楊(yang)雄是河南府(fu)(fu)人氏,武藝高(gao)強,面貌(mao)微(wei)黃,人稱病關索。他因叔伯哥哥在薊(ji)州(zhou)做知府(fu)(fu),便(bian)到薊(ji)州(zhou)謀生,后因與繼任知府(fu)(fu)相識,被任命為兩院押獄兼充市曹行刑劊子。
戴(dai)宗與楊(yang)(yang)林尋訪(fang)公孫勝(sheng)途經薊州,恰逢楊(yang)(yang)雄決(jue)刑(xing)歸來(lai),朋友(you)為他掛(gua)紅賀喜。軍(jun)漢張保(bao)不服楊(yang)(yang)雄是(shi)外鄉人(ren),便糾合一群潑皮搶奪楊(yang)(yang)雄的花紅段匹。
楊(yang)雄武藝雖(sui)高,卻(que)被眾(zhong)潑皮逼得(de)施展不得(de)。石秀(xiu)挑(tiao)柴經過,因(yin)路見不平,出手相助,將(jiang)張保等人打跑(pao)。楊(yang)雄一路追趕而(er)去。
石秀(xiu)(xiu)仍不罷手,在路(lu)口尋人(ren)廝打,被(bei)戴(dai)(dai)宗(zong)(zong)、楊(yang)(yang)林勸(quan)住,拉到酒(jiu)店飲酒(jiu)。戴(dai)(dai)宗(zong)(zong)欣(xin)賞石秀(xiu)(xiu)的為人(ren),有(you)意(yi)招納他(ta)到梁山入伙。但這時楊(yang)(yang)雄又帶(dai)著(zhu)二十多個公人(ren)趕到酒(jiu)店,戴(dai)(dai)宗(zong)(zong)與楊(yang)(yang)林身份敏感,忙趁亂(luan)離開。楊(yang)(yang)雄與石秀(xiu)(xiu)意(yi)氣相(xiang)投,便認石秀(xiu)(xiu)為義弟,結為異姓兄弟,還將他(ta)安排在自(zi)己家中(zhong)住下(xia)。
楊(yang)雄(xiong)常在(zai)牢中當值,妻子潘巧云卻在(zai)使女迎兒與(yu)頭陀(tuo)胡道的(de)協助下,與(yu)和(he)尚裴如海通奸。石秀(xiu)識破二人的(de)奸情,告知楊(yang)雄(xiong),建議捉奸。楊(yang)雄(xiong)與(yu)石秀(xiu)分(fen)別后,又被同僚請去喝酒(jiu),大醉而歸(gui),結果在(zai)潘巧云面前露了口風。潘巧云卻反誣(wu)石秀(xiu),說他調戲自己(ji)。楊(yang)雄(xiong)信以為真,怒(nu)將石秀(xiu)趕走。
石秀暗中埋(mai)伏(fu)在楊雄(xiong)家(jia)門口,殺(sha)死(si)裴如海和頭(tou)(tou)陀胡道(dao)。楊雄(xiong)得知(zhi)消(xiao)息,知(zhi)道(dao)是石秀所為,也知(zhi)道(dao)自己錯怪了(le)(le)石秀,便向石秀道(dao)歉(qian),要(yao)(yao)回(hui)家(jia)殺(sha)死(si)潘巧(qiao)(qiao)(qiao)云。石秀卻讓楊雄(xiong)將潘巧(qiao)(qiao)(qiao)云騙到翠屏山,要(yao)(yao)與潘巧(qiao)(qiao)(qiao)云當面(mian)對質,以證清白。楊雄(xiong)假稱還(huan)愿,將潘巧(qiao)(qiao)(qiao)云與迎(ying)兒帶上(shang)翠屏山。迎(ying)兒在楊雄(xiong)的威逼下(xia),交(jiao)代(dai)出安排(pai)通奸的實情(qing)。楊雄(xiong)一刀砍死(si)迎(ying)兒,又割去潘巧(qiao)(qiao)(qiao)云的舌頭(tou)(tou),將其分尸處死(si)。石秀建議(yi)到梁(liang)(liang)山落草,楊雄(xiong)應(ying)諾。時遷正好躲在一旁,目擊了(le)(le)全部過程,趁機要(yao)(yao)求同上(shang)梁(liang)(liang)山。
楊雄、石秀、時遷三人(ren)一同上路,行(xing)至鄆州時途(tu)徑祝(zhu)家(jia)(jia)莊(zhuang)(zhuang)(zhuang),在(zai)客(ke)店投宿。時遷偷吃店家(jia)(jia)的(de)報曉公雞(ji),因言(yan)語不和,大打出(chu)手,最終(zhong)被祝(zhu)家(jia)(jia)莊(zhuang)(zhuang)(zhuang)莊(zhuang)(zhuang)(zhuang)客(ke)擒獲。楊雄與(yu)石秀又通過(guo)李家(jia)(jia)莊(zhuang)(zhuang)(zhuang)莊(zhuang)(zhuang)(zhuang)主李應,向祝(zhu)家(jia)(jia)莊(zhuang)(zhuang)(zhuang)討要時遷,卻未能(neng)成功,只得赴梁山求援。晁(chao)蓋認為(wei)時遷偷雞(ji)有辱梁山聲(sheng)名,命(ming)將二人(ren)斬首,后(hou)因宋(song)江、吳(wu)用等(deng)人(ren)紛(fen)紛(fen)勸阻,這才饒恕(shu)二人(ren)。
宋(song)江(jiang)率軍攻打祝(zhu)家莊,楊雄作(zuo)為首(shou)撥頭領(ling),隨軍下山,并(bing)與李逵一同擔任先鋒。首(shou)戰(zhan)失利(li),楊雄建議宋(song)江(jiang)去見(jian)李應(ying),商討對策。但李應(ying)卻拒而不見(jian)。三打祝(zhu)家莊時(shi),楊雄又出馬大戰(zhan)祝(zhu)彪。
祝(zhu)家莊之戰后,宋江與吳(wu)用議定(ding)山寨職事。楊雄與石秀一同(tong)守護聚義廳。 他(ta)先后隨征(zheng)高唐州、青州、華州、曾頭(tou)市,但(dan)并無突出戰績(ji),只是作為隨軍頭(tou)領參戰而(er)已。
宋江繼(ji)任梁山寨主(zhu)后,在忠義堂(tang)周圍設立四(si)(si)座旱寨。楊雄坐鎮左軍寨,居第四(si)(si)位。智取大名府時,楊雄扮(ban)作公人,混入(ru)城中(zhong)為內(nei)應,并與劉唐一同擊殺王(wang)太守。
梁(liang)山(shan)(shan)排(pai)(pai)座次時(shi),楊(yang)雄排(pai)(pai)第三(san)十二(er)位,星號天牢星,擔任(ren)步軍頭(tou)領,與(yu)石秀(xiu)一同把守梁(liang)山(shan)(shan)泊西(xi)山(shan)(shan)一關。三(san)敗高俅時(shi),楊(yang)雄與(yu)石秀(xiu)埋伏在濟州城(cheng)外縱(zong)火(huo),又合擒(qin)江(jiang)夏零(ling)陵(ling)節度使楊(yang)溫(wen)。
梁山受招(zhao)安后,楊雄隨宋(song)江南(nan)征北戰(zhan),在分兵作戰(zhan)時隸屬盧俊義麾下。
征討遼(liao)國時(shi),楊雄(xiong)與石秀、宋(song)萬一(yi)同將副(fu)統(tong)軍賀重寶亂槍(qiang)戳死。后隨魯智深攻(gong)破太(tai)乙(yi)混天(tian)象(xiang)陣中的太(tai)陽陣。
征討田虎時,楊雄(xiong)隨耿(geng)恭賺取高(gao)平縣(xian)。 后隨盧俊(jun)義馳赴威勝城,與石秀、焦挺等(deng)人攻(gong)入晉王(wang)宮,使得(de)偽太子(zi)田定聞變自刎。
征討王慶(qing)時(shi),楊雄(xiong)斬殺統軍大將段五(wu)。而(er)在簡(jian)本水(shui)滸中(zhong),他還(huan)曾(ceng)與朱(zhu)武、董平等十位將領(ling)一同(tong)鎮守梁州。
平定方臘(la)后(hou),楊雄隨軍(jun)班師(shi),屯駐杭(hang)州時(shi)發背瘡(chuang)而死。后(hou)追(zhui)封忠武(wu)郎。
俞萬春的(de)《蕩(dang)寇志》中(zhong),楊雄與(yu)孫(sun)立守兗州,將宋(song)軍引(yin)入賣李谷,卻被詐降(jiang)的(de)真(zhen)大義亂箭射(she)死(si)。
程善之(zhi)的《殘(can)水滸》中(zhong),楊雄在梁山失(shi)陷(xian)后隨宋江(jiang)逃亡,企(qi)圖北投金(jin)國,路經海州(zhou)時被張叔夜擒獲,遞解京師(shi),打入大牢(lao)。
巴孤(gu)的《賊三國》中(zhong),楊雄奉吳用之命到盧(lu)(lu)俊(jun)義處臥底(di),被盧(lu)(lu)俊(jun)義保奏為萊州(zhou)牧。梁(liang)(liang)山(shan)之變后,他在梁(liang)(liang)山(shan)監獄內毒死(si)盧(lu)(lu)俊(jun)義,偽造成(cheng)盧(lu)(lu)俊(jun)義自(zi)盡(jin)的假象,還企圖(tu)殺死(si)前來劫獄的燕青滅口,最終被關索(suo)、關鳳殺死(si)。
姜鴻飛(fei)的《水滸中傳》中,楊雄隨宋(song)江征方(fang)臘,戰死(si)于(yu)杭州涌金門。
張(zhang)恨水的《水滸新傳(chuan)》中,楊雄(xiong)參(can)與(yu)抗金(jin),北宋滅亡后孤身北上(shang)燕山,聯絡潛伏的時遷、湯隆(long)等(deng)人,混入白虎節堂,毒死金(jin)國元帥斡(wo)離(li)不,最終被金(jin)軍擒獲,慷慨(kai)就義。金(jin)國大(da)將喝里(li)色敬重他是中原好(hao)漢,以藥酒毒殺,留其全(quan)尸(shi)。
褚同慶重撰的《水(shui)滸新傳(chuan)》中,楊雄在(zai)梁(liang)山排(pai)第四十五位,星(xing)號(hao)地躁星(xing),擔任(ren)步(bu)軍(jun)副將,隨孫(sun)立(li)鎮守宛子城左軍(jun)大寨。后因不滿宋江的招(zhao)安政策,隨穆弘離開梁(liang)山,前往(wang)太行山扎(zha)寨,繼續反抗朝(chao)廷。
傳統京劇中與楊雄有關(guan)的劇目主要有:
《翠(cui)屏山》(一(yi)名(ming)《吵家殺(sha)山》,改(gai)編自沈自晉《翠(cui)屏山》傳奇。川劇(ju)、湘劇(ju)、徽劇(ju)、漢劇(ju)、秦腔、同州梆子(zi)、桂(gui)劇(ju)、河北(bei)梆子(zi)均有此劇(ju)目)
《盜(dao)王墳》(一名《金石盟(meng)》,不見于《水(shui)滸傳(chuan)》,湘劇、徽劇、河北梆子(zi)均有(you)《盜(dao)皇(huang)墳》)
《巧連環》(一(yi)名《時遷偷雞》,川劇(ju)(ju)(ju)、漢(han)劇(ju)(ju)(ju)、徽劇(ju)(ju)(ju)、豫(yu)劇(ju)(ju)(ju)、秦腔、同州梆子均有(you)此劇(ju)(ju)(ju)目,豫(yu)劇(ju)(ju)(ju)有(you)《扒雞》)
1972年(nian)電(dian)影《水(shui)滸傳》,吳池(chi)欽飾演楊雄。
1975年電影《蕩(dang)寇志》,吳池欽飾演楊雄。
1983年電視劇(ju)《水滸傳》,田春嶺飾演(yan)楊雄。
1998年電(dian)視劇《水滸傳(chuan)》,陳之輝(hui)飾演楊雄。
2006年電視(shi)劇(ju)《鼓上蚤時遷》,常(chang)鋮(cheng)飾演楊雄。
2008年電影(ying)《楊雄(xiong)與(yu)石秀》,淳于珊珊飾演楊雄(xiong)。
2011年電影《鬼臉(lian)兒杜興》,李(li)川飾演楊雄。
2011年電視(shi)劇《水滸傳》,那(nei)志(zhi)東飾演楊雄。
兩臂雕青鐫嫩玉,頭巾環(huan)眼嵌玲(ling)瓏。鬢邊愛插翠(cui)芙(fu)蓉。背心書劊(gui)字(zi),衫串染腥紅(hong)。
問事(shi)廳前(qian)逞手段,行刑處刀利如(ru)風。微黃面(mian)色細眉濃。人稱病關索,好漢是楊雄。
余象斗(dou):觀潘氏以言搬楊雄,楊雄便以妻之言實,而石秀之情無矣。觀楊雄之志不如(ru)石秀多矣,可嘆石秀,可恥(chi)楊雄。
李卓吾:① 拚命(ming)三郎(lang)是個漢(han)子,一(yi)刀兩段(duan),再無葛藤,卻又(you)翟(zhai)霸,所稱智勇(yong)足備者非(fei)耶,楊(yang)雄一(yi)見便認他(ta)為弟,亦自具眼,到底得(de)他(ta)氣力(li)。豪杰相逢,多是如(ru)此。若是道學先生(sheng),便有多少(shao)瞻前顧后。② 石家三郎(lang)作事精細,勇(yong)而(er)且(qie)智:如(ru)楊(yang)雄者,特草草耳(er)。
金圣嘆:① 楊雄與石(shi)秀(xiu)(xiu),是(shi)石(shi)秀(xiu)(xiu)寫(xie)得好。然(ran)石(shi)秀(xiu)(xiu)便是(shi)中上人(ren)物,楊雄竟是(shi)中下人(ren)物。② 要襯宋江(jiang)奸詐,不覺寫(xie)作(zuo)李逵真率(lv);要襯石(shi)秀(xiu)(xiu)尖利,不覺寫(xie)作(zuo)楊雄糊涂是(shi)也。
袁(yuan)無(wu)涯:① 路見不(bu)平,撥刀相助,石(shi)秀(xiu)(xiu)俠氣,楊(yang)雄知人,為兩(liang)得之。② 翠屏山上楊(yang)雄猶無(wu)主(zhu)意,終(zhong)賴石(shi)秀(xiu)(xiu)做得一個烈丈夫(fu)。
王望如:① 病關(guan)索,押(ya)獄劊子手(shou):拚命三郎,流落薊州,負薪為(wei)活(huo)。途(tu)中邂(xie)逅,輒為(wei)解紛;邀異(yi)姓(xing)而(er)同居,執路(lu)人如手(shou)足,綠(lv)林市井(jing)間(jian)每多此義氣,若(ruo)薦紳先生,則對(dui)面九嶷山矣!② 潘巧云之(zhi)做(zuo)亡齋(zhai),還心愿,登山入(ru)廟,楊雄(xiong)(xiong)知(zhi)之(zhi):其擺香桌,敲木魚,楊雄(xiong)(xiong)則不(bu)(bu)(bu)知(zhi)也(ye)。楊雄(xiong)(xiong)不(bu)(bu)(bu)知(zhi),而(er)石(shi)秀(xiu)(xiu)告之(zhi),自當定(ding)計捉奸(jian)(jian),何以石(shi)秀(xiu)(xiu)之(zhi)定(ding)計遠過鄆哥,楊雄(xiong)(xiong)之(zhi)捉奸(jian)(jian)不(bu)(bu)(bu)逮武大(da)!爛醉來歸,無因垢厲,不(bu)(bu)(bu)能除淫婦之(zhi)污(wu),幾失(shi)弟兄之(zhi)好(hao),吾故曰:夫如楊雄(xiong)(xiong),夫而(er)愚者也(ye)。③ 自古(gu)殺(sha)(sha)人之(zhi)名正(zheng)(zheng)言(yan)順,理直(zhi)氣壯,無如殺(sha)(sha)奸(jian)(jian)夫淫婦。楊雄(xiong)(xiong)既不(bu)(bu)(bu)能杜漸防微于(yu)(yu)前(qian)矣,泄(xie)良友之(zhi)言(yan),聽淫婦之(zhi)譖,始而(er)石(shi)秀(xiu)(xiu)代(dai)殺(sha)(sha)奸(jian)(jian)夫于(yu)(yu)深巷,繼而(er)石(shi)秀(xiu)(xiu)計殺(sha)(sha)淫婦于(yu)(yu)翠屏。以名正(zheng)(zheng)言(yan)順者而(er)偷營劫寨(zhai),以理直(zhi)氣壯者而(er)銷阻閉藏,卒至法網難逃,竄投水泊,竊為(wei)楊雄(xiong)(xiong)不(bu)(bu)(bu)取也(ye)。