無支(zhi)(zhi)祁,或(huo)支(zhi)(zhi)無祁。中國神(shen)(shen)話(hua)中的水(shui)怪(guai)。他的形狀(zhuang)像猿(yuan)猴,塌鼻子,凸額(e)頭,白頭青身(shen),火眼金(jin)(jin)睛。他的頭頸長達百(bai)尺,力氣超過九(jiu)頭大(da)象(xiang),常在(zai)淮(huai)(huai)水(shui)興(xing)風作浪,危害百(bai)姓。大(da)神(shen)(shen)禹治淮(huai)(huai)水(shui)時,無支(zhi)(zhi)祁作怪(guai),風雷齊作,木石俱鳴。禹很惱怒,召集群神(shen)(shen),天神(shen)(shen)庚辰(一說應龍)擒(qin)獲(huo)了(le)無支(zhi)(zhi)祁。無支(zhi)(zhi)祁雖被抓,但還是(shi)擊搏(bo)跳騰(teng),誰也管束(shu)不住(zhu)。于是(shi)禹用(yong)大(da)鐵(tie)索鎖住(zhu)了(le)他的頸脖,拿(na)金(jin)(jin)鈴穿(chuan)在(zai)他的鼻子上,把他鎮壓在(zai)淮(huai)(huai)陰龜山腳下,從此淮(huai)(huai)水(shui)才(cai)平靜地流入東海。
亦作(zuo)“支(zhi)無(wu)祁”、“無(wu)支(zhi)奇”、“無(wu)支(zhi)祈(qi)”,古代(dai)傳說中淮(huai)水水怪名(ming)。濟南舜井故事里(li),名(ming)曰巫支(zhi)祁。
《山(shan)海經》說:“水(shui)獸(shou)好為害(hai),禹(yu)鎖(suo)于(yu)軍山(shan)之(zhi)下,其(qi)名曰無(wu)(wu)(wu)支奇(無(wu)(wu)(wu)支祁(qi))”、“其(qi)形若猿猴(hou),金目雪牙,輕利倏忽”。大(da)禹(yu)治淮(huai)時,無(wu)(wu)(wu)支祁(qi)做惡被其(qi)擊敗(bai),鎖(suo)于(yu)淮(huai)井之(zhi)中(zhong),這就是著(zhu)名的(de)“禹(yu)王鎖(suo)蛟”的(de)故事,從此淮(huai)水(shui)邊也(ye)有(you)了(le)著(zhu)名的(de)“支祁(qi)井”。
據《山(shan)海經》等史(shi)籍記載,巫(wu)支(zhi)祁是堯舜禹(yu)時期的(de)奇(qi)(qi)妖(yao),也是我國有史(shi)以(yi)來(lai)最有神通也是最有影響的(de)第一奇(qi)(qi)妖(yao)。巫(wu)支(zhi)祁出(chu)生(sheng)在(zai)豫南桐柏山(shan)中(zhong)(zhong)的(de)花果山(shan),為(wei)天生(sheng)神猴。后娶龍女(nv)為(wei)妻,生(sheng)了三個(ge)兒子,都是神通廣大的(de)魔頭(tou)。他(ta)自為(wei)淮渦水(shui)神,在(zai)淮河(he)中(zhong)(zhong)建有龍宮(gong),其勢力波及黃河(he)中(zhong)(zhong)下游和(he)長(chang)江中(zhong)(zhong)下游。
在(zai)古(gu)籍和民間傳說中(zhong),他一(yi)(yi)方面是(shi)妖(yao)仙、精怪,經常為(wei)(wei)患江淮,禍害百姓;另一(yi)(yi)方面,卻以孝(xiao)子、正(zheng)神(shen)諸身(shen)份被傳頌及立廟祀奉。巫(wu)支祁有許多駭人聽(ting)聞的(de)神(shen)話(hua)故(gu)事(shi),特別是(shi)率十幾萬(wan)山(shan)精水怪在(zai)淮源大(da)(da)戰(zhan)禹王,后(hou)(hou)被庚辰降服(fu),囚在(zai)淮河(he)下游(you)的(de)龜山(shan)下(一(yi)(yi)說囚在(zai)桐柏山(shan)的(de)淮井中(zhong))的(de)故(gu)事(shi),后(hou)(hou)被吳承恩挪移到《西游(you)記(ji)》中(zhong),成為(wei)(wei)膾炙(zhi)人口的(de)大(da)(da)鬧天宮齊天大(da)(da)圣孫悟(wu)空。巫(wu)氏(shi)(支氏(shi))神(shen)話(hua)主要流傳在(zai)淮源和淮泗地(di)區。
巫(wu)(wu)支(zhi)(zhi)(zhi)祁(qi)(qi)(qi)為(wei)(wei)淮(huai)神(shen)(shen)說(shuo):1、《楚辭(ci)·九懷·思(si)忠》云:“玄武步兮(xi)水母(mu),與吾期兮(xi)南榮。”這里(li)說(shuo)水母(mu)為(wei)(wei)神(shen)(shen)。明(ming)陶宗儀在(zai)(zai)(zai)(zai)(zai)《輟耕錄》考證云:水母(mu)為(wei)(wei)無(wu)(wu)支(zhi)(zhi)(zhi)祁(qi)(qi)(qi)。2、中(zhong)(zhong)國(guo)(guo)現代(dai)神(shen)(shen)話學大師袁(yuan)珂(ke)先(xian)生(sheng)在(zai)(zai)(zai)(zai)(zai)《中(zhong)(zhong)國(guo)(guo)神(shen)(shen)話傳說(shuo)詞典》水神(shen)(shen)條(tiao)謂:“龍(long)王、共工(gong)、應龍(long)、無(wu)(wu)支(zhi)(zhi)(zhi)祁(qi)(qi)(qi)皆屬水神(shen)(shen)”。3、在(zai)(zai)(zai)(zai)(zai)頗(po)具(ju)權威的(de)(de)(de)(de)(de)工(gong)具(ju)書(shu)《辭(ci)源》中(zhong)(zhong),巫(wu)(wu)支(zhi)(zhi)(zhi)祁(qi)(qi)(qi)的(de)(de)(de)(de)(de)辭(ci)條(tiao)謂“淮(huai)水神(shen)(shen)也”(見(jian)中(zhong)(zhong)華民(min)(min)國(guo)(guo)四年(nian)〔1915〕版)。4、袁(yuan)珂(ke)先(xian)生(sheng)在(zai)(zai)(zai)(zai)(zai)《西游(you)(you)記(ji)散論》中(zhong)(zhong)考證:“《柳毅(yi)》中(zhong)(zhong)的(de)(de)(de)(de)(de)柳毅(yi)和(he)龍(long)女,《古(gu)岳瀆(du)經》中(zhong)(zhong)的(de)(de)(de)(de)(de)無(wu)(wu)支(zhi)(zhi)(zhi)祁(qi)(qi)(qi),這些神(shen)(shen)話人物,由于塑造的(de)(de)(de)(de)(de)成功,在(zai)(zai)(zai)(zai)(zai)民(min)(min)間產(chan)生(sheng)了(le)(le)(le)很大的(de)(de)(de)(de)(de)影響(xiang)。人民(min)(min)信(xin)之(zhi)(zhi)敬(jing)之(zhi)(zhi),甚(shen)至(zhi)(zhi)為(wei)(wei)他(ta)(ta)們立祠造像。解放前在(zai)(zai)(zai)(zai)(zai)河(he)(he)(he)南省黃(huang)(huang)河(he)(he)(he)附近(jin)出(chu)土的(de)(de)(de)(de)(de)鐵鑄無(wu)(wu)支(zhi)(zhi)(zhi)祁(qi)(qi)(qi)坐像,曲頸僂背,頭有(you)雙角,高約一(yi)米,背上刻(ke)有(you)大宋(song)建中(zhong)(zhong)元年(nian)三月(yue)□日(ri)造。宋(song)徽宗趙佶曾建“建中(zhong)(zhong)靖國(guo)(guo)”年(nian)號,元年(nian),即1101年(nian),據今(jin)已(yi)近(jin)千年(nian)。說(shuo)明(ming)在(zai)(zai)(zai)(zai)(zai)黃(huang)(huang)淮(huai)流域(yu)(yu),至(zhi)(zhi)少從斯時(shi)始,巫(wu)(wu)支(zhi)(zhi)(zhi)祁(qi)(qi)(qi)已(yi)被供奉(feng)為(wei)(wei)淮(huai)神(shen)(shen)了(le)(le)(le)。5、在(zai)(zai)(zai)(zai)(zai)大禹導淮(huai)前,巫(wu)(wu)氏(支(zhi)(zhi)(zhi)氏)已(yi)自(zi)稱(cheng)(cheng)淮(huai)渦水神(shen)(shen)。《上古(gu)神(shen)(shen)話演義》中(zhong)(zhong)說(shuo):“巫(wu)(wu)支(zhi)(zhi)(zhi)祁(qi)(qi)(qi)獨霸淮(huai)水流域(yu)(yu)數十(shi)年(nian),已(yi)自(zi)稱(cheng)(cheng)為(wei)(wei)淮(huai)水之(zhi)(zhi)君了(le)(le)(le),所(suo)以他(ta)(ta)的(de)(de)(de)(de)(de)兒(er)子(zi)(zi)都稱(cheng)(cheng)太子(zi)(zi)。”巫(wu)(wu)支(zhi)(zhi)(zhi)祁(qi)(qi)(qi)還在(zai)(zai)(zai)(zai)(zai)龜山(shan)腳下(xia)(xia)(xia)(現洪澤(ze)湖)建了(le)(le)(le)宮(gong)(gong)殿(dian),俗稱(cheng)(cheng)龍(long)宮(gong)(gong)。并分(fen)別在(zai)(zai)(zai)(zai)(zai)河(he)(he)(he)南省的(de)(de)(de)(de)(de)光山(shan)縣(xian)北,安徽省的(de)(de)(de)(de)(de)霍邱縣(xian)西和(he)懷遠縣(xian)東(dong)建了(le)(le)(le)三座(zuo)宮(gong)(gong)殿(dian),讓三個兒(er)子(zi)(zi)各鎮守一(yi)方(fang)水域(yu)(yu)。“他(ta)(ta)又竭力擴張(zhang)勢力,振(zhen)起(qi)洪水,將淮(huai)水下(xia)(xia)(xia)流與長江下(xia)(xia)(xia)流合二(er)為(wei)(wei)一(yi)”。“自(zi)桐柏山(shan)以南,直至(zhi)(zhi)云夢大澤(ze),更通到(dao)湘水之(zhi)(zhi)源,到(dao)處都有(you)他(ta)(ta)的(de)(de)(de)(de)(de)黨羽。所(suo)以千里(li)之(zhi)(zhi)內,木魅、水靈、山(shan)妖、石怪(guai),莫不聽他(ta)(ta)的(de)(de)(de)(de)(de)命令,受他(ta)(ta)的(de)(de)(de)(de)(de)節制。”6、民(min)(min)間傳承。在(zai)(zai)(zai)(zai)(zai)淮(huai)河(he)(he)(he)中(zhong)(zhong)上游(you)(you)的(de)(de)(de)(de)(de)巫(wu)(wu)支(zhi)(zhi)(zhi)祁(qi)(qi)(qi)神(shen)(shen)話中(zhong)(zhong),多(duo)稱(cheng)(cheng)巫(wu)(wu)支(zhi)(zhi)(zhi)祁(qi)(qi)(qi)為(wei)(wei)孝子(zi)(zi)變(bian)龍(long),如桐柏縣(xian)的(de)(de)(de)(de)(de)《淮(huai)河(he)(he)(he)的(de)(de)(de)(de)(de)由來》《蛟龍(long)探母(mu)》等(deng)(deng),或(huo)(huo)稱(cheng)(cheng)之(zhi)(zhi)為(wei)(wei)良蛟善龍(long),如信(xin)陽的(de)(de)(de)(de)(de)《烏(wu)龍(long)和(he)烏(wu)龍(long)集》、《龍(long)蛋》等(deng)(deng);在(zai)(zai)(zai)(zai)(zai)淮(huai)河(he)(he)(he)中(zhong)(zhong)下(xia)(xia)(xia)游(you)(you),多(duo)稱(cheng)(cheng)其為(wei)(wei)水猿大圣、水母(mu)或(huo)(huo)水母(mu)娘娘(見(jian)淮(huai)陰市徐省生(sheng)搜集的(de)(de)(de)(de)(de)《明(ming)祖陵的(de)(de)(de)(de)(de)傳說(shuo)》等(deng)(deng))。在(zai)(zai)(zai)(zai)(zai)明(ming)清時(shi)期,巫(wu)(wu)支(zhi)(zhi)(zhi)祁(qi)(qi)(qi)被搬上舞臺后(hou)(hou),甚(shen)至(zhi)(zhi)與孫悟(wu)空(kong)和(he)驪山(shan)老母(mu)稱(cheng)(cheng)為(wei)(wei)兄妹等(deng)(deng)(見(jian)明(ming)·楊景賢的(de)(de)(de)(de)(de)雜劇《西游(you)(you)記(ji)》等(deng)(deng))。總之(zhi)(zhi),在(zai)(zai)(zai)(zai)(zai)巫(wu)(wu)支(zhi)(zhi)(zhi)祁(qi)(qi)(qi)為(wei)(wei)孽和(he)為(wei)(wei)善或(huo)(huo)先(xian)孽后(hou)(hou)善的(de)(de)(de)(de)(de)傳說(shuo)中(zhong)(zhong),后(hou)(hou)者卻占了(le)(le)(le)上風。所(suo)以,把巫(wu)(wu)支(zhi)(zhi)(zhi)祁(qi)(qi)(qi)作(zuo)為(wei)(wei)淮(huai)河(he)(he)(he)水神(shen)(shen),在(zai)(zai)(zai)(zai)(zai)相當一(yi)部(bu)分(fen)百姓(xing)中(zhong)(zhong),認為(wei)(wei)是合理(li)的(de)(de)(de)(de)(de)。
注(zhu):這(zhe)里所說《山(shan)海(hai)經(jing)》并非今本《山(shan)海(hai)經(jing)》,而(er)是出自唐(tang)代李肇的(de)(de)《唐(tang)國史(shi)補》對(dui)古本《山(shan)海(hai)經(jing)》的(de)(de)引用:“楚州有(you)漁人(ren),忽于(yu)(yu)(yu)淮中(zhong)(zhong)釣得古鐵鎖(suo),挽(wan)之(zhi)不絕,以告官。刺史(shi)李陽(yang)大集人(ren)力(li)引之(zhi)。鎖(suo)窮,有(you)青獼猴躍出水,復沒而(er)逝(shi)。后有(you)驗(yan)《山(shan)海(hai)經(jing)》云:“水獸好(hao)為(wei)害(hai),禹鎖(suo)于(yu)(yu)(yu)軍山(shan)之(zhi)下,其名(ming)曰‘無(wu)支奇’。”《唐(tang)國史(shi)補》收錄(lu)于(yu)(yu)(yu)《四庫全書(shu)》中(zhong)(zhong)。
《太平廣記》:唐貞元(yuan)丁丑歲,隴西李公(gong)佐泛瀟湘(xiang)、蒼(cang)梧(wu),偶遇征(zheng)南從(cong)事弘農(nong)楊(yang)衡泊(bo)舟古(gu)岸,淹留佛(fo)寺,江空月浮,征(zheng)異話(hua)奇。
楊告公佐云:“永泰中,李湯(tang)任楚州(zhou)刺史時(shi),有漁人(ren),夜(ye)釣于(yu)龜山(shan)之下(xia)。其釣因(yin)物所制(zhi),不復出。漁者健水,疾沉于(yu)下(xia)五十(shi)丈(zhang)。見大鐵鎖,盤繞山(shan)足,尋不知(zhi)極。遂告湯(tang),湯(tang)命漁人(ren)及能水者數(shu)十(shi),獲其鎖,力莫能制(zhi)。加以牛五十(shi)余(yu)頭,鎖乃振動(dong),稍稍就岸。
時(shi)無風(feng)濤,驚浪(lang)翻涌,觀(guan)者(zhe)大駭。鎖之末,見一獸,狀有如猿(yuan),白首長鬐,雪牙金爪,闖然上岸(an),高五(wu)丈(zhang)許(xu)。蹲(dun)踞(ju)之狀若猿(yuan)猴,但兩目(mu)不(bu)能開,兀(wu)若昏昧(mei)。目(mu)鼻(bi)水流如泉,涎沫(mo)腥穢,人不(bu)可近。久(jiu)乃引頸伸欠,雙(shuang)目(mu)忽開,光彩(cai)若電。顧視人焉,欲(yu)發狂(kuang)怒(nu)。觀(guan)者(zhe)奔(ben)走。獸亦徐徐引鎖拽牛,入水去,竟不(bu)復出。時(shi)楚多知名士,與湯相顧愕悚(song),不(bu)知其(qi)由(you)。
爾時(shi)(shi),(“時(shi)(shi)”原(yuan)在“者(zhe)”字下,據明抄本移上。)乃漁(yu)者(zhe)知(zhi)鎖所(suo),其獸(shou)竟不復(fu)(fu)見(jian)。”公(gong)(gong)佐(zuo)(zuo)至元和八年冬,自常州餞(jian)送(song)給事中孟蕳(jian)至朱方,廉使(shi)薛(xue)公(gong)(gong)蘋館(guan)待禮備。時(shi)(shi)扶風馬植(zhi)、范陽盧簡能、河東(dong)裴蘧皆同館(guan)之(zhi),環(huan)爐會語(yu)終夕焉。公(gong)(gong)佐(zuo)(zuo)復(fu)(fu)說前事,如楊所(suo)言。
至(zhi)九年春,公(gong)佐(zuo)訪古(gu)(gu)東(dong)吳,從太(tai)守元公(gong)錫泛洞(dong)庭,登包山(shan)(shan),宿道者周焦君廬。入靈洞(dong),探仙(xian)書,石穴間得古(gu)(gu)《岳瀆經》第八卷,文字古(gu)(gu)奇,編次蠹毀,不(bu)(bu)(bu)能(neng)解。公(gong)佐(zuo)與焦君共詳讀之(zhi):“禹理水(shui),三至(zhi)桐(tong)柏山(shan)(shan),驚(jing)風走雷,石號木鳴,夔龍(long)土伯擁川(chuan),天老肅兵,功(gong)不(bu)(bu)(bu)能(neng)興。禹怒,召集百靈,授(shou)命(ming)羹龍(long),桐(tong)柏等山(shan)(shan)君長稽(ji)首請命(ming),禹因囚鴻蒙氏(shi),章商氏(shi),兜盧氏(shi),犁婁氏(shi),乃獲淮渦水(shui)神名無支祁,善應對言(yan)語,辨江淮之(zhi)淺深(shen),原隰之(zhi)遠近,形(xing)若猿猴,縮鼻高(gao)額(e),青軀(qu)白首,金目(mu)雪牙(ya),頸伸百尺,力逾九象,搏擊(ji)騰踔疾(ji)奔(ben),輕利倏忽,聞視不(bu)(bu)(bu)可(ke)久。禹授(shou)之(zhi)童律(lv),不(bu)(bu)(bu)能(neng)制;授(shou)之(zhi)烏木由,不(bu)(bu)(bu)能(neng)制;授(shou)之(zhi)庚辰,能(neng)制。鴟脾桓胡木魅水(shui)靈山(shan)(shan)祆石怪奔(ben)號聚繞,以(yi)數千(qian)載,庚辰以(yi)戰(一(yi)作戟)逐去,頸鎖大索(suo),鼻穿(chuan)金鈴,徙淮陰之(zhi)龜(gui)山(shan)(shan)之(zhi)足下,俾淮水(shui)永(yong)安(an)流注(zhu)海也。庚辰之(zhi)后,皆圖此形(xing)者,免(mian)淮濤風雨之(zhi)難。
禹(yu)為了治(zhi)(zhi)理洪水,三次到(dao)過桐柏山(shan)。可是,每次桐柏山(shan)都狂風大作(zuo),電閃雷鳴,山(shan)石號叫,樹(shu)木驚鳴,土伯壅(yong)川,天(tian)老進兵。有一股看不(bu)見(jian)的暴虐力量,阻止禹(yu)動工(gong)治(zhi)(zhi)水。
禹(yu)知(zhi)道遇到(dao)妖(yao)怪了,非常生氣,召集諸(zhu)神和各部(bu)落(luo)首領開(kai)會,讓夔龍去掃除(chu)妖(yao)孽。這時(shi),桐柏山(shan),以及附近諸(zhu)山(shan)的部(bu)落(luo)首領,唯(wei)恐雙(shuang)方打起仗來(lai)禍及自己,都(dou)面露(lu)懼色,懇請(qing)禹(yu)收回除(chu)妖(yao)的命(ming)令。
看(kan)到(dao)鴻蒙氏、商章氏、兜盧(lu)氏、犂婁氏等部落首領臨(lin)戰怯(qie)陣,不愿出(chu)力,禹把這(zhe)些人都關了起(qi)來。這(zhe)才(cai)知道:原(yuan)來他們包庇的妖怪是淮渦水怪——無(wu)支(zhi)祁。
無支祁能言(yan)善辯,知道(dao)江水(shui)、淮水(shui)各(ge)處的深(shen)淺,以及地勢的高低遠(yuan)近。他(ta)長得形似猿猴,縮鼻高額、青(qing)軀白首、金目雪牙。脖子一伸,好像有一百(bai)尺長,力氣比九(jiu)頭象還(huan)大(da)。無論是(shi)搏(bo)擊跳躍,還(huan)是(shi)快速奔跑,他(ta)都非常(chang)迅(xun)捷,常(chang)常(chang)是(shi)眨眼之間(jian)就看不(bu)見了。
雙(shuang)方在桐柏山下展開惡戰(zhan)。禹(yu)先后(hou)派童律、烏木由出(chu)(chu)戰(zhan),都(dou)打不(bu)敗無支祁(qi)。最后(hou),派庚(geng)辰出(chu)(chu)戰(zhan),才擒獲(huo)了(le)無支祁(qi)。鴟(chi)脾、桓(huan)胡、木魅、水靈、山妖(yao)、石怪等數以千計的妖(yao)怪,看到無支祁(qi)被捉(zhuo),都(dou)叫(jiao)喊著(zhu)沖了(le)上來,想要搶走無支祁(qi)。庚(geng)辰揮舞(wu)方天戟,和眾神一起沒費吹(chui)灰之力(li)就殺散了(le)這群烏合之眾。
禹命人用大(da)鐵鏈鎖住無支祁(qi)的(de)(de)頸子,又把他的(de)(de)鼻孔穿上銅鈴鐺(dang),然后把他壓在淮(huai)河(he)南邊的(de)(de)龜山腳(jiao)下。
打敗(bai)了(le)無支祁,禹(yu)在桐柏山的治水(shui)工作才得以(yi)順利進行下(xia)去(qu),淮(huai)水(shui)從此平安入海(hai)中。
無(wu)支祁的(de)形象,始見于唐代李(li)肇《唐國史補》:“楚(chu)州有漁人(ren),忽于淮中釣得古(gu)鐵(tie)鎖,挽之不(bu)絕,以告官(guan)。刺史李(li)陽大集人(ren)力引之。鎖窮,有青獼猴躍出(chu)水,復沒而逝。后有驗《山(shan)海經(jing)》云:「水獸(shou)好為害,禹鎖于軍山(shan)之下(xia),其名(ming)曰無(wu)支奇(qi)。」”
北宋李(li)(li)昉(fang)編撰的(de)《太平(ping)廣記》卷467引唐朝(chao)小說《戎幕閑談》曰:“有李(li)(li)湯者(zhe),永泰楚州刺史,問漁(yu)人見龜山下水中(zhong)有大鐵(tie)鎖,乃以(yi)人牛(niu)曳(yè)出之。霎時(shi)風濤陡作,有一獸形如猿猴,高五丈許,白首長鬐,雪牙金(jin)爪,闖然上岸,張目若電(dian),顧視(shi)人群,欲發狂怒。觀者(zhe)畏而(er)奔走,獸亦徐徐引鎖曳牛(niu)入水去(qu),竟不復(fu)出。”后代學者(zhe)考證《西游記》中(zhong)“孫悟空”的(de)原型可能始(shi)于無(wu)支祁(qi)。
英雄戰水(shui)怪是(shi)(shi)一個典型的神(shen)話命題。禹治(zhi)水(shui)的范圍之(zhi)廣,規(gui)模之(zhi)大,都(dou)是(shi)(shi)空前的。這就必然與(yu)(yu)居住在(zai)各(ge)江河流域的許多氏族部落發生接觸,協調關(guan)系,處理利益糾紛(fen),有些矛盾分歧可以通過(guo)(guo)聯姻、合(he)作等方(fang)式解(jie)(jie)決;有些則(ze)必須(xu)通過(guo)(guo)武(wu)力才(cai)能解(jie)(jie)決。因此,禹在(zai)各(ge)地治(zhi)水(shui)過(guo)(guo)程(cheng)中不僅要與(yu)(yu)天斗,還要與(yu)(yu)人斗,后者(zhe)甚至比前者(zhe)更為困難。
原(yuan)始(shi)社會氏族之間(jian)的融合,武力兼(jian)并是(shi)一種(zhong)必不可少的形(xing)式。比如:前面提到的“禹逐共工,殺相柳”和本(ben)篇(pian)“擒無支祁”的故(gu)事都比較典型地(di)反(fan)映了(le)這一事實。