據文獻記載(zai):堯舜時代(dai),洪(hong)水泛濫,人(ren)(ren)民深受其害,禹(yu)(yu)(yu)(yu)受命(ming)水;"八(ba)年于(yu)外,三過家門而不(bu)入",苦心勞身(shen),歷(li)盡(jin)艱(jian)辛,終于(yu)治平(ping)洪(hong)水;繼而大會(hui)諸侯于(yu)會(hui)稽,計功封賞。禹(yu)(yu)(yu)(yu)死后葬于(yu)會(hui)稽山(shan),禹(yu)(yu)(yu)(yu)子啟即位后,每年春(chun)秋派人(ren)(ren)祭禹(yu)(yu)(yu)(yu),并(bing)(bing)在南山(shan)上(shang)(shang)建(jian)了宗廟(miao);禹(yu)(yu)(yu)(yu)的(de)(de)五世孫少康即位,派庶子無余(yu)到會(hui)稽守禹(yu)(yu)(yu)(yu)冢,并(bing)(bing)建(jian)祠定居;秦始皇(huang)"上(shang)(shang)會(hui)稽、祭大禹(yu)(yu)(yu)(yu)"……現(xian)在禹(yu)(yu)(yu)(yu)陵附近的(de)(de)禹(yu)(yu)(yu)(yu)陵村住(zhu)戶多(duo)為姒姓,就是禹(yu)(yu)(yu)(yu)的(de)(de)后代(dai),如今已傳至144世。紹興成為人(ren)(ren)們祭祀和瞻仰大禹(yu)(yu)(yu)(yu)的(de)(de)圣地。
大(da)(da)(da)禹(yu)(yu)陵(ling)是(shi)全國(guo)祀(si)禹(yu)(yu)中(zhong)心。四千(qian)多(duo)年(nian)來,大(da)(da)(da)禹(yu)(yu)陵(ling)總是(shi)俎豆千(qian)秋,玉帛(bo)相(xiang)接,清廟巨(ju)麗,祭(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)祀(si)綿亙。歷(li)代(dai)(dai)祭(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)禹(yu)(yu),古禮攸(you)隆,影響巨(ju)大(da)(da)(da)。自公(gong)元(yuan)前2059年(nian)左(zuo)右(you),大(da)(da)(da)禹(yu)(yu)子夏王啟(qi)開(kai)端,祭(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)會(hui)稽(ji)大(da)(da)(da)禹(yu)(yu)陵(ling)已有定例(li),夏王啟(qi)首創(chuang)的(de)祭(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)禹(yu)(yu)祀(si)典,是(shi)中(zhong)華民(min)族國(guo)家(jia)祭(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)典的(de)雛(chu)形。公(gong)元(yuan)前210年(nian),秦始(shi)皇"上會(hui)稽(ji),祭(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)大(da)(da)(da)禹(yu)(yu)"。歷(li)代(dai)(dai)以來,由皇帝派出使(shi)者(zhe),帝沐赍禮來會(hui)稽(ji)祭(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)禹(yu)(yu)者(zhe)更多(duo)。到明代(dai)(dai),遣(qian)使(shi)特祭(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)成(cheng)為制(zhi)度。清代(dai)(dai),康熙(xi)、乾隆又親臨紹興祭(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)禹(yu)(yu)。民(min)國(guo)時改為特祭(ji)(ji)(ji)(ji)(ji),每年(nian)9月19日舉行,一年(nian)一祭(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)。1995年(nian)4月20日,浙江省(sheng)人民(min)政府和紹興市(shi)人民(min)政府聯(lian)合舉行了"1995浙江省(sheng)暨紹興市(shi)各界公(gong)祭(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)大(da)(da)(da)禹(yu)(yu)陵(ling)典禮",承續了中(zhong)華民(min)族四千(qian)年(nian)來尊禹(yu)(yu)祀(si)禹(yu)(yu)的(de)傳(chuan)統,翻開(kai)了新中(zhong)國(guo)祭(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)禹(yu)(yu)的(de)新的(de)祭(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)祀(si)典章,公(gong)祭(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)每五年(nian)一祭(ji)(ji)(ji)(ji)(ji);地方民(min)祭(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)和后(hou)裔(yi)家(jia)祭(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)則(ze)每年(nian)一次,綿延(yan)不(bu)絕。
在我國到處都有(you)(you)關(guan)于大禹(yu)(yu)的(de)(de)遺跡和(he)傳聞(wen)。安徽懷(huai)遠縣境內有(you)(you)禹(yu)(yu)墟(xu)和(he)禹(yu)(yu)王(wang)(wang)宮(gong);陜(shan)西韓城(cheng)(cheng)縣有(you)(you)禹(yu)(yu)門(men);山(shan)西河津縣城(cheng)(cheng)有(you)(you)禹(yu)(yu)門(men)口;山(shan)西夏(xia)縣中(zhong)(zhong)條(tiao)山(shan)麓有(you)(you)禹(yu)(yu)王(wang)(wang)城(cheng)(cheng)址;河南(nan)開封市郊有(you)(you)禹(yu)(yu)王(wang)(wang)臺;禹(yu)(yu)縣城(cheng)(cheng)內有(you)(you)禹(yu)(yu)王(wang)(wang)鎖蛟井;湖北(bei)武漢龜山(shan)東端有(you)(you)禹(yu)(yu)功(gong)磯;湖南(nan)長沙岳麓山(shan)巔有(you)(you)禹(yu)(yu)王(wang)(wang)碑(bei);甚至遠在西南(nan)的(de)(de)四川(chuan)南(nan)江縣還建有(you)(you)禹(yu)(yu)王(wang)(wang)宮(gong);而河南(nan)洛陽更有(you)(you)大禹(yu)(yu)開鑿龍門(men)的(de)(de)傳說。這些遍布(bu)中(zhong)(zhong)國的(de)(de)大禹(yu)(yu)遺跡,記刻著大禹(yu)(yu)的(de)(de)豐功(gong)和(he)人們的(de)(de)思念。大禹(yu)(yu)是我國古代偉人中(zhong)(zhong)最受人們崇(chong)敬的(de)(de)一個。
大(da)禹姓姒,名(ming)文(wen)命,因治(zhi)水(shui)有功,后人稱他為大(da)禹,也(ye)就(jiu)是偉(wei)大(da)的禹的意思。從(cong)他父親鯀(gun滾(gun))的時候起,就(jiu)開始(shi)治(zhi)水(shui)。我國人民(min)與(yu)洪(hong)水(shui)搏斗的古老(lao)故事,就(jiu)是從(cong)鯀開始(shi)的。
相傳距(ju)今約四千多年(nian)前,我國是(shi)堯、舜相繼掌權的傳說(shuo)時(shi)(shi)代,也(ye)是(shi)我國從原始社會向奴隸社會過渡的父(fu)系(xi)氏族公社時(shi)(shi)期。那(nei)時(shi)(shi),生產能力很低下,生活條(tiao)件(jian)很艱(jian)苦,黃河(he)水(shui)系(xi)每隔一年(nian)半載就要鬧一次水(shui)災,奪去了(le)許多人的生命。
舜(shun)接替堯做部(bu)(bu)(bu)落聯盟首領(ling)(ling)之(zhi)后,命(ming)鯀(gun)的(de)(de)兒子禹(yu)繼續治水(shui)(shui)(shui)。大(da)禹(yu)領(ling)(ling)命(ming)之(zhi)后,總結了以前治水(shui)(shui)(shui)失敗的(de)(de)教(jiao)訓,跋山涉水(shui)(shui)(shui),把水(shui)(shui)(shui)流的(de)(de)源(yuan)頭、上游(you)、下(xia)游(you)大(da)略考(kao)察了一遍(bian)。大(da)禹(yu)對(dui)各種(zhong)水(shui)(shui)(shui)情作了認真研究(jiu),最后決(jue)定用疏導(dao)的(de)(de)辦法(fa)來治理水(shui)(shui)(shui)患(huan)。大(da)禹(yu)親(qin)自率領(ling)(ling)徒(tu)眾和百姓,帶著簡陋的(de)(de)石(shi)斧、石(shi)刀、石(shi)鏟、木耒等工具,開(kai)始治水(shui)(shui)(shui)。他們(men)一心撲在(zai)治水(shui)(shui)(shui)上,露宿野餐,粗衣淡飯。據(ju)考(kao)證(zheng),當(dang)時大(da)禹(yu)治水(shui)(shui)(shui)的(de)(de)地區,大(da)約(yue)在(zai)現在(zai)的(de)(de)河北東(dong)(dong)部(bu)(bu)(bu)、河南東(dong)(dong)部(bu)(bu)(bu)、山東(dong)(dong)西部(bu)(bu)(bu)、南部(bu)(bu)(bu),以及淮河北部(bu)(bu)(bu)。
大禹用疏導的(de)辦法治水(shui)獲得(de)了(le)(le)成功,他們把(ba)黃河(he)水(shui)系主流加深加寬(kuan),把(ba)支流疏通(tong),與主流相接,這樣就使所有支流的(de)水(shui),都歸(gui)主流。同時,他們把(ba)原來(lai)的(de)高處培修使它(ta)更高,把(ba)原來(lai)的(de)低地(di)疏F使它(ta)更深,便(bian)自然(ran)形成了(le)(le)陸地(di)和湖澤。他們把(ba)這些大小(xiao)湖澤與大小(xiao)支流連結起來(lai),洪水(shui)就能暢通(tong)無阻地(di)流向大海了(le)(le)。
大(da)(da)禹指(zhi)揮(hui)人們花(hua)了(le)(le)十年左(zuo)右的功夫,鑿了(le)(le)一(yi)(yi)座(zuo)又一(yi)(yi)座(zuo)大(da)(da)山(shan),開了(le)(le)一(yi)(yi)條(tiao)又一(yi)(yi)條(tiao)河渠。他(ta)(ta)公而忘私,據說大(da)(da)禹幾次路過(guo)家(jia)門,都沒有(you)進(jin)去(qu)(qu)(qu)。第一(yi)(yi)次他(ta)(ta)路過(guo)家(jia)門口,正好(hao)遇(yu)上(shang)妻(qi)子生孩子,大(da)(da)家(jia)勸他(ta)(ta)進(jin)去(qu)(qu)(qu)看(kan)一(yi)(yi)看(kan),照(zhao)顧一(yi)(yi)下,他(ta)(ta)怕影(ying)響治水,沒有(you)進(jin)去(qu)(qu)(qu);又有(you)一(yi)(yi)次,他(ta)(ta)的孩子看(kan)見了(le)(le)父親(qin),非(fei)常(chang)高(gao)興,要大(da)(da)禹到家(jia)里(li)看(kan)一(yi)(yi)看(kan),他(ta)(ta)還是(shi)沒有(you)進(jin)去(qu)(qu)(qu)。他(ta)(ta)把整(zheng)個(ge)身心都用在開山(shan)挖河的事(shi)業中了(le)(le)。
治水成功(gong)之后,大(da)(da)禹來到(dao)茅山(今浙江紹興城郊(jiao)),召(zhao)集諸侯,計(ji)功(gong)行賞(shang),還組織人們利用(yong)水土去發展(zhan)農業(ye)(ye)生(sheng)產。他(ta)叫伯益把稻種(zhong)(zhong)發給群眾,讓他(ta)們在低溫(wen)的(de)地方種(zhong)(zhong)植水稻;又叫后稷(ji)教(jiao)大(da)(da)家種(zhong)(zhong)植不(bu)同品種(zhong)(zhong)的(de)作物;還在湖(hu)泊中養殖魚類、鵝鴨,種(zhong)(zhong)植蒲草,水害(hai)變(bian)成了(le)水利。伯益又改進了(le)鑿井技(ji)術(shu),使農業(ye)(ye)生(sheng)產有了(le)較大(da)(da)的(de)發展(zhan),到(dao)處(chu)出現了(le)五谷(gu)豐(feng)登、六畜興旺的(de)景(jing)象。
舜死后(hou),大(da)禹(yu)(yu)(yu)(yu)因治水有功(gong)繼任部落聯盟(meng)首領(ling)。后(hou)來(lai),大(da)禹(yu)(yu)(yu)(yu)的兒(er)子(zi)啟創建了我國第一(yi)個(ge)奴隸制國家--夏(xia)(xia)朝,因此(ci),后(hou)人(ren)也稱他為(wei)夏(xia)(xia)禹(yu)(yu)(yu)(yu)。夏(xia)(xia)禹(yu)(yu)(yu)(yu)死后(hou)就葬在茅山(shan)(shan),后(hou)人(ren)因禹(yu)(yu)(yu)(yu)曾(ceng)在這里大(da)會諸侯,計功(gong)行賞(shang),所以把(ba)茅山(shan)(shan)改(gai)名為(wei)會稽山(shan)(shan)。這就是紹(shao)興大(da)禹(yu)(yu)(yu)(yu)陵(ling)的由來(lai)。而今的禹(yu)(yu)(yu)(yu)陵(ling)背負會稽山(shan)(shan),面對亭山(shan)(shan),前臨禹(yu)(yu)(yu)(yu)池(chi)。1979年重建大(da)禹(yu)(yu)(yu)(yu)陵(ling)碑亭一(yi)座,飛檐翹角,矗立(li)(li)于甬道(dao)盡(jin)頭(tou)。內(nei)立(li)(li)明朝人(ren)南大(da)吉書(shu)寫的"大(da)禹(yu)(yu)(yu)(yu)陵(ling)"巨碑一(yi)塊。亭周古槐(huai)蟠郁,松竹交翠(cui),幽靜清雅。亭南有禹(yu)(yu)(yu)(yu)穴辨亭和禹(yu)(yu)(yu)(yu)穴亭,是前人(ren)考辨禹(yu)(yu)(yu)(yu)的墓(mu)穴所在之處(chu)。
大禹(yu)為(wei)民造福,永(yong)遠(yuan)受到華夏子孫稱頌,大禹(yu)刻苦耐勞(lao)的精神,永(yong)遠(yuan)為(wei)炎黃后裔懷(huai)念。人們來到紹興,總忘(wang)不了去市東南的大禹(yu)陵觀瞻。
大(da)禹(yu)是華夏(xia)民(min)族(zu)(zu)在神州大(da)地奠基(ji)立國的(de)一位偉(wei)大(da)先祖。大(da)禹(yu)的(de)杰出貢獻,對中(zhong)國歷史的(de)演進和(he)發展以(yi)深遠(yuan)的(de)影響。大(da)禹(yu)陵廟幾(ji)千(qian)年祀典(dian)相繼,是后人學習大(da)禹(yu)明德、弘揚大(da)禹(yu)精神的(de)明證,是弘揚民(min)族(zu)(zu)精神的(de)重要(yao)舉(ju)措,對中(zhong)華民(min)族(zu)(zu)起著無(wu)可替代的(de)凝(ning)聚(ju)作用。大(da)禹(yu)陵祭典(dian)的(de)制度和(he)禮儀(yi),包括祭品、祭器、祭樂、祭舞和(he)祭文(wen)等等,燦如星漢,蘊(yun)含(han)了十(shi)分豐(feng)富的(de)民(min)族(zu)(zu)傳統文(wen)化的(de)信息。
加(jia)強對大禹祭典的(de)保護(hu),對傳承中華歷史悠久的(de)傳統文化有重要的(de)歷史價(jia)值、人文價(jia)值和學術價(jia)值。