安(an)提(ti)戈(ge)涅(nie)是(shi)古(gu)希臘悲劇(ju)(ju)作家索福克(ke)勒斯公(gong)元前442年的(de)(de)(de)(de)(de)一(yi)部(bu)作品(pin),被(bei)公(gong)認為是(shi)戲劇(ju)(ju)史上最偉大的(de)(de)(de)(de)(de)作品(pin)之一(yi)。該劇(ju)(ju)在(zai)劇(ju)(ju)情上是(shi)忒拜(bai)三(san)部(bu)曲中(zhong)(zhong)的(de)(de)(de)(de)(de)最后(hou)一(yi)部(bu),但(dan)是(shi)最早(zao)寫就的(de)(de)(de)(de)(de)。劇(ju)(ju)中(zhong)(zhong)描寫了俄(e)狄(di)浦斯的(de)(de)(de)(de)(de)女兒安(an)提(ti)戈(ge)涅(nie)不顧國(guo)王(wang)克(ke)瑞翁的(de)(de)(de)(de)(de)禁令,將自己的(de)(de)(de)(de)(de)兄長(chang),反叛城邦(bang)的(de)(de)(de)(de)(de)波(bo)呂尼刻斯安(an)葬,而被(bei)處死(si),而一(yi)意孤行的(de)(de)(de)(de)(de)國(guo)王(wang)也遭致(zhi)妻離子散的(de)(de)(de)(de)(de)命(ming)運。劇(ju)(ju)中(zhong)(zhong)人物性格飽(bao)滿,劇(ju)(ju)情發展絲絲相扣。安(an)提(ti)戈(ge)涅(nie)更是(shi)被(bei)塑(su)造成維護神權/自然(ran)法,而不向世俗權勢低頭的(de)(de)(de)(de)(de)偉大女英雄(xiong)形象(xiang),激發了后(hou)世的(de)(de)(de)(de)(de)許(xu)多思想家如黑格爾(er)、克(ke)爾(er)凱郭爾(er)、德里達等(deng)的(de)(de)(de)(de)(de)哲思。
安提戈(ge)涅(nie)(nie)是(shi)(shi)劇(ju)中(zhong)的(de)主人公。故事發生在底(di)比(bi)斯(si)(si)(si)。克(ke)(ke)(ke)瑞(rui)(rui)(rui)(rui)翁(weng)(weng)(weng)(weng)(weng)(Creon)由(you)俄(e)(e)狄浦斯(si)(si)(si)(Oedipus)讓位而(er)(er)成為(wei)新的(de)國王(wang),俄(e)(e)狄浦斯(si)(si)(si)的(de)一(yi)個兒(er)(er)子(zi)厄(e)忒(te)俄(e)(e)克(ke)(ke)(ke)勒(le)斯(si)(si)(si)(Eteocles)為(wei)保護(hu)城(cheng)邦而(er)(er)獻(xian)身,而(er)(er)另一(yi)個兒(er)(er)子(zi)波呂涅(nie)(nie)克(ke)(ke)(ke)斯(si)(si)(si)(Polynices)卻(que)背叛城(cheng)邦,勾結外邦進攻底(di)比(bi)斯(si)(si)(si)而(er)(er)戰(zhan)死(si)。戰(zhan)后,克(ke)(ke)(ke)瑞(rui)(rui)(rui)(rui)翁(weng)(weng)(weng)(weng)(weng)給厄(e)忒(te)俄(e)(e)克(ke)(ke)(ke)勒(le)斯(si)(si)(si)舉(ju)行了(le)(le)盛大的(de)葬(zang)禮,而(er)(er)將(jiang)波呂涅(nie)(nie)克(ke)(ke)(ke)斯(si)(si)(si)暴尸田野。克(ke)(ke)(ke)瑞(rui)(rui)(rui)(rui)翁(weng)(weng)(weng)(weng)(weng)下(xia)令(ling),誰埋(mai)葬(zang)波呂涅(nie)(nie)克(ke)(ke)(ke)斯(si)(si)(si)就(jiu)處以(yi)死(si)刑,波呂涅(nie)(nie)克(ke)(ke)(ke)斯(si)(si)(si)的(de)妹(mei)妹(mei)安提戈(ge)涅(nie)(nie)(Antigone)毅然以(yi)遵循“天條”為(wei)由(you)埋(mai)葬(zang)了(le)(le)她(ta)哥(ge)哥(ge),于是(shi)(shi)她(ta)被(bei)克(ke)(ke)(ke)瑞(rui)(rui)(rui)(rui)翁(weng)(weng)(weng)(weng)(weng)下(xia)令(ling)處死(si)。與此同(tong)時(shi),克(ke)(ke)(ke)瑞(rui)(rui)(rui)(rui)翁(weng)(weng)(weng)(weng)(weng)遇到了(le)(le)一(yi)個失明(ming)的(de)占卜者忒(te)瑞(rui)(rui)(rui)(rui)西阿斯(si)(si)(si)(Teiresias),說(shuo)他(ta)冒犯了(le)(le)諸神(shen)。克(ke)(ke)(ke)瑞(rui)(rui)(rui)(rui)翁(weng)(weng)(weng)(weng)(weng)后悔了(le)(le),去救安提戈(ge)涅(nie)(nie)時(shi),她(ta)已死(si)去了(le)(le)。克(ke)(ke)(ke)瑞(rui)(rui)(rui)(rui)翁(weng)(weng)(weng)(weng)(weng)的(de)兒(er)(er)子(zi)海蒙(Haemon),也是(shi)(shi)安提戈(ge)涅(nie)(nie)的(de)未婚夫,站出來攻擊(ji)克(ke)(ke)(ke)瑞(rui)(rui)(rui)(rui)翁(weng)(weng)(weng)(weng)(weng)而(er)(er)后自(zi)殺,克(ke)(ke)(ke)瑞(rui)(rui)(rui)(rui)翁(weng)(weng)(weng)(weng)(weng)的(de)妻(qi)子(zi)(Eurydice)聽(ting)說(shuo)兒(er)(er)子(zi)已死(si),也責(ze)備克(ke)(ke)(ke)瑞(rui)(rui)(rui)(rui)翁(weng)(weng)(weng)(weng)(weng)而(er)(er)后自(zi)殺。克(ke)(ke)(ke)瑞(rui)(rui)(rui)(rui)翁(weng)(weng)(weng)(weng)(weng)這才認識(shi)到是(shi)(shi)自(zi)己(ji)一(yi)手釀成了(le)(le)悲(bei)劇(ju)。
《安提(ti)戈(ge)涅(nie)》是古(gu)希(xi)臘悲劇(ju)的(de)(de)經典(dian)(dian),對該劇(ju)的(de)(de)隱喻意義一直(zhi)有不(bu)(bu)(bu)同解(jie)釋。劇(ju)中安提(ti)戈(ge)涅(nie)在(zai)對抗(kang)克瑞翁時有一段常常被法(fa)學(xue)家引用(yong)的(de)(de)臺詞:“天神制(zhi)定的(de)(de)不(bu)(bu)(bu)成文(wen)律條永(yong)恒(heng)不(bu)(bu)(bu)變,它的(de)(de)存在(zai)不(bu)(bu)(bu)限(xian)于(yu)今日和昨日,而(er)是永(yong)久(jiu)的(de)(de),也沒有人(ren)(ren)知(zhi)道它是什么(me)時候出現的(de)(de)。”“我并不(bu)(bu)(bu)認(ren)為(wei)(wei)你的(de)(de)命令是如此強大有力,以至于(yu)你,一個凡人(ren)(ren),竟(jing)敢僭越諸神不(bu)(bu)(bu)成文(wen)的(de)(de)且永(yong)恒(heng)不(bu)(bu)(bu)衰(shuai)的(de)(de)法(fa)。不(bu)(bu)(bu)是今天,也非昨天,它們永(yong)遠(yuan)存在(zai),沒有人(ren)(ren)知(zhi)道它們在(zai)時間上的(de)(de)起源!”這成為(wei)(wei)自然(ran)法(fa)學(xue)派與法(fa)律實證主義之間論戰的(de)(de)經典(dian)(dian)。
在西方,安提(ti)戈涅(nie)對城(cheng)邦(bang)法的控(kong)訴被稱為"安提(ti)戈涅(nie)之怨",這(zhe)種悲劇性的怨恨卻(que)成為憲(xian)政、民主和法治(zhi)的源頭之一。
在政治學和法(fa)(fa)學中,安(an)提戈(ge)涅(nie)這(zhe)一(yi)形象已(yi)經成為一(yi)個符號了,它象征著(zhu)運(yun)用高級法(fa)(fa)批(pi)判國(guo)家(jia)(jia)(jia)(jia)的(de)(de)(de)(de)實(shi)證法(fa)(fa)的(de)(de)(de)(de)態度和精神。今天我們對(dui)這(zhe)一(yi)沖突的(de)(de)(de)(de)解(jie)(jie)讀遠遠不止于(yu)此(ci)。比(bi)如(ru)從國(guo)家(jia)(jia)(jia)(jia)法(fa)(fa)與(yu)(yu)習(xi)慣法(fa)(fa)的(de)(de)(de)(de)解(jie)(jie)讀,從愛與(yu)(yu)正義/法(fa)(fa)律(lv)角度的(de)(de)(de)(de)解(jie)(jie)讀,人道主義與(yu)(yu)實(shi)證法(fa)(fa)的(de)(de)(de)(de)解(jie)(jie)讀。黑(hei)格(ge)爾只是把安(an)提戈(ge)涅(nie)局(ju)限在家(jia)(jia)(jia)(jia)庭倫理范(fan)圍內,沒(mei)有(you)(you)把她提高到反對(dui)惡(e)(e)法(fa)(fa)的(de)(de)(de)(de)高度。悲(bei)劇(ju)作家(jia)(jia)(jia)(jia)也沒(mei)有(you)(you)強調自(zi)(zi)然法(fa)(fa)與(yu)(yu)國(guo)家(jia)(jia)(jia)(jia)法(fa)(fa)的(de)(de)(de)(de)緊張和對(dui)立,他堅(jian)持沒(mei)有(you)(you)人是美德的(de)(de)(de)(de)獨占者。比(bi)如(ru)安(an)提戈(ge)涅(nie)的(de)(de)(de)(de)妹妹伊斯默涅(nie)就指(zhi)責她的(de)(de)(de)(de)做(zuo)法(fa)(fa)源于(yu)矯情(qing):"你(ni)并(bing)不愛我們的(de)(de)(de)(de)哥哥,你(ni)愛的(de)(de)(de)(de)是你(ni)自(zi)(zi)己正義的(de)(de)(de)(de)姿(zi)勢。你(ni)想以你(ni)的(de)(de)(de)(de)姿(zi)勢贏(ying)得(de)不朽。你(ni)的(de)(de)(de)(de)行動并(bing)非(fei)出自(zi)(zi)對(dui)具體生(sheng)命的(de)(de)(de)(de)同(tong)情(qing),而(er)是抽象原則狂熱的(de)(de)(de)(de)激情(qing)。"(此(ci)句出自(zi)(zi)美國(guo)明德倍(bei)樂學院蕭瑒(yang)改編而(er)成的(de)(de)(de)(de)三(san)幕悲(bei)劇(ju)《安(an)提戈(ge)涅(nie)》,并(bing)非(fei)原作中的(de)(de)(de)(de)臺詞。)但無(wu)論如(ru)何(he),安(an)提戈(ge)涅(nie)作為一(yi)種符號,代表(biao)著(zhu)公民依(yi)(yi)據自(zi)(zi)然法(fa)(fa)原則,依(yi)(yi)據天理和良心,對(dui)抗惡(e)(e)法(fa)(fa)。
這一(yi)悲(bei)(bei)劇回答了當時(shi)雅典關(guan)于(yu)(yu)自(zi)(zi)然(ran)法(fa)(fa)(fa)的(de)(de)(de)爭議。赫(he)拉(la)克利特說:"人類(lei)的(de)(de)(de)所(suo)(suo)有法(fa)(fa)(fa)律(lv)都(dou)以唯一(yi)的(de)(de)(de)——神的(de)(de)(de)——律(lv)條為生(sheng)。"伯(bo)里(li)克利在(zai)(zai)演講時(shi)說,不(bu)履(lv)行這種法(fa)(fa)(fa)律(lv)將(jiang)招致公認(ren)的(de)(de)(de)恥辱。因此(ci),悲(bei)(bei)劇認(ren)同(tong)了當時(shi)普通雅典人的(de)(de)(de)世界觀——對神虔(qian)誠,順從神的(de)(de)(de)意(yi)志。所(suo)(suo)以,在(zai)(zai)最后,克瑞翁(weng)終于(yu)(yu)意(yi)識到,千萬不(bu)要犯(fan)不(bu)敬神的(de)(de)(de)罪,"凡人都(dou)逃不(bu)了注定的(de)(de)(de)災難。"悲(bei)(bei)劇闡發(fa)(fa)的(de)(de)(de)原(yuan)則(ze)首先被(bei)希(xi)(xi)臘哲學家繼承和發(fa)(fa)揚,在(zai)(zai)隨后的(de)(de)(de)希(xi)(xi)臘化(hua)時(shi)期,斯多葛學派對之闡幽發(fa)(fa)微,正(zheng)式(shi)(shi)開創(chuang)了自(zi)(zi)然(ran)法(fa)(fa)(fa)傳統(tong)。經過(guo)西塞羅(luo)等人的(de)(de)(de)發(fa)(fa)展,在(zai)(zai)羅(luo)馬(ma)法(fa)(fa)(fa)中正(zheng)式(shi)(shi)確認(ren)了自(zi)(zi)然(ran)法(fa)(fa)(fa)的(de)(de)(de)地位。此(ci)后,自(zi)(zi)然(ran)法(fa)(fa)(fa)傳統(tong)生(sheng)生(sheng)不(bu)息,弦歌不(bu)輟。安提戈涅對今(jin)最大的(de)(de)(de)意(yi)義(yi)在(zai)(zai)于(yu)(yu):法(fa)(fa)(fa)律(lv)與公民(min)如何達成一(yi)種良性的(de)(de)(de)關(guan)系,公民(min)應(ying)該如何對待惡法(fa)(fa)(fa)。
希臘悲劇作家索福克(ke)(ke)勒斯悲劇中(zhong)(zhong)的(de)(de)一個(ge)人物(wu),安提(ti)(ti)戈(ge)涅(nie)是俄狄浦斯的(de)(de)女(nv)兒,她(ta)不(bu)顧(gu)國王克(ke)(ke)瑞翁(weng)的(de)(de)禁令,將自(zi)(zi)己的(de)(de)兄長,反叛(pan)城邦的(de)(de)波呂尼刻斯安葬,后被關在一座石洞里(li),自(zi)(zi)殺而(er)死,而(er)一意孤(gu)行的(de)(de)國王也(ye)遭致妻離子散的(de)(de)命(ming)運。劇中(zhong)(zhong)人物(wu)性格(ge)飽滿,劇情發展(zhan)絲絲相扣(kou)。安提(ti)(ti)戈(ge)涅(nie)更是被塑造成維護神權/自(zi)(zi)然(ran)法,而(er)不(bu)向(xiang)世(shi)(shi)俗權勢(shi)低(di)頭(tou)的(de)(de)偉大女(nv)英雄形象,激發了(le)后世(shi)(shi)的(de)(de)許多思想家如黑格(ge)爾、克(ke)(ke)爾凱郭爾、德(de)里(li)達等(deng)的(de)(de)哲思。
忒(te)拜(Thebes),希(xi)臘語(yu)作錫韋(wei)(Thivai)。
希臘(la)中東部波奧(ao)蒂(di)亞州主要城市、古(gu)希臘(la)重要城市和強國之一。傳說稱忒拜(bai)由卡德摩斯(si)創建(jian),為(wei)伊(yi)底(di)帕斯(si)國王(wang)的住(zhu)地(di),并(bing)且是許多希臘(la)著名(ming)悲劇的發生地(di)。城內著名(ming)建(jian)筑七(qi)門墻通常被認為(wei)是安菲翁的特征。
在(zai)青銅器時代(西元(yuan)前1500~西元(yuan)前1200?年)忒(te)拜是邁錫尼(ni)政權的一個中心。由于與雅(ya)典存在(zai)利(li)益沖突,在(zai)波斯戰爭(zheng)和(he)(he)伯(bo)羅(luo)奔尼(ni)撒戰爭(zheng)中分別與波斯人和(he)(he)斯巴(ba)(ba)達(da)(da)人合作(zuo)。隨后,忒(te)拜人和(he)(he)斯巴(ba)(ba)達(da)(da)人之間(jian)爆發沖突,并被斯巴(ba)(ba)達(da)(da)人占領。
約西元(yuan)前(qian)380年(nian),忒(te)拜(bai)人起(qi)義并在Tegyra(西元(yuan)前(qian)375年(nian))和留克特拉(西元(yuan)前(qian)371年(nian))戰役(yi)中打敗斯(si)巴達人。在隨后的十(shi)年(nian)時間(jian)里(li),忒(te)拜(bai)成為希(xi)臘主要的軍事力量。
西(xi)元(yuan)(yuan)前(qian)(qian)338年(nian)其與雅典人(ren)共(gong)同對抗馬其頓王國的(de)菲利普二世(shi),后在喀羅(luo)尼(ni)亞戰役中(zhong)戰敗。西(xi)元(yuan)(yuan)前(qian)(qian)336年(nian)忒(te)拜(bai)被亞歷山(shan)大大帝征服,并于西(xi)元(yuan)(yuan)前(qian)(qian)1世(shi)紀(ji)最終歸于羅(luo)馬人(ren)的(de)統(tong)治(zhi)之下。忒(te)拜(bai)僅存的(de)歷史(shi)遺(yi)址中(zhong)包括(kuo)古城(cheng)墻遺(yi)跡、邁(mai)錫尼(ni)宮殿(西(xi)元(yuan)(yuan)前(qian)(qian)1450~西(xi)元(yuan)(yuan)前(qian)(qian)1350?年(nian))和(he)一座(zuo)阿(a)波羅(luo)神廟(miao)。
另:Thebes又(you)譯(yi)為(wei)(wei)底比斯,因為(wei)(wei)易與(yu)埃及古城底比斯混淆,故筆者認為(wei)(wei)希臘(la)的(de)這個還是譯(yi)為(wei)(wei)忒拜比較好。