青(qing)龍(long)(long)等(deng)四象的起源(yuan)極早,目前(qian)發(fa)現的最早的文(wen)物實證大約在距今6500年前(qian),與古人對(dui)于星(xing)辰的原(yuan)始崇拜有(you)著密切的直接關(guan)系。有(you)文(wen)獻表明,早在殷契時代,人們(men)就已(yi)經將青(qing)龍(long)(long)星(xing)宿作為守護星(xing)來祭祀了。商(shang)星(xing)便是青(qing)龍(long)(long)星(xing)宿中的大火。
《左(zuo)傳·襄公九年》:“陶唐氏(shi)之(zhi)火(huo)(huo)正閼伯居商(shang)丘,祀大(da)火(huo)(huo),而火(huo)(huo)紀時焉。相土因之(zhi),故商(shang)主(zhu)大(da)火(huo)(huo)。”
《左傳·襄公二十八年》:“龍,宋鄭之(zhi)星(xing)也。”
《巫咸占(zhan)》曰:五(wu)星入(ru)二十八宿(su)(su)宮,中外宮同。表(biao)春季。在(zai)中國(guo)二十八星宿(su)(su)中,古(gu)人(ren)將東(dong)方(fang)七宿(su)(su)——角、亢、氐(di)、房(fang)、心(xin)(xin)、尾、箕組合想(xiang)象成為(wei)龍(long)(long)的(de)(de)形(xing)象,按陰陽五(wu)行給五(wu)方(fang)配色之說,東(dong)方(fang)屬木為(wei)青(qing)色,故名“青(qing)龍(long)(long)”。東(dong)方(fang)七宿(su)(su)亦(yi)名蒼龍(long)(long),源于上古(gu)星宿(su)(su)崇拜,蒼龍(long)(long)的(de)(de)東(dong)方(fang)七宿(su)(su)——角、亢、氐(di)、房(fang)、心(xin)(xin)、尾、箕,而這七宿(su)(su)的(de)(de)形(xing)狀(zhuang)又極(ji)似龍(long)(long)形(xing),從(cong)他們(men)的(de)(de)字義上就可以看(kan)出(chu)來(lai),角是(shi)(shi)龍(long)(long)的(de)(de)角,亢是(shi)(shi)頸項,氐(di)是(shi)(shi)本,就是(shi)(shi)頸根,房(fang)是(shi)(shi)膀,是(shi)(shi)脅(xie),心(xin)(xin)是(shi)(shi)心(xin)(xin)臟,尾是(shi)(shi)尾,箕是(shi)(shi)尾末。還有在(zai)龍(long)(long)心(xin)(xin)的(de)(de)部分,有人(ren)稱之為(wei)‘大火’的(de)(de),跟晴雨(yu)有關,又因(yin)為(wei)青(qing)龍(long)(long)屬木,所以也(ye)是(shi)(shi)木星當年的(de)(de)年太歲。
青(qing)龍(long),起源于上古星宿崇拜,從(cong)先秦(qin)時代(dai)開(kai)始(shi)青(qing)龍(long)就是代(dai)表太昊與(yu)東(dong)方七宿的神(shen)獸,而(er)到了(le)漢代(dai)五(wu)行學說開(kai)始(shi)興起,它的象征含義又(you)多了(le)甲乙(yi)與(yu)春(chun)季。
青(qing)龍、白(bai)虎、朱(zhu)雀、玄(xuan)武,天(tian)之四(si)(si)靈,以正四(si)(si)方,王者制宮闕殿閣取法焉。
東(dong)方(fang),木也,其帝太皞,其佐句芒,執規(gui)而(er)治春;其神為歲星,其獸蒼龍,其音角,其日(ri)甲乙。
在四方(fang)的神(shen)靈中,根據《白虎通義》云:“其神(shen)勾芒者,物之始生,其精(jing)青龍。”
勾芒(mang)(mang)者,《山(shan)海經》所(suo)謂木與(yu)東(dong)方(fang)之(zhi)(zhi)神(shen),可知青龍為句芒(mang)(mang)之(zhi)(zhi)精,即青龍為東(dong)方(fang)之(zhi)(zhi)神(shen),五行木之(zhi)(zhi)精。
北(bei)極青龍是古代(dai)天(tian)一(yi)三星的代(dai)稱(cheng)。漢武帝時,畫(hua)登龍于靈旗,以象(xiang)征天(tian)一(yi)三星。
西漢劉安《淮南子·天文訓》:“天神之貴者,莫貴于青(qing)龍,或(huo)曰(yue)天一,或(huo)曰(yue)太陰(yin)(yin)。太陰(yin)(yin)所居(ju),不可(ke)背(bei)而可(ke)鄉。北斗所擊,不可(ke)與敵(di)。”
南宋周密(mi)《癸辛雜識》:“龍(long)(long)之名有三。‘龍(long)(long)見(jian)而雩’,此謂(wei)東方七宿,為(wei)蒼龍(long)(long)。‘蛇乘龍(long)(long)’,此謂(wei)歲(sui)(sui)(sui)星木精,木為(wei)蒼龍(long)(long),故(gu)歲(sui)(sui)(sui)星亦(yi)以龍(long)(long)名。并見(jian)《左傳(chuan)》。又《淮南子》:‘青龍(long)(long)為(wei)天(tian)之貴(gui)神’,即太歲(sui)(sui)(sui)異名。王莽《銅權銘(ming)(ming)》‘歲(sui)(sui)(sui)在(zai)大(da)梁,龍(long)(long)集戊辰’者,以歲(sui)(sui)(sui)為(wei)歲(sui)(sui)(sui)星,龍(long)(long)為(wei)太歲(sui)(sui)(sui)也。魏文昌《殿鐘銘(ming)(ming)》‘歲(sui)(sui)(sui)在(zai)丙(bing)申,龍(long)(long)次大(da)火(huo)’,是則以歲(sui)(sui)(sui)為(wei)太歲(sui)(sui)(sui),龍(long)(long)為(wei)歲(sui)(sui)(sui)星。義得兩通(tong)。”
《史記(ji)·孝武本紀(ji)》:“其秋,為伐南粵,告祝泰(tai)一(yi),以(yi)牡(mu)荊畫幡日月北斗登龍,以(yi)象(xiang)天(tian)一(yi)三星,為泰(tai)一(yi)鋒,名曰靈(ling)旗。”
三國曹魏張揖《廣雅·釋天(tian)·異(yi)祥》:“日(ri)御(yu)謂之羲和,月(yue)御(yu)謂之望舒。青(qing)龍,天(tian)一、太(tai)陰(yin)、太(tai)歲也。”
東漢王充《論衡·難歲》:“且太歲,天別(bie)神(shen)也,與青(qing)龍(long)無(wu)異。龍(long)之體(ti)不(bu)過數千丈,如令(ling)神(shen)者宜長(chang)大,饒之數萬丈,令(ling)體(ti)掩北方(fang),當言太歲在北方(fang),不(bu)當言在子。”
唐代李延壽《南史》:“太歲(sui)龍,將(jiang)無理。蕭(xiao)經霜,草(cao)應死。”
在眾多的(de)(de)朝(chao)代中(zhong)有(you)一些(xie)君主取青龍來做自己的(de)(de)年號,如三國的(de)(de)魏(wei)明(ming)帝就是一例,而史記(ji)(ji)中(zhong)也(ye)有(you)關于夏朝(chao)是屬于木德的(de)(de)朝(chao)代,所(suo)以他有(you)‘青龍生(sheng)于郊’的(de)(de)祥瑞之兆的(de)(de)記(ji)(ji)載。
黃帝土德,黃龍(long)見。夏木,青龍(long)生(sheng)于郊。
《抱樸子·雜應》引《仙經》描繪太上老(lao)君形象時(shi)說:左有(you)十(shi)二(er)(er)青龍,右有(you)二(er)(er)十(shi)六白(bai)虎,前有(you)二(er)(er)十(shi)四朱(zhu)雀,后有(you)七十(shi)二(er)(er)玄(xuan)武(wu)。十(shi)分氣派,著實(shi)威風。
后來(lai),四(si)象逐漸(jian)被人格化,并有了其封號(hao)(hao),據《北(bei)極七(qi)元紫延秘(mi)訣》記載(zai),青龍號(hao)(hao)為(wei)“孟(meng)章(zhang)神(shen)(shen)(shen)(shen)君”,白(bai)虎號(hao)(hao)為(wei)“監兵(bing)神(shen)(shen)(shen)(shen)君”,朱雀(que)號(hao)(hao)為(wei)“陵光神(shen)(shen)(shen)(shen)君”,玄(xuan)武號(hao)(hao)為(wei)“執(zhi)明神(shen)(shen)(shen)(shen)君”。
《太(tai)上黃箓(lu)齋儀》卷四十四稱青龍東斗星(xing)(xing)(xing)君為:“角宿(su)(su)(su)天(tian)門星(xing)(xing)(xing)君,亢宿(su)(su)(su)天(tian)庭星(xing)(xing)(xing)君,氐(di)宿(su)(su)(su)天(tian)府星(xing)(xing)(xing)君,房宿(su)(su)(su)天(tian)駟星(xing)(xing)(xing)君,心宿(su)(su)(su)天(tian)王星(xing)(xing)(xing)君,尾宿(su)(su)(su)天(tian)雞星(xing)(xing)(xing)君,箕宿(su)(su)(su)天(tian)律星(xing)(xing)(xing)君。”
至于其形象,《道(dao)門通教必用集》卷七云:“東(dong)方龍(long)角亢之精,吐(tu)云郁氣,喊雷發聲,飛翔(xiang)八極(ji),周游四(si)冥,來(lai)立吾(wu)左。
此外,道教(jiao)還(huan)將其用于煉丹術語,如(ru)《云笈七(qi)簽》卷七(qi)十(shi)二(er)引《古經》四神之丹稱:青(qing)龍(long)者,東方甲乙木水銀也,澄之不(bu)情,攪(jiao)之不(bu)濁(zhuo),近不(bu)可取,遠(yuan)不(bu)可舍,潛藏變化無盡,故言龍(long)也。
《云(yun)笈七簽| 卷十四 三洞經教部·經五》云(yun):“某乞左青龍孟章甲(jia)(jia)寅,右白虎監兵甲(jia)(jia)申,頭上朱雀陵光甲(jia)(jia)午(wu),足下玄武執明甲(jia)(jia)子,月為貴(gui)人入中央。”
唐朝徐道(dao)符《奇(qi)門寶鑒(jian)御定》云:“即(ji)走戌(xu)方,將籌運于戌(xu)地,大呼青龍神(shen)君,降臨局(ju)所。”
宋朝范致能《岳陽風土記》云:“老子祠有二(er)神像,謂青龍(long)、白虎也。”
易(yi)經風水入(ru)門的人都知(zhi)道,前朱(zhu)(zhu)雀、后玄武、左青龍(long)、右(you)白虎(hu)。其實這(zhe)是常人講的四獸乃《易(yi)經》八卦(gua)之四正(zheng)方位(wei),朱(zhu)(zhu)雀乃離(li)卦(gua)、玄武乃坎卦(gua)、青龍(long)乃震(zhen)卦(gua)、白虎(hu)為(wei)兌(dui)卦(gua)。
考證《易(yi)經》青(qing)(qing)龍位(wei)時(shi)(shi),往(wang)往(wang)給人(ren)看陽宅風(feng)(feng)水或(huo)墳墓風(feng)(feng)水的時(shi)(shi)候,不管什么坐(zuo)向,看出去的左邊(bian)即為青(qing)(qing)龍,右邊(bian)是白虎,這真的對(dui)嗎(ma)?
首(shou)先按《易經(jing)》八(ba)卦來講,前朱雀離卦、后(hou)玄(xuan)武(wu)坎卦、左青龍(long)(long)震卦、右白虎兌卦,是立極于后(hou).天八(ba)卦以戊(wu)己為中宮,座北向(xiang)南劃(hua)分八(ba)卦方位(wei)(wei)的(de)理論而(er)說。那么陽宅風水(shui)或墳墓(mu)風水(shui)是坐(zuo)南向(xiang)北,或坐(zuo)東向(xiang)西……等,它的(de)青龍(long)(long)位(wei)(wei)也是左邊嗎?是否要(yao)考慮(lv)《易經(jing)》變易之里,隨著“用事位(wei)(wei)”而(er)變化呢。
《易(yi)經(jing)》的三大原則,不易(yi)、變(bian)易(yi)、簡易(yi)。凡事(shi)都(dou)在變(bian)化,變(bian)化當中有個不變(bian)的理,這個理就(jiu)是簡易(yi)之道。按(an)一(yi)些(xie)人的說(shuo)法,不管什么(me)坐(zuo)向左邊就(jiu)是青龍位,右(you)邊是白虎那是一(yi)種錯(cuo)誤。應該以(yi)“用(yong)事(shi)位”隨八卦方位而定論(lun)方為正確。
所以說易經(jing)風(feng)水入(ru)門時(shi),得先去把易經(jing)的太極、兩儀(yi)、四象、八(ba)卦萬物搞清(qing)楚搞明白。那樣你(ni)在實地堪輿的時(shi)候才能得心應(ying)手,隨形而變(bian)化(hua)。但是(shi)不管你(ni)怎么變(bian)化(hua),心中(zhong)得有(you)個(ge)中(zhong)心思想,那就是(shi)——陰陽。
《淮(huai)南(nan)子·天(tian)文訓》:“天(tian)神之貴(gui)者,莫貴(gui)于青(qing)龍,或曰(yue)天(tian)一(yi),或曰(yue)太陰。”
《易解》:謂(wei)朱鳥(niao),白虎(hu),蒼龍,玄武。四方二十八宿(su),經(jing)緯(wei)之文。
《洛書說》:天之星有(you)五宮(gong),東宮(gong)蒼(cang)龍(long),北(bei)宮(gong)玄武(wu),西宮(gong)白虎,南宮(gong)朱鳥,中宮(gong)紫薇垣(yuan)是也。
《宋中興天文志》:石氏云,東宮青帝,其精蒼龍為(wei)七宿。其象:有(you)角、有(you)亢、有(you)氐、有(you)心、有(you)尾、有(you)箕,氐胸房腹,箕所糞也(ye)。司(si)(si)春、司(si)(si)木、司(si)(si)東岳、司(si)(si)東方、司(si)(si)鱗(lin)蟲(chong)三百有(you)六十(shi),蒼龍為(wei)鱗(lin)蟲(chong)之長。