戴宗原是(shi)江州兩院押牢(lao)節級,有道(dao)術神(shen)行法(fa),將四片神(shen)行甲(jia)馬拴(shuan)在腿上(shang),最快(kuai)能日行八百里,人稱神(shen)行太保。他與(yu)梁(liang)山(shan)泊軍師吳用是(shi)至交好友。
宋江(jiang)(jiang)刺配江(jiang)(jiang)州時,途經梁山泊,被晁蓋等人請上山寨(zhai)。但(dan)他不(bu)肯(ken)留在梁山,執意前往江(jiang)(jiang)州。吳(wu)用只得修(xiu)書一封,讓宋江(jiang)(jiang)捎給戴(dai)宗,請戴(dai)宗對(dui)宋江(jiang)(jiang)多加照應。
宋(song)江(jiang)(jiang)到江(jiang)(jiang)州(zhou)牢(lao)城后(hou)(hou),卻不知戴宗住處,又無法入城尋找,便在上下(xia)打點時故意不送常例銀(yin)給(gei)戴宗,激(ji)戴宗前來。戴宗果然親自趕到牢(lao)城,向(xiang)宋(song)江(jiang)(jiang)索要常例銀(yin)。宋(song)江(jiang)(jiang)表明(ming)身份,并拿出吳用的書信。戴宗與宋(song)江(jiang)(jiang)結為好(hao)友(you),后(hou)(hou)又將手下(xia)獄卒李逵引(yin)見給(gei)宋(song)江(jiang)(jiang)。
宋(song)江(jiang)在(zai)潯陽樓(lou)醉酒題反詩(shi),被(bei)(bei)通判黃文炳告發。知(zhi)府蔡(cai)得章命戴宗(zong)召集兵吏(li),捉(zhuo)拿宋(song)江(jiang)歸案。戴宗(zong)使用神行(xing)(xing)法,先行(xing)(xing)趕(gan)到(dao)牢城,指點宋(song)江(jiang)裝瘋脫罪(zui),然后再回去與兵吏(li)會合,一同捉(zhuo)拿宋(song)江(jiang)。但宋(song)江(jiang)卻被(bei)(bei)黃文柄識(shi)破(po)裝瘋,被(bei)(bei)打(da)入死(si)囚(qiu)牢。蔡(cai)得章讓戴宗(zong)送信(xin)(xin)到(dao)東京,向父親蔡(cai)京請示(shi)宋(song)江(jiang)生死(si)。戴宗(zong)并(bing)不知(zhi)書信(xin)(xin)內容(rong),還打(da)算趁機(ji)到(dao)東京尋門路搭救(jiu)宋(song)江(jiang)。
戴宗吩(fen)附李逵照顧宋(song)江(jiang)(jiang),隨即出(chu)發趕赴東(dong)京。他途經梁山(shan)(shan)泊時,在朱(zhu)貴的酒(jiu)店用飯(fan),結(jie)果被蒙汗(han)藥麻暈。朱(zhu)貴搜出(chu)蔡得(de)章(zhang)的信件,得(de)知宋(song)江(jiang)(jiang)有難,便(bian)將戴宗弄(nong)醒,告知書信內(nei)容,請他上梁山(shan)(shan)商(shang)議對(dui)策。吳用決(jue)定將計(ji)就計(ji),讓戴宗前往濟州,將蕭讓、金大堅騙上梁山(shan)(shan),偽(wei)造蔡京回信,以搭救宋(song)江(jiang)(jiang)。
戴(dai)宗趕回江(jiang)(jiang)州,將書(shu)信送呈蔡(cai)得章,但(dan)(dan)因圖(tu)章上有(you)紕漏,被黃文炳識破,對答(da)時又露出馬腳,被嚴刑(xing)拷打。他(ta)只(zhi)得招(zhao)認書(shu)信是由梁山(shan)偽造,但(dan)(dan)他(ta)只(zhi)說自(zi)己是怕擔(dan)罪責而隱瞞實情,對私(si)通(tong)梁山(shan)之(zhi)事堅決不肯(ken)招(zhao)供。蔡(cai)得章將戴(dai)宗打入死(si)囚來,決定以“私(si)通(tong)梁山(shan)”之(zhi)罪處斬宋(song)江(jiang)(jiang)、戴(dai)宗。當(dang)案孔目(mu)與戴(dai)宗交好(hao),故意找借口拖延行刑(xing)日期(qi)。
吳用在戴(dai)宗走后,才省覺(jue)書信有(you)紕漏(lou),但為時已晚。晁(chao)蓋(gai)忙率花榮等十(shi)六位頭領(ling),連夜下山(shan)趕赴江州,剛(gang)好(hao)(hao)在行(xing)刑之日趕到。李逵在不知梁(liang)山(shan)方面行(xing)動(dong)的情(qing)況(kuang)下,砍翻劊子手,與晁(chao)蓋(gai)等人一同劫了法場(chang),救(jiu)出宋(song)(song)江、戴(dai)宗。揭陽鎮(zhen)的穆弘等九人也趕來相救(jiu),一行(xing)二十(shi)九人在白龍(long)廟聚(ju)義。 而(er)后,梁(liang)山(shan)好(hao)(hao)漢大鬧無(wu)為軍,殺死黃文炳。戴(dai)宗便隨(sui)宋(song)(song)江加入梁(liang)山(shan)。
宋江上山后,公孫(sun)勝以探母參師為(wei)名(ming),返回(hui)家鄉(xiang)薊州,從(cong)此一(yi)去(qu)不(bu)回(hui)。戴(dai)(dai)宗便扮作承(cheng)局(ju),去(qu)薊州尋找(zhao)公孫(sun)勝。他此行雖未(wei)找(zhao)到(dao)公孫(sun)勝,卻招納到(dao)楊林、裴宣、鄧(deng)飛、孟康四位好漢。三(san)打祝(zhu)家莊后,戴(dai)(dai)宗與林沖一(yi)同(tong)鎮守(shou)山右旱寨。
高唐州(zhou)(zhou)之(zhi)戰時,梁山(shan)軍(jun)被太(tai)守(shou)高廉的(de)妖法擊敗。吳用(yong)便讓戴宗(zong)再去薊州(zhou)(zhou)尋取公孫勝(sheng),李(li)逵也(ye)隨同前(qian)往。戴宗(zong)途中利用(yong)神行法作弄了李(li)逵一番,將李(li)逵整治(zhi)地服服帖帖。二人到薊州(zhou)(zhou)后,機緣巧合遇(yu)到公孫勝(sheng)的(de)鄰居(ju),得知(zhi)公孫勝(sheng)居(ju)住在九宮(gong)縣二仙山(shan)。
戴(dai)宗趕赴二仙山(shan),在李逵的配合下(xia),將公(gong)孫(sun)勝激出相(xiang)見。但公(gong)孫(sun)勝卻不肯出山(shan)。戴(dai)宗又去拜見其師(shi)羅真人,經過一(yi)番周折,終(zhong)于將公(gong)孫(sun)勝請下(xia)二仙山(shan)。公(gong)孫(sun)勝以“五雷天罡正(zheng)法”破了高(gao)廉的妖術,協助(zhu)梁山(shan)軍攻破高(gao)唐州。
宋江繼任梁山寨(zhai)主(zhu)后,在忠義堂周圍設立四旱(han)寨(zhai)。戴(dai)宗坐鎮(zhen)右軍寨(zhai),居第三(san)位。
一打大名府前,戴宗在北京散發無頭單(dan)子,恐嚇梁(liang)中(zhong)書(shu),使其(qi)不敢殺害盧(lu)俊義、石秀二(er)人,為梁(liang)山出兵(bing)贏得了時間。
宋(song)江患有(you)背(bei)瘡(chuang),張順到(dao)建康府請(qing)得神醫(yi)安道(dao)全。戴宗(zong)運(yun)起神行法,將安道(dao)全及時送到(dao)梁(liang)山(shan),救(jiu)了宋(song)江一命。
梁(liang)山排(pai)座次時(shi),戴宗(zong)排(pai)第二十位,星號天(tian)速星,擔任山寨總(zong)探聲息頭領,被(bei)安排(pai)在忠(zhong)義堂(tang)右(you)一帶房中。
兩贏童貫時,戴宗在九宮八(ba)卦陣(zhen)中護持中軍,隨侍(shi)宋江身(shen)側(ce)。他(ta)手持鵝黃令字繡旗,負責飛報軍情、調(diao)兵遣將(jiang)等(deng)事務。
三敗高俅后,戴宗與燕(yan)青結伴前往(wang)東京(jing),用計救出被高俅軟禁(jin)在府中的蕭讓、樂(le)和。
梁山(shan)受招安(an)后,戴宗隨(sui)宋江南(nan)征(zheng)北(bei)戰,先后征(zheng)討遼國、河北(bei)田虎、淮西(xi)王慶(qing)、江南(nan)方臘。他雖從(cong)未斬將奪城(cheng),但(dan)卻有傳遞軍(jun)情、軍(jun)令之功。
征討田(tian)虎時,戴(dai)宗聽聞敵將馬靈也會神(shen)行法(fa),便前去與其較(jiao)量。但他剛行得十六七里時,馬靈早已(yi)在二十余里之外。馬靈歸降(jiang)后,將日行千里之法(fa)傳(chuan)授(shou)給戴(dai)宗。而在簡本水滸中,戴(dai)宗還曾用神(shen)行法(fa)帶同公孫(sun)勝(sheng)前往二仙山,向羅真(zhen)人求(qiu)取降(jiang)服喬道清之法(fa)。
江南平定后,戴宗作為(wei)幸存正將(jiang)(jiang),被授(shou)為(wei)武節將(jiang)(jiang)軍、兗州府都統制(zhi)。 他在(zai)受(shou)封(feng)眾將(jiang)(jiang)中(zhong)第(di)一個納還官誥,到泰(tai)安州岳廟陪(pei)堂出(chu)家,殷勤奉(feng)祀圣帝香火(huo),數月后“大笑而終”。
百回本續書
陳忱的(de)《水滸后(hou)(hou)傳(chuan)》中,戴宗曾被(bei)樞密院起(qi)復,在(zai)童(tong)貫軍前效力(li),往來傳(chuan)遞(di)文書。北宋滅亡(wang)后(hou)(hou)與(yu)(yu)燕青、關(guan)勝一同(tong)上飲馬川落草,參與(yu)(yu)抗金。 最終到(dao)海外投奔李俊,因救駕之功,被(bei)宋高宗封為暹羅國通政司使(shi)。
青蓮室主人的《后水滸(hu)傳(chuan)》中,戴(dai)宗托(tuo)生為星日馬宿(su)筋半云鄭天(tian)佑。
70回本續書
俞萬春的(de)《蕩寇志(zhi)》中,戴宗(zong)在山寨失陷時(shi)與吳用(yong)逃走,卻被劉慧(hui)娘的(de)慧(hui)眼發(fa)現,康(kang)捷追上將其(qi)擒獲(huo)。后押赴京師(shi),凌遲(chi)處死。
程善(shan)之的《殘水滸》中,戴宗下(xia)山(shan)打探消息,卻在曹州(zhou)杉(shan)樹坡(po)被(bei)小賊偷去(qu)行囊,以致(zhi)身份泄露,被(bei)官軍捕獲(huo)。但因神行法得到種師道(dao)的賞識,被(bei)授為(wei)五品走馬承受之職(zhi),留(liu)軍中效(xiao)力(li)。
巴孤的《賊三國(guo)》中(zhong)(zhong),戴宗是宋國(guo)神行將軍,領總(zong)探督監。征鄴城時(shi)隨宋江(jiang)前去受降,卻中(zhong)(zhong)了曹丕的詐降計,與宋江(jiang)、曹丕一同被火藥炸死。
張恨水的《水滸新傳(chuan)》中,戴(dai)宗參與抗金,為向張叔夜傳(chuan)報(bao)緊(jin)急(ji)軍情,抱病奔波八(ba)晝夜,從燕(yan)山府(fu)趕回(hui)鄧(deng)州(zhou),最終(zhong)生(sheng)生(sheng)累死。
褚(chu)同慶重撰(zhuan)的《水滸新傳》中,戴(dai)宗在梁山(shan)排第二(er)十六位。他支持宋江的招安政策(ce),在宋江與(yu)張(zhang)叔(shu)夜(ye)之間往(wang)來奔走(zou),傳遞消息。后因(yin)交好的李逵、吳用相繼因(yin)反對(dui)招安而死,產(chan)生悔恨內疚的情緒,因(yin)此(ci)揮斧(fu)斬斷右(you)足,到泰山(shan)東岳廟出家為道士,了卻殘生。在書中,戴(dai)宗的神(shen)行法并不是法術(shu),只是一種輕功。
傳統京劇中涉及戴(dai)宗的(de)戲(xi)主要有(you):
《李(li)(li)逵奪魚》(見《水滸傳(chuan)》第三十六(liu)回及《忠義璇圖》。河北梆子有此劇目(mu),湘劇有《李(li)(li)逵鬧(nao)江》)
《潯陽樓》(見《水(shui)滸傳(chuan)》第三十九(jiu)、四十回及(ji)明許自昌(chang)《水(shui)滸記》傳(chuan)奇,一名(ming)《白龍廟》)
《高唐州(zhou)》(見《水滸傳》第五十二(er)至五十四回及(ji)清洪升《鬧高唐》傳奇。川劇(ju)有此劇(ju)目)
袁闊成評書《水泊梁山》中,戴宗并不(bu)會神行(xing)術,而是(shi)騎(qi)一(yi)匹快如(ru)疾風的(de)駝(tuo)(tuo)龍駒(ju)(ju),還(huan)有一(yi)套“抖韁(jiang)馬停、勒韁(jiang)馬跑(pao)(pao)”的(de)反訓馬術。這駝(tuo)(tuo)龍駒(ju)(ju)形似(si)駱(luo)駝(tuo)(tuo),體形高大,擅(shan)于長途奔徙,但長時間騎(qi)乘顛簸感很(hen)強,被李(li)逵稱為“小駱(luo)駝(tuo)(tuo)”。李(li)逵曾換乘戴宗的(de)駝(tuo)(tuo)龍駒(ju)(ju),但越(yue)勒韁(jiang)繩越(yue)得越(yue)跑(pao)(pao),把他顛的(de)夠嗆(qiang),從此對(dui)戴宗俯(fu)首(shou)帖耳。
1972年電(dian)影《水滸傳》,李恒飾演戴(dai)宗(zong)。
1975年(nian)電影《蕩(dang)寇志》,李(li)恒飾演戴宗。
1983年電視劇《水滸傳》,高振茂、劉宗佑飾演戴宗。
1998年電視劇《水滸傳》,王基(ji)明飾演戴(dai)宗(zong)。
1999年(nian)電影《李逵(kui)傳奇》,王建(jian)軍飾演戴宗。
2008年(nian)電視劇《龍虎(hu)山(shan)客棧》,景崗山(shan)飾(shi)演戴宗。
2011年電視劇《新水滸傳》,于(yu)博寧飾演戴宗(zong)。
2013年電(dian)視劇《武(wu)松》,陳玥飾(shi)演戴(dai)宗。
100回本
面闊唇方(fang)神眼突,瘦長清秀人材(cai),皂紗巾(jin)畔翠花開。黃旗書令字(zi),紅串映宣牌。
兩只腳行(xing)千(qian)里路,羅(luo)衫常惹塵埃,程(cheng)途八百去還來(lai)。神行(xing)真(zhen)太保,院(yuan)長戴(dai)宗才。
120回本
面闊唇(chun)方(fang)神眼突,瘦長清(qing)秀人材,皂紗巾畔翠花開。黃旗書令(ling)字,紅串(chuan)映宣牌。
健足欲(yu)追(zhui)千里(li)馬,羅衫常惹(re)塵埃,神行太保(bao)術奇哉。程途八百(bai)里(li),朝去(qu)暮還來。
余(yu)象斗(dou):①戴宗聞(wen)知(zhi)府之(zhi)言大驚,見宗義心(xin)之(zhi)處。②觀戴宗能用此(ci)法(整治(zhi)李(li)逵),世之(zhi)罕矣,可稱可愛。
李卓吾:①戴(dai)(dai)院長真個小人哉!②羅真人處固妙絕(jue)千(qian)古,戴(dai)(dai)院長處亦令人絕(jue)倒,每讀(du)至此,噴飯滿(man)案。③戴(dai)(dai)宗絕(jue)蠢,這(zhe)個沒(mei)頭貼子如何便救得(de)二(er)人性(xing)命。④戴(dai)(dai)宗沒(mei)頭帖子極沒(mei)意思,若非梁中書、王太守(shou),幾送盧俊(jun)義、石(shi)秀性(xing)命,蠢人蠢人。
金圣嘆:①戴宗(zong)(zong)是中下人物,除卻神行(xing),一件不足取。②無緊(jin)(jin)(jin)要(yao)(yao),尚回(hui)不在家;安(an)有有緊(jin)(jin)(jin)要(yao)(yao),反望其出(chu)來(lai)耶?戴宗(zong)(zong)徒知緊(jin)(jin)(jin)要(yao)(yao)之緊(jin)(jin)(jin)要(yao)(yao),而不知世上之所(suo)謂緊(jin)(jin)(jin)要(yao)(yao),乃山中之所(suo)謂扯淡,真可(ke)笑,亦(yi)可(ke)哀也。
袁無(wu)涯:①見書(shu)才拜,戴宗腳快(kuai)心(xin)鈍(dun),在宋江(jiang)伙內只是走(zou)卒之才。②戴宗氣(qi)分原(yuan)不親切(qie),特差勝于蔡(cai)福、蔡(cai)慶耳。亦原(yuan)不甚(shen)知宋江(jiang),故須(xu)用吳學究書(shu)。③李逵夯人(ren),偏(pian)有吃虧處:張順(shun)的(de)水,戴宗的(de)腿,羅(luo)真人(ren)的(de)云里鬼。
王望(wang)如(ru):律引謀(mou)叛,決(jue)不待時(shi),宋江(jiang)、戴(dai)宗(zong)危(wei)矣(yi)(yi),幸有(you)黃孔(kong)目(mu),延挨(ai)五日(ri)(ri)。飲永(yong)(yong)別酒,吃長休飯,宋江(jiang)、戴(dai)宗(zong)危(wei)而(er)又危(wei)矣(yi)(yi),幸有(you)蔡(cai)太守(shou)等候時(shi)辰。而(er)虎形之(zhi)黑大漢(han)李逵(kui)至(zhi)矣(yi)(yi),扮客商之(zhi)晁蓋、花榮、黃信、呂方、郭盛(sheng)至(zhi)矣(yi)(yi),……且水師張順至(zhi)矣(yi)(yi),張橫同(tong)(tong)穆(mu)弘、穆(mu)春、薛永(yong)(yong),李俊同(tong)(tong)李立(li)、童威、童猛各至(zhi)矣(yi)(yi)。雙斧起時(shi),同(tong)(tong)心協力,宋江(jiang)、戴(dai)宗(zong)得免一刀之(zhi)厄。異哉,江(jiang)州去(qu)梁山,非十里、百里之(zhi)近也(ye),李逵(kui)、張橫、張順、李俊輩,非有(you)置(zhi)郵(you)傳命之(zhi)人(ren)(ren)也(ye),雖吳用悔假(jia)書之(zhi)誤,予謀(mou)出(chu)山,安知其決(jue)不待時(shi)之(zhi)人(ren)(ren)必有(you)五日(ri)(ri)之(zhi)延挨(ai)也(ye)?乃(nai)不期而(er)會(hui),如(ru)有(you)待而(er)來(lai),雖日(ri)(ri)人(ren)(ren)事(shi),豈非天(tian)道(dao)。
陳(chen)忱:戴宗之(zhi)(zhi)神行法,張清之(zhi)(zhi)石子,花榮之(zhi)(zhi)射,燕(yan)青(qing)之(zhi)(zhi)廝撲,安(an)道全之(zhi)(zhi)醫(yi),可稱梁(liang)山(shan)泊五絕(jue)。
張恨水(shui):神行太(tai)保戴(dai)宗,庸(yong)材(cai)也(ye)(ye),亦陋(lou)(lou)人也(ye)(ye)。既庸(yong)且陋(lou)(lou),乃于(yu)水(shui)泊中得膺天罡之(zhi)選,則不(bu)過以其有神行術之(zhi)一(yi)技而(er)(er)已。此一(yi)技之(zhi)長,宋江吳(wu)用,以至其余一(yi)百(bai)零五(wu)人,何以如此尊重之(zhi)?是則于(yu)水(shui)滸每有所舉動,必須戴(dai)宗來(lai)往奔走,有以知其然。故(gu)人生(sheng)懷技,不(bu)可不(bu)專,專亦不(bu)可不(bu)適于(yu)環境(jing)之(zhi)需要。請反言以明之(zhi),使梁山而(er)(er)無(wu)戴(dai)宗之(zhi)人,則所有大舉而(er)(er)不(bu)克成者,將十去其五(wu)六矣(yi)。一(yi)身而(er)(er)系全山事業之(zhi)半,焉(yan)得而(er)(er)不(bu)為(wei)人所重乎(hu)?
戴(dai)宗在(zai)原著(zhu)中出場(chang)較多,形象比較鮮明。畫家牛牧(mu)野有(you)贊(zan)語一首:“臥不(bu)設席,行不(bu)乘騎。有(you)此神腿,追逃咸宜。”
現代讀(du)者多認(ren)為(wei)(wei),戴宗在搜(sou)集情報、傳遞信息方面有舉足輕重的(de)作用,屬于梁(liang)山(shan)不(bu)可(ke)或(huo)缺的(de)人物(wu)。但也有人認(ren)為(wei)(wei),戴宗在江州時,向(xiang)獄(yu)(yu)囚索要常例銀(yin),不(bu)給(gei)便要將其打(da)殺,行為(wei)(wei)非常惡劣,可(ke)算是“制造黑獄(yu)(yu)勒索黑錢的(de)監獄(yu)(yu)惡霸”。