)長(chang)(chang)兩個(ge)(ge)人(ren),帶(dai)上刑具押送潯陽,在市上斬首。辛(xin)卯(mao)年(nian)間鬧饑荒,贛(gan)(gan)州(zhou)正值中熟,洪(hong)(hong)邁(mai)(mai)(mai)拿出糧(liang)食去幫(bang)助鄰郡(jun)。有個(ge)(ge)僚(liao)屬進諫阻止(zhi),洪(hong)(hong)邁(mai)(mai)(mai)笑著說(shuo):"秦地和越地的(de)貧弱豐(feng)肥不(bu)同,是(shi)做(zuo)臣子的(de)道理嗎?"不(bu)久任建寧(ning)府(fu)知府(fu)。有個(ge)(ge)因小事情殺人(ren)而持刀越獄的(de)富人(ren),長(chang)(chang)時間拒捕,洪(hong)(hong)邁(mai)(mai)(mai)治他(ta)(ta)的(de)罪,施黥刑后流(liu)放嶺外。
十一(yi)(yi)(yi)年,任(ren)(ren)婺州(zhou)知州(zhou),婺州(zhou)軍(jun)一(yi)(yi)(yi)向不(bu)講軍(jun)紀,春天發放衣服(fu),想(xiang)要(yao)用錢,換成絲(si)帛,官吏不(bu)允許(xu),就一(yi)(yi)(yi)起呼叫放肆地聚(ju)集到郡將(jiang)的(de)治所,郡將(jiang)惶恐不(bu)安,無(wu)原則地寬容想(xiang)滿足他(ta)們的(de)要(yao)求。洪邁(mai)來后,眾人重演前事,甚至把惡意(yi)誹謗(bang)的(de)話(hua)張貼在城門上(shang)。洪邁(mai)用計謀(mou)逮捕(bu)四十八人,繩之以(yi)法,同伙的(de)人互相唆使(shi),一(yi)(yi)(yi)哄而上(shang)擁擠洪邁(mai)的(de)轎子,洪邁(mai)說:"他(ta)們是罪人,你們為什么要(yao)參與?眾人害怕不(bu)敢上(shang)前而散去。洪邁(mai)殺了帶(dai)頭做惡的(de)兩個人,并在市上(shang)斬首(shou)示眾,其余處(chu)以(yi)黥刑和鞭打不(bu)等,沒有人敢無(wu)理取鬧。事情被皇(huang)帝(di)聽說,皇(huang)上(shang)對輔巨說:"沒想(xiang)到書生處(chu)理事情能(neng)隨機應變“,特(te)升任(ren)(ren)他(ta)為敷文閣待制。
紹(shao)熙(xi)改用新的(de)(de)年(nian)號,任煥(huan)章(zhang)閣學(xue)士,紹(shao)興知府。到(dao)朝廷(ting)上奏事(shi)情,上書說(shuo)新政(zheng)應(ying)以十漸為(wei)戒。皇上說(shuo):"浙東百(bai)姓被和(he)市所(suo)困擾,你去替(ti)我糾正這件事(shi)。"洪(hong)邁(mai)拜(bai)了兩拜(bai)說(shuo):"發誓盡力而為(wei)。"洪(hong)邁(mai)到(dao)了郡中,核對(dui)查實欺詐瞞(man)騙四萬八千三百(bai)多(duo)戶,所(suo)少(shao)收取的(de)(de)絹(juan)按匹(pi)計(ji)算(suan),大致就是(shi)這個數目(mu)。第二年(nian),兩次上書告老(lao),進官為(wei)龍圖閣學(xue)士。不(bu)久(jiu)就以端(duan)明殿學(xue)士的(de)(de)身份辭官。
洪邁學識淵博,著書極多,文集《野處類(lei)稿(gao)》、志怪(guai)筆記小說《夷堅志》,編纂的《萬(wan)首唐人絕句》、筆記《容齋隨筆》等等,都(dou)是流(liu)傳(chuan)至今的名作。
作為一個勤(qin)奮博學(xue)的(de)(de)士(shi)大夫,洪(hong)邁(mai)一生涉獵了大量的(de)(de)書(shu)籍,并養(yang)成(cheng)了作筆記(ji)的(de)(de)習慣。讀書(shu)之際,每有心得,便隨(sui)手記(ji)下來,集40余年(nian)的(de)(de)成(cheng)果,形成(cheng)了《容齋隨(sui)筆》5集,凡74卷。
《容(rong)(rong)(rong)齋(zhai)(zhai)隨(sui)筆》共(gong)《五筆》,74卷,1220則(ze)(ze)(ze)。其中(zhong),《容(rong)(rong)(rong)齋(zhai)(zhai)隨(sui)筆》16卷,329則(ze)(ze)(ze);《容(rong)(rong)(rong)齋(zhai)(zhai)續筆》16卷,249則(ze)(ze)(ze);《容(rong)(rong)(rong)齋(zhai)(zhai)三筆》16卷,248則(ze)(ze)(ze);《容(rong)(rong)(rong)齋(zhai)(zhai)四(si)筆》16卷,259則(ze)(ze)(ze);《容(rong)(rong)(rong)齋(zhai)(zhai)五筆》10卷,135則(ze)(ze)(ze)。據作者宋朝洪邁自述(shu),《容(rong)(rong)(rong)齋(zhai)(zhai)隨(sui)筆》寫作時(shi)間逾(yu)經近(jin)四(si)十年(nian)。是其多年(nian)博覽群書、經世致(zhi)用的智慧和汗水的結晶。
《容齋隨筆(bi)(bi)》是全書的總名,分為(wei)(wei)《隨筆(bi)(bi)》、《續筆(bi)(bi)》、《三筆(bi)(bi)》、《四(si)筆(bi)(bi)》、《五(wu)筆(bi)(bi)》。《隨筆(bi)(bi)》先(xian)后(hou)用(yong)了(le)(le)18年(nian)(nian)的精力,《續筆(bi)(bi)》用(yong)了(le)(le)13年(nian)(nian),《三筆(bi)(bi)》5年(nian)(nian),《四(si)筆(bi)(bi)》不到(dao)(dao)一年(nian)(nian);洪邁(mai)沒(mei)有說《五(wu)筆(bi)(bi)》寫(xie)(xie)了(le)(le)多少(shao)年(nian)(nian),因為(wei)(wei)還沒(mei)有按(an)原計劃寫(xie)(xie)完(wan)16卷,只寫(xie)(xie)到(dao)(dao)十卷便去世了(le)(le)。他為(wei)(wei)《四(si)筆(bi)(bi)》寫(xie)(xie)序時,是宋寧宗慶(qing)元(yuan)三年(nian)(nian)(1197年(nian)(nian))九(jiu)月,那么(me),自此以后(hou)至其嘉泰二年(nian)(nian)(1202年(nian)(nian))去世中的五(wu)年(nian)(nian)左右時間(jian),應當就是他寫(xie)(xie)作《五(wu)筆(bi)(bi)》的時間(jian)。
積40多(duo)年的(de)時間寫出一(yi)部巨著,應該說是(shi)不多(duo)見的(de)。之所(suo)以歷(li)時長久,主(zhu)要是(shi)尤其筆記(ji)體這一(yi)性質所(suo)決(jue)定的(de)。顯然(ran),必須(xu)費時讀千百(bai)部書,才(cai)能集腋成裘。
《容齋隨筆(bi)》是關于歷史、文學(xue)(xue)、哲學(xue)(xue)、藝術等(deng)方(fang)面(mian)的(de)(de)筆(bi)記(ji),以考(kao)證(zheng)、議論、記(ji)事為中心(xin)內容。既(ji)有宋代的(de)(de)典章制度,更有三(san)代以來(lai)的(de)(de)一些歷史事實(shi)、政(zheng)治風云和文壇趣話(hua),以資料豐富、格(ge)調(diao)高雅、議論精彩(cai)、考(kao)證(zheng)確切等(deng)特點,卓(zhuo)然超越(yue)眾多的(de)(de)同(tong)類著作之(zhi)上,被《四庫全書總目提要》推為南宋筆(bi)記(ji)小說之(zhi)冠!
讀這(zhe)部(bu)書,就象(xiang)是(shi)在書林(lin)中穿行,在文(wen)海中暢游,在史壇上(shang)俯瞰,在政界中視察。請聽(ting)聽(ting)明代(dai)河(he)南(nan)巡撫、監察御史姚瀚在弘治十(shi)一(yi)(yi)年(nian)(1498年(nian))十(shi)月十(shi)六(liu)日對此書的一(yi)(yi)番評論:
"此書(shu)可(ke)以勸人為(wei)善,可(ke)以戒(jie)人為(wei)惡;可(ke)使(shi)人欣喜,可(ke)使(shi)人驚(jing)愕;可(ke)以增廣見聞,可(ke)以澄(cheng)清謬誤(wu);可(ke)以消除懷疑(yi),明確事理;對于(yu)世俗(su)教(jiao)化頗(po)有裨益!"
《容(rong)(rong)齋(zhai)(zhai)(zhai)隨筆(bi)(bi)(bi)(bi)》是(shi)毛(mao)(mao)澤(ze)(ze)東一(yi)(yi)生(sheng)(sheng)中比較喜歡讀(du)(du)(du)(du)的(de)一(yi)(yi)部(bu)具(ju)有較高價值的(de)筆(bi)(bi)(bi)(bi)記書(shu)(shu)。從許多資料看(kan)來(lai),的(de)確如此(ci)(ci)(ci)。1944年(nian)7月(yue)(yue)28日(ri)(ri),毛(mao)(mao)澤(ze)(ze)東致(zhi)函謝(xie)(xie)覺(jue)哉說:“《容(rong)(rong)齋(zhai)(zhai)(zhai)隨筆(bi)(bi)(bi)(bi)》換一(yi)(yi)函送(song)上(shang)。”其珍愛(ai)此(ci)(ci)(ci)書(shu)(shu)以致(zhi)影響及于重要(yao)干部(bu)如此(ci)(ci)(ci)。謝(xie)(xie)覺(jue)哉7月(yue)(yue)31日(ri)(ri)日(ri)(ri)記就(jiu)有讀(du)(du)(du)(du)《容(rong)(rong)齋(zhai)(zhai)(zhai)隨筆(bi)(bi)(bi)(bi)》大篇心得記載,此(ci)(ci)(ci)后(hou)9月(yue)(yue)20日(ri)(ri)、29日(ri)(ri)、30日(ri)(ri),10月(yue)(yue)1日(ri)(ri)、4日(ri)(ri)等都有閱讀(du)(du)(du)(du)與應用記載,從中可(ke)見《容(rong)(rong)齋(zhai)(zhai)(zhai)隨筆(bi)(bi)(bi)(bi)》為啟迪思維參考工(gong)作之重要(yao)借助。1959年(nian)10月(yue)(yue)30日(ri)(ri),毛(mao)(mao)澤(ze)(ze)東出京巡(xun)視(shi),指名(ming)要(yao)帶的(de)有限書(shu)(shu)籍中,就(jiu)有《容(rong)(rong)齋(zhai)(zhai)(zhai)隨筆(bi)(bi)(bi)(bi)》。1972年(nian)毛(mao)(mao)澤(ze)(ze)東曾將此(ci)(ci)(ci)書(shu)(shu)送(song)給(gei)他青年(nian)時(shi)代(dai)的(de)朋友、湖南第一(yi)(yi)師范的(de)同學(xue)周世(shi)釗。《容(rong)(rong)齋(zhai)(zhai)(zhai)隨筆(bi)(bi)(bi)(bi)》堪(kan)稱毛(mao)(mao)澤(ze)(ze)東精(jing)神生(sheng)(sheng)活中的(de)一(yi)(yi)位“老(lao)朋友”,也是(shi)見證毛(mao)(mao)澤(ze)(ze)東“活到(dao)老(lao),學(xue)到(dao)老(lao)”諾(nuo)言(yan)的(de)一(yi)(yi)本書(shu)(shu)。就(jiu)在1976年(nian)8月(yue)(yue)26日(ri)(ri)毛(mao)(mao)澤(ze)(ze)東索要(yao)《容(rong)(rong)齋(zhai)(zhai)(zhai)隨筆(bi)(bi)(bi)(bi)》之后(hou),他的(de)病(bing)情(qing)開始惡化。即使如此(ci)(ci)(ci),在9月(yue)(yue)8日(ri)(ri),也就(jiu)是(shi)毛(mao)(mao)澤(ze)(ze)東去世(shi)的(de)前一(yi)(yi)天(tian),還(huan)由別人為他代(dai)讀(du)(du)(du)(du)《容(rong)(rong)齋(zhai)(zhai)(zhai)隨筆(bi)(bi)(bi)(bi)》37分鐘,實(shi)踐了“活到(dao)老(lao),學(xue)到(dao)老(lao)”的(de)諾(nuo)言(yan),而這部(bu)書(shu)(shu)也成為一(yi)(yi)代(dai)偉人毛(mao)(mao)澤(ze)(ze)東一(yi)(yi)生(sheng)(sheng)中所(suo)讀(du)(du)(du)(du)的(de)最后(hou)一(yi)(yi)部(bu)書(shu)(shu)。
許及(ji)之(zhi)《次韻洪莘之(zhi)太社真(zhen)率之(zhi)集三首》其(qi)一:“疇(chou)昔三洪并,聲名四海知。靈光一老在,鸑(yue)鷟(zhuo)九成儀。近有(you)同朝(chao)喜(xi),今(jin)無遠室思。雙瞻最良譽(yu),臺(tai)瑞圣明時。
文天祥《跋(ba)王元高(gao)詞科擬稿》:“我(wo)朝言治者(zhe)曰(yue)(yue)慶歷、元祐、乾淳,厥亦惟歐陽子、蘇公兄弟、周(zhou)益國、三洪氏以(yi)其(qi)宗工大手掌朝廷文字(zi),以(yi)為之繅籍粉澤,功光當時,垂休無(wu)窮,豈曰(yue)(yue)小(xiao)補之哉(zai)?
明代蔣一(yi)葵《堯山堂(tang)外記(ji)》:“‘三洪’并中詞(ci)科,繼入西(xi)掖(ye),時有賀(he)啟云:‘有是(shi)父,有是(shi)子,相傳忠義之風;難為弟,難為兄,俱(ju)擅詞(ci)章(zhang)之譽。
張淏《會稽續志》洪文惠公(gong)適(shi)帥越,聞亨宗行(xing)義,延置郡齋,又偕至鄱陽(yang),與文惠之弟樞(shu)密遵、內翰邁游,日(ri)(ri)以(yi)文章為(wei)(wei)事。嘗為(wei)(wei)博學宏詞(ci)科之業,三洪公(gong)讀之謂(wei)曰:‘他日(ri)(ri)玉堂揮翰可也。’”
魏了翁《三洪(hong)制稿(gao)序》云:“北門(men)掌書(shu)內(nei)命,最號清切(qie),自入(ru)國朝,選授尤靳。有(you)饒陽之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)李、項城之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)梁、溫陵之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)蘇(su)、成都之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)范者(zhe)(zhe)矣;亦有(you)兄(xiong)弟(di)為(wei)(wei)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi),如(ru)(ru)燕山(shan)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)竇、肥鄉(xiang)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)李、閬中之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)陳、雍立之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)采、建安之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)吳、真定之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)韓、眉(mei)山(shan)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)蘇(su)、南豐之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)曾、莆田之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)蔡、成都之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)宇文者(zhe)(zhe)矣;亦有(you)父子(zi)兄(xiong)弟(di)并(bing)為(wei)(wei)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi),如(ru)(ru)吳越之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)錢者(zhe)(zhe)矣,而(er)俱(ju)未(wei)有(you)一(yi)翁三季如(ru)(ru)番陽洪(hong)氏之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)盛者(zhe)(zhe)也。中興以(yi)來學士(shi)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)再入(ru)者(zhe)(zhe)十有(you)六人,而(er)洪(hong)氏之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)兄(xiong)弟(di)與(yu)(yu)(yu)焉;自紹圣立宏(hong)博科汔于(yu)淳熙之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)季,所得不(bu)下七十人,而(er)至宰執至翰苑(yuan)者(zhe)(zhe)僅三十人,洪(hong)氏之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)兄(xiong)弟(di)又與(yu)(yu)(yu)焉。嗚呼(hu),何(he)其(qi)盛與(yu)(yu)(yu)!故人之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)稱洪(hong)氏者(zhe)(zhe),不(bu)以(yi)詞章則以(yi)記覽,不(bu)以(yi)名位(wei)則以(yi)科目,孰知(zhi)其(qi)一(yi)心之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)傳,上通于(yu)天,固有(you)以(yi)敷遺子(zi)孫者(zhe)(zhe)與(yu)(yu)(yu)……洪(hong)氏之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)孫偲將(jiang)以(yi)其(qi)三祖制稿(gao)刻諸犍(jian)為(wei)(wei)郡(jun)齋,而(er)屬了翁為(wei)(wei)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)序。
樓鑰《洪文安公<小隱集>序》:“公之(zhi)兄為(wei)右(you)丞(cheng)相(xiang),謚(shi)文(wen)(wen)惠;弟以翰林閣(ge)老終(zhong)端明殿學(xue)士,謚(shi)文(wen)(wen)敏,世稱‘三洪(hong)’以比錦屏‘三陳’,而(er)又(you)過之(zhi)。
紹(shao)興三十二年(nian)(1162年(nian))春(chun),出使(shi)金(jin)國(guo),持(chi)書(shu)用(yong)金(jin)國(guo)禮。金(jin)人令其(qi)改稱“陪臣”。邁(mai)堅持(chi)不從(cong),因此被(bei)拘于使(shi)館(guan),后終被(bei)放還。洪邁(mai)在(zai)宦(huan)海浮沉幾十年(nian),當過(guo)地方官(guan)(guan),當過(guo)京官(guan)(guan),曾出使(shi)金(jin)國(guo),最后官(guan)(guan)至端明殿學士。在(zai)任地方官(guan)(guan)時,下(xia)查(cha)民情(qing),整治農政,興建學宮、書(shu)院,興修水(shui)利(li),發(fa)(fa)展生產。在(zai)紹(shao)興府(fu)尹任上,通過(guo)察(cha)訪民情(qing)發(fa)(fa)現浙東地方官(guan)(guan)利(li)用(yong)朝廷頒發(fa)(fa)的“和買”(官(guan)(guan)府(fu)以(yi)低(di)價(jia)定(ding)額(e)征(zheng)購絲綢)政策(ce)進行(xing)暗(an)中(zhong)加(jia)額(e),敲詐勒(le)索(suo)百(bai)姓,他(ta)排除多方阻撓,進行(xing)全(quan)(quan)面核(he)查(cha),核(he)減(jian)(jian)了全(quan)(quan)部加(jia)征(zheng)數額(e),根(gen)除了此項(xiang)官(guan)(guan)場積弊,減(jian)(jian)輕(qing)了百(bai)姓負(fu)擔。
洪邁不僅是(shi)一位(wei)為(wei)政清(qing)廉(lian)的(de)官吏,更是(shi)一位(wei)文學(xue)家。他一生著作(zuo)有40多種,其中(zhong)最為(wei)著名(ming)的(de)是(shi)《容齋(zhai)隨筆》,被歷代名(ming)人(ren)譽為(wei)“垂范后世”的(de)佳作(zuo),有很高的(de)文學(xue)價值,對(dui)當政者具有資政、資治作(zuo)用(yong)。最值得一提的(de)是(shi):《容齋(zhai)隨筆》受到(dao)一代偉人(ren)毛澤(ze)東的(de)終生珍(zhen)愛,毛澤(ze)東對(dui)此(ci)書真可謂愛不釋(shi)手,臨終時此(ci)書還擺在(zai)他案頭。