發(fa)端于武漢蔡(cai)甸的大型原創歌劇《高(gao)山流水》近(jin)日在國(guo)家大劇院唱響。楚方(fang)言的特(te)色唱段、古音繞梁(liang)的韻味、詩(shi)意舞美的布景使該劇贏得(de)中外觀眾熱(re)烈掌聲。
“高山流(liu)水遇知音(yin)(yin)”典(dian)(dian)故是(shi)楚(chu)(chu)(chu)文化重(zhong)要(yao)組成(cheng)部分,也是(shi)武漢本土文化典(dian)(dian)范(fan)。歌劇對(dui)原故事進(jin)行了(le)新(xin)編:伯(bo)牙是(shi)一位操琴大家,也是(shi)晉國使臣。他(ta)(ta)出(chu)使楚(chu)(chu)(chu)國,遭(zao)遇楚(chu)(chu)(chu)王的(de)譏諷(feng),認為他(ta)(ta)的(de)音(yin)(yin)樂軟綿(mian)無力。他(ta)(ta)回到晉國,晉王貪圖享樂,認為他(ta)(ta)的(de)音(yin)(yin)樂表(biao)達不出(chu)歡愉的(de)樂感,最終只有鐘(zhong)子期(qi)聽出(chu)了(le)他(ta)(ta)音(yin)(yin)樂的(de)純凈。
值(zhi)得(de)注意的(de)是(shi)(shi),坐落(luo)在(zai)武(wu)漢市(shi)蔡甸(dian)區(qu)馬鞍山南(nan)鳳(feng)凰(huang)嘴(zui)上的(de)鐘子期墓(mu),是(shi)(shi)知音(yin)傳(chuan)說歷(li)史(shi)文化(hua)傳(chuan)承(cheng)的(de)重要文物(wu)載(zai)體。“知音(yin)故里(li)”蔡甸(dian),已(yi)連(lian)續六(liu)年舉辦(ban)祭祀楚隱賢鐘子期活動,鐘子期公園已(yi)成為知音(yin)文化(hua)重要旅(lv)游(you)景點(dian)。
早在2000年(nian),蔡(cai)甸區(qu)為(wei)打(da)造“知(zhi)(zhi)音文化(hua)之根(gen)”這個(ge)品牌(pai),成立知(zhi)(zhi)音文化(hua)研究會(hui),組(zu)織(zhi)本地專家學者(zhe)開展知(zhi)(zhi)音文化(hua)資料(liao)收集(ji)整理(li);在漢陽一中(zhong)建立“知(zhi)(zhi)音文化(hua)傳承基地”,興建知(zhi)(zhi)音傳說組(zu)雕(diao);舉辦知(zhi)(zhi)音文化(hua)藝術節,鐘子(zi)(zi)期(qi)祭祀活動;出版《知(zhi)(zhi)音九章》等(deng)書籍,錄(lu)制(zhi)知(zhi)(zhi)音文化(hua)音樂專題片和電(dian)視(shi)專題片,護理(li)和整修(xiu)鐘子(zi)(zi)期(qi)墓(mu)等(deng)一系列工作。
直至(zhi)2014年,“伯(bo)牙子期傳說”入(ru)選(xuan)第四批(pi)國家(jia)級非物質文化(hua)遺(yi)產(chan)保護名錄(lu)。這一傳說還(huan)將申報(bao)世界(jie)非物質文化(hua)遺(yi)產(chan)。
據長江(jiang)商報記者了解,由中法武(wu)(wu)漢生態示范城、蔡甸區(qu)人(ren)(ren)民政府、武(wu)(wu)漢市(shi)文化局聯(lian)合出品,并由武(wu)(wu)漢歌舞劇(ju)(ju)(ju)(ju)院與武(wu)(wu)漢愛樂樂團聯(lian)合演(yan)出的(de)《高山流(liu)水(shui)》,是武(wu)(wu)漢歌舞劇(ju)(ju)(ju)(ju)院的(de)第(di)一(yi)部(bu)原創歌劇(ju)(ju)(ju)(ju),反映一(yi)場“靈魂(hun)的(de)對(dui)話”,彰顯(xian)古代人(ren)(ren)文精神。2014年,該劇(ju)(ju)(ju)(ju)榮獲(huo)中國第(di)二屆歌劇(ju)(ju)(ju)(ju)節“最佳劇(ju)(ju)(ju)(ju)目(mu)獎”及編劇(ju)(ju)(ju)(ju)、舞美、指揮等(deng)多個單項獎,2015年入選(xuan)(xuan)國際藝術(shu)基金資(zi)助項目(mu),2016年入選(xuan)(xuan)國家大劇(ju)(ju)(ju)(ju)院歌劇(ju)(ju)(ju)(ju)節。
知(zhi)音(yin)文化(hua)(hua)研(yan)究專家表(biao)示,“高山(shan)流水(shui)”和“知(zhi)音(yin)”已是(shi)中(zhong)(zhong)華(hua)民族(zu)基本(ben)的文化(hua)(hua)符號(hao),具有促進(jin)中(zhong)(zhong)華(hua)民族(zu)文化(hua)(hua)認(ren)同的深遠意蘊,在國際經濟與(yu)文化(hua)(hua)交流中(zhong)(zhong)也日(ri)益發揮(hui)著(zhu)重(zhong)要作用。此(ci)次(ci)《高山(shan)流水(shui)》進(jin)京(jing),也是(shi)通過知(zhi)音(yin)文化(hua)(hua)來吸(xi)引更(geng)多的中(zhong)(zhong)外企業家們,到中(zhong)(zhong)法生(sheng)態示范城創(chuang)業,續寫一段(duan)新的知(zhi)音(yin)傳奇,見證(zheng)一座(zuo)知(zhi)音(yin)之(zhi)城的綠(lv)色崛起。
a、《列子(zi)(zi)?湯問》:伯(bo)牙善鼓琴,鐘(zhong)子(zi)(zi)期(qi)善聽。伯(bo)牙鼓琴,志(zhi)在登高(gao)山。鐘(zhong)子(zi)(zi)期(qi)曰(yue):“善哉(zai)!峨(e)峨(e)兮若泰(tai)(tai)山!”志(zhi)在流水。鐘(zhong)子(zi)(zi)期(qi)曰(yue):“善哉(zai)!洋洋兮若江河!”伯(bo)牙所念,鐘(zhong)子(zi)(zi)期(qi)必得之。伯(bo)牙游于泰(tai)(tai)山之陰,卒逢暴雨(yu),止于巖(yan)下;心悲,乃援琴而鼓之,初為霖林之操(cao),更(geng)造崩山之音。曲(qu)每奏,鐘(zhong)子(zi)(zi)期(qi)輒(zhe)窮其趣。伯(bo)牙乃舍琴而嘆(tan)曰(yue): “善哉(zai)!善哉(zai)!子(zi)(zi)之聽夫!志(zhi)想象猶吾心也,吾于何逃聲哉(zai)?”
b、《呂(lv)氏春秋(qiu)》:伯(bo)牙鼓琴(qin),鐘(zhong)子(zi)期聽之,方鼓琴(qin)而志在太(tai)山,鐘(zhong)子(zi)期曰(yue):“善(shan)哉乎(hu)鼓琴(qin),巍巍乎(hu)若太(tai)山。”少選之間,而志在流(liu)水,鐘(zhong)子(zi)期又(you)曰(yue):“善(shan)哉乎(hu)鼓琴(qin),湯(tang)湯(tang)乎(hu)若流(liu)水。”鐘(zhong)子(zi)期死,伯(bo)牙破琴(qin)絕弦,終身不復鼓琴(qin),以為世無(wu)足復為鼓琴(qin)者。
《列子》所述“泰山(shan)(shan)”與《呂(lv)氏春秋(qiu)》所言“太山(shan)(shan)”,乃泛言山(shan)(shan)之大(da)者(zhe),非指(zhi)東岳泰山(shan)(shan)。
a、《荀子(zi)?勸(quan)學篇(pian)》記載的(de)“伯牙(ya)鼓(gu)琴(qin)而六馬仰秣”。
b、東漢蔡邕《琴操(cao)》一書(shu)在(zai)《水仙操(cao)》一曲題(ti)解中(zhong)增加的伯牙從(cong)成連(lian)學琴的傳(chuan)說。
c、歷代琴(qin)譜和樂論所記載的《高山(shan)流水》古琴(qin)曲由(you)伯牙創作的傳說。
明代馮夢龍創(chuang)作(zuo)(zuo)的白話小說《俞(yu)(yu)伯(bo)牙(ya)摔琴(qin)謝知(zhi)音》,以(yi)完(wan)整的故事(shi)情節,對知(zhi)音傳說作(zuo)(zuo)了(le)加工再創(chuang)造,將(jiang)伯(bo)牙(ya)定為(wei)(wei)晉國上大夫,將(jiang)鐘(zhong)子(zi)期的身份改為(wei)(wei)樵夫,并為(wei)(wei)伯(bo)牙(ya)加上俞(yu)(yu)姓(xing),補(bu)名為(wei)(wei)俞(yu)(yu)瑞,為(wei)(wei)鐘(zhong)子(zi)期補(bu)名為(wei)(wei)鐘(zhong)徽(hui)。將(jiang)故事(shi)發生地明確定為(wei)(wei)漢陽的漢水口。
現在人們講述的傳說內容(rong)大都來自馮(feng)夢(meng)龍的小(xiao)說版本。
知音故事在民間流傳內(nei)容大體(ti)相(xiang)同,只是(shi)經過人們不斷加工,內(nei)容不斷豐(feng)富,情(qing)節因此(ci)也略(lve)有(you)差(cha)異(yi)。
①“主流”傳說
俞伯牙在蓬(peng)萊仙島上(shang)學到高超琴藝后,被周天子拜為司樂(le)太師之職。他(ta)奉命(ming)修(xiu)樂(le)譜,專程(cheng)去楚地采風。